لغو سفر اورهان پاموک به آلمان و بلژیک

گردآوری و ترجمه: ناصر غیاثی

اورهان پاموک، برنده‌ی جایزه‌ی ادبیات نوبل که قرار بود روز جمعه‌ی آینده از دانشگاه آزاد برلین دکترای افتخاری دریافت کند و بعد به دانشگاه کاتولیک بروکسل بلژیک برود، هر دو سفرش را لغو کرد.

به این ترتیب برنامه کتاب‌خوانی‌اش در شهرهای هامبورگ، مونیخ، شتوتگارت و کلن نیز منتفی شد. براساس گزارشات مطبوعات ِ آلمان، لغو سفر ِ پاموک به خاطر عدم امنیت جانی بوده. اما مقامات ِ امنیتی آلمان خطر جانی برای پاموک را در این سفر ناچیز می‌شمارند. با این وجود تاکنون درباره‌ی علت لغو سفر ِ وی رسمن چیزی اعلام نشده است. ظاهرن ترس پاموک از جانش نبوده، بلکه از این می‌ترسد که در طول سفرش از او درباره‌ی مسئله‌ی ارمنی‌ها و قتل ِ دوست روزنامه‌نگارش، هرانت دینک، سئوال کنند، چرا که هر اظهارنظر تازه‌ی او در این موارد می‌تواند به دشمنی‌های بیش‌تری منجر شود. به همین خاطر وی در اظهارنظرهای سیاسی‌اش محتاط‌ شده است.

اورهان پاموک در حال مصاحبه با روزنامه‌نگاران مقابل خانه هرانت دینک

بعد از ظهر جمعه نوزدهم ژانویه وقتی روزنامه‌نگار ترک ارمنی‌تبار، هرانت دینک، در مقابل دفتر نشریه‌ی هفتگی ِ "آگوس" در استانبول به ضرب گلوله به قتل رسید، پاموک قتل دوست و هم‌کارش را محکوم کرد. وی بلافاصله پس از به قتل رسیدن این روزنامه‌نگار ۵۳ ساله، برای تسلیت به بازماندگانش به خانه‌‌ی او رفت و گفت: «همه‌ی ما به نوعی مسئول مرگ او هستیم. دینک به خاطر آرمان‌هایش که مخالف مواضع ِ خشنوت‌طلبانه‌ی اسلام بود، به قتل رسید و نیز به خاطر آرمان‌هایی که حکومت ما قبول ندارد.» اخیرن دینک به همان اتهامی دادگاهی شده بود که اورهان پاموک دو سال پیش محاکمه شد: نوشتن مقاله‌ای در مورد قتل عام ارامنه در امپراتوری عثمانی، و بنا به ماده ۳۰۱ قانون جزائی آن کشور، اهانت به ترکیه.

هفته‌ی گذشته وقتی ملی‌گرای ۲۶ ساله، یاسین همال (Yasin Hamal)، که براساس ادعای دادستانی ترکیه، اوگون ساماست (Ogun Samsat) هفده ساله را به قتل هرانت دینک تحریک کرده بود، به دادگاه می‌رفت، فریاد زد: « اورهان پاموک هم مواظب خودش باشد.»

مواضع آشکار پاموک در مورد ِ آزادی اندیشه در نمایش‌گاه کتاب قاهره در هفته‌ی پیش نیز تهدیدات زیادی برای او به همراه داشت، به گونه‌ای که پس از بازگشت از مصر توسط ماموران امنیتی اسکورت شد و اکنون خودش و خانه‌اش توسط پلیس محافظت می‌شود. از قرار دولت ترکیه تهدیدات را جدی گرفته است.

پاموک گفت: «بیش از همه کسانی مسئول قتل هرانت دینک هستند که از ماده‌ی ۳۰۱ دفاع می‌کنند و برآن پای می‌فشارند.» پاموک پس از دیدار از هفته‌نامه‌ی دو زبانه‌ی ترکی- ارمنی ِ «آگوس» که هرانت دینک سردبیری‌اش را به عهده داشت، گفت: «این ترور زندگی‌ام را تبدیل به جهنم کرده است».

روزنامه‌های ترکیه توجهی به لغو سفر اورهان پاموک به آلمان و بلژیک نکردند، فقط این‌جا و آن‌جا گزارشات کوتاهی آوردند. روزنامه‌ی حریت دیروز نوشت در اینترنت ویدئوهای تهدیدآمیز فراوانی موجود است که « شخصیت ِ واقعی ِ دینک ِ ارمنی» را به نمایش می‌گذارد و تصاویر جنازه‌اش روی سنگ‌فرش خیابان با عکس‌های اورهان پاموک همراه است.

گفته می‌شود که اورهان پاموک برای مدتی نامعلوم از استانبول می‌رود و در ایالات متحده و یا جایی دیگر مخفی می‌شود. کسی نمی‌داند که آیا او در پاییز ۲۰۰۷ برای معرفی رمان تازه‌اش «موزه‌ی معصومیت» به ترکیه برخواهدگشت یا نه.