ادبیات معاصر ایران در چشم‌انداز جهانی

سعید

این گزارش را از «اینجا» بشنوید.

عصر روز یک‌شنبه، بیست و ششم فروردین‌ماه، نخستین نشست «ادبیات معاصر ایران در چشم‌انداز جهانی» با حضور چند تن از نویسندگان معاصر در مجموعه‌ی فرهنگی-هنری تهران برگزار شد.

در این مراسم، که با هدف «گفت‌وگو و هم‌اندیشی درباره‌ی راه‌های جهانی‌شدن ادبیات معاصر ایران» برگزار شد، علی‌رضا محمودی ایرانمهر، جواد جزینی، مهناز رونقی و علی‌رضا آبیز به سخنرانی پرداختند.

علیرضا محمودی ایرانمهر، نویسنده‌ و منتقد ادبی، مجری این مراسم بود. وی با اشاره به این‌که یک «سکوت بسیار ناخوشایند» در وضعیت ادبیات ایران سایه افکنده است، به تاریخچه‌ی ادبیات معاصر ایران پرداخت و گفت: «اتفاقاتی همچون انقلاب که در همه جای جهان موج‌آفرینی می‌کند، در ایران با سکوت روبه‌رو بوده است».

علی‌رضا محمودی ایرانمهر؛ عکس‌ها از زمانه

آقای محمودی همچنین با اشاره به سخنان اخیر محمود دولت‌آبادی، مبنی بر این‌که جایزه‌ی نوبل را حق خود می‌داند ادامه داد: «صرف‌نظر از درست یا غلط بودن ادعای آقای دولت‌آبادی، اگر ایشان در یک کشور دیگر به داستان‌نویسی مشغول بودند، وضعیت ایشان بهتر از اکنون نبود؟»

سخنران بعدی این مراسم جواد جزینی، نویسنده و مدرس ادبیات داستانی، بود. وی در ابتدا به مشکلات نویسندگان پرداخت و گفت که دغدغه‌ی معاش و زندگی، نویسندگان را دچار «چند شغله‌ بودن» کرده است.

جواد جزینی

وی افزود: «به همین علت ما نویسنده‌ی حرفه‌ای، یعنی کسی که با تولید ادبیات داستانی زندگی‌اش را می‌گذراند نداریم. آنها از حمایت‌های تأمین اجتماعی نیز محرومند و این بزرگ‌ترین آفتی‌ست که دامن‌گیر نویسندگان ما شده است».

آقای جزینی، در ادامه، به ممیزی کتاب اشاره کرد و گفت که این آفت، تلاش نویسنده را برای «جهانی شدن» کمرنگ می‌کند. وی همچنین سیاست‌های حمایتی وزارت ارشاد از نویسندگان را اشتباه توصیف و اضافه کرد: «سیاست‌های غلط حمایتی در این سال‌ها، نه تنها به توسعه فرهنگ نینجامیده، بلکه به تولید و رشد ناشران غیرحرفه‌ای و خرده‌پا منتهی شده؛ چرا که بر اساس قوانین نشر در وزارت ارشاد، هر ناشری اگر تنها یک کتاب هم تولید کند، مورد حمایت دولت است. به‌همین خاطر کسانی که اصلاً حرفه‌شان نشر نیست، به‌سراغ آن می‌آیند و همین موجب تولید ادبیات داستانی غیرحرفه‌ای می‌شود».

جزینی همچنین سیاست‌های صدا و سیما را در عرصه‌ی فرهنگ و ادبیات، مانعی دیگر در رشد ادبیات داستانی دانست و گفت: «سال‌هاست صندلی چهره‌های ادبیات ایران در تلویزیون خالی مانده و باید گفت صدا و سیما خود یکی از موانع بزرگ رشد ادبیات داستانی است».

سخنران بعدی این مراسم مهناز رونقی، نویسنده و منتقد ادبی، بود. خانم رونقی با اشاره به مشکلات فرهنگی کشور، به پدیده‌ی اینترنت اشاره کرد و افزود که این موج، کتابخوانی را کمرنگ‌ کرده است.

مهناز رونقی

وی همچنین با اشاره به پیشینه‌ی نقالی و قصه‌گویی در ایران، پایان قصه‌گویی در کشور را یک وهم خواند و گفت برخی معتقدند که ایران اصلا ادبیاتی ندارد تا بخواهد جهانی باشد.

وی مشکل جوامعی مانند ایران را بسیار پیچیده‌تر از جوامع جدید نامید و افزود: «‌فرهنگ ما هنوز هم سینه‌به‌سینه است و فرهنگ مکتوب نزد ما بسیار ضعیف است». خانم رونقی در ادامه افزود که معتقد است پیشرفت‌های بزرگ از گام‌های کوچک حاصل می‌شود وحرکت باید از «جزء» به «کل» صورت گیرد. وی خاطرنشان کرد: «باید به‌صورت فردی به ادبیات بپردازیم و ناامید نشویم. در این میان بحث ترجمه بسیار مهم است اما اگر کمی هم به خودمان بپردازیم، باید بپرسیم چه میزان در ایران به ادبیات اقوام مختلف پرداخته و آنها را ترجمه کرده‌ایم».

آخرین سخنران این مراسم علی‌رضا آبیز، مترجم ادبیات ایران از زبان فارسی به انگلیسی، بود. وی در سخنان خود، با اشاره به‌این‌که کشور ما به جهت مسایل سیاسی اکنون در کانون توجهات جهانی قرار دارد، گفت که این فرصت مناسبی برای مطرح شدن ادبیات ایران در جهان است.

علی‌رضا آبیز

آقای آبیز در پایان سخنانش، همچون دیگر سخنرانان این جلسه، به محدودیت نویسندگان در کشور اشاره کرد.

دومين نشست «ادبيات معاصر ايران در چشم انداز جهانی» روز يك‌شنبه، سی‌ام ارديبهشت ماه، به صورت تله‌كنفرانس در مجموعه‌ی فرهنگی- هنری تهران برگزار خواهد شد. در آن نشست «نيلوفرطالبی»، مترجم و مدير پروژه‌ی ترجمه‌ی آثار ادبی معاصر فارسي در آمريكا، از طريق اينترنت حضور خواهد داشت و با شركت‌كنندگان ِ اين نشست به گفت‌وگو و تبادل نظر خواهد پرداخت.