دوریس لسینگ نمایشگاه فرانکفورت را به هم ریخته است

گفت‌وگو از معصومه ناصری

این روزها نمایشگاه بین المللی كتاب فرانكفورت در حال برگزاری است و عباس معروفی، نویسنده ایرانی و همكار رادیو زمانه، مثل خیلی از علاقه‌مندان به كتاب، در این نمایشگاه حضور پیدا كرده ‌است. وقتی خبر برنده شدن خانم دوریس لسینگ به عنوان برنده نوبل ادبیات منتشر شد با عباس معروفی تماس گرفتم تا بپرسم این خبر چه تاثیری بر فضای نمایشگاه داشته است؟

هرسال در نمایشگاه كتاب فرانكفورت، همه منتظر شنیدن خبر نوبل هستند و امسال خیلی زود این خبر را اعلام كرده‌اند. دیشب هم دو آلمانی در شیمی و فیزیك نوبل گرفته بودند. امروز هم در انتشارات فیشر كه ناشر خیلی معروفی است، جنجال و سروصدا بود چون خانم دوریس لسینگ، نویسنده‌ی 88 ساله بریتانیایی، نوبل ادبیات سال 2007 را به خود اختصاص داد که فیشر ناشر کتاب‌های اوست.

قاعدتا، كتاب‌های ایشان نیز در نمایشگاه فرانكفورت هست. آیا چنان كه رسم است، ازدحامی برای خرید كتابهای خانم لسینگ به چشم می‌خورد؟

البته كتاب‌های «خاطرات یك نجات یافته»، «دفترچه طلایی» و «تابستان، پیش از تاریكی» از كتاب‌های معروف ایشان هستند، ولی كتاب‌های این نویسنده، افول داشته‌است و ‌سال‌های زیادی تجدید چاپ نشده‌اند و ناشر هم آمادگی نداشته ‌است. در نتیجه بعد از نمایشگاه قاعدتا اقدام به چاپ كتاب خواهند كرد.
معمولا در ادبیات چنین است كه یك خبر، یا یك جایزه همه چیز را تحت الشعاع قرار می‌دهد و مسیر فروش کتاب را تغییر می‌دهد.

جالب است بدانید كه خانم دوریس لسینگ، متولد 1919، مسن ترین نوبلیست جهان محسوب می‌شود و این جایزه هم به خاطر 57 سال تلاش ادبی او به وی اهدا شده‌است و همچنین به خاطر حماسه‌سرایی و نگاه ژرف و عمیقش به مسائل غیرمتعارف. نکته جالب دیگر اینكه خانم دوریس لسینگ متولد ایران و شهر كرمانشاه ‌است و كودكی خود را در ایران سپری كرده‌است. من در گزارشی كه 10 سال پیش در مجله گردون، در مورد او چاپ كردم، خانم لسینگ را با چهره جوانتری به یاد می‌آورم. فكر می‌كنم كه تنها نشریه‌ای بود كه در آن زمان به این زن پرداخته بود و برای من خیلی جالب بود كه این نویسنده انگلیسی در ایران متولد شده‌است.

اهمیت خانم لسینگ در ادبیات چیست؟

خانم دوریس لسینگ، سه دوره كتاب داشته‌است. تم دوره اول آثارش (1944-1956) كمونیستی بوده‌است. دوره دوم آثار او (1956-1964) روانشناختی بوده‌، اما از 1964 به بعد، دوره سوم آثار وی شروع می‌شود كه گرایش عمیقی به عرفان و تصوف دارد. من فكر می‌كنم این موضوع به دوران كودكی وی باز می‌گردد و به تربیت وی و این یك نوع بازگشت به خویشتن محسوب می‌شود. این خبر را هم بگویم كه جایزه امسال، یك مدال طلاست بعلاوه‌ی یك میلیون و چهارصد هزار دلار كه به خانم لسینگ دادند و ایشان 88 سال دارند.

پس به این ترتیب خانم لسینگ، خوشبخت ترین انسان امروز هستند.

دقیقا همینطور است. ولی ای كاش این جایزه را 20 سال زودتر به او تقدیم می‌كردند.

فكر می‌كنید كه این جایزه نقدی تاثیری در زندگی‌اش بگذارد؟ و تغییری در فضای زندگی او ایجاد كند؟

قطعا نه زیرا ایشان 88 سال دارند. اما بدین ترتیب، جهان یك رویكردی به آثار وی خواهد داشت و در واپسین سال‌های عمر یك نویسنده، یك توجه جهانی به آثار وی به وجود خواهد آمد و او هم اكنون با لبخند می‌خوابد.