جایزه هوشنگ گلشیری، سرانجامِ ششمین دوره

ماکان انصاری

عکس از سایت بنیاد هوشنگ گلشیری

ششمین دوره جایزه ادبی هوشنگ گلشیری عصر امروز در تالار ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد. سالنی نسبتا کوچک که ظرفیت پذیرش همه شرکت کنندگان در مراسم را نداشت و اساتیدی همچون بابک احمدی و دکتر عباس پژمان مجبور شدند که ایستاده به نظاره مراسم بنشینند.

فرزانه طاهری به عنوان مدیر بنیاد گلشیری در همان ابتدا از تردیدی سخن گفت که بنیاد برای برگزار کردن و یا نکردن این دوره از جایزه با آن دست به گریبان بوده است. قلع و قمع آثار داستانی در سالی که گذشت بنیاد را به این شک کشانده بود که شاید اصلا فضایی برای رقابت ایجاد نشود. شکی که با فرا رسیدن نمایشگاه کتاب و مجوز گرفتن تعداد قابل قبولی از کتابهای پشت ممیزی مانده، برطرف شد.

بعد از فرزانه طاهری نوبت به عبدلعلی عظیمی دبیر جایزه هوشنگ گلشیری رسید تا گزارشی از روند برگزاری جایزه قرائت کند.

بنا به گفته عظیمی در این دوره از جایزه تنها سی نفر با داوری آثار در مرحله نخست موافقت کردند و به این ترتیب، تعداد داوران مرحله اول نسبت به سال گذشته به نصف تقلیل پیدا کرده است. از میان این سی داور نیز پنج داور در ادامه کار انصراف دادند و در نهایت تعداد داوران مرحله اول جایزه ادبی هوشنگ گلشیری به بیست و پنج نفر رسید (هرچند که در بروشور توزیع شده در مراسم تنها نام بیست و چهار داور دیده می‌شود و نفر بیست و پنجم غایب است.)

عظیمی معتقد بود که این شکل داوری در مرحله اول (به صورت نظرخواهی) بسیار موفق بوده و جوابگوی انتظارات بنیاد است؛ هرچند که ممکن است در بعضی از موارد، یک داور فقط سه یا چهار اثر را خوانده باشد اما با توجه به تعداد داوران امکان دیده نشدن اثری خوب بسیار ضعیف است. بنا به گفته دبیر جایزه، اعلام نام داوران به صورت رسمی این امکان را به نویسندگان می‌دهد که اگر از دیده نشدن کتابشان هراس دارند خود شخصا کتابها را به دست داوران برسانند و به این ترتیب از خوانده شدن کتابشان مطمئن شوند. ادعایی که به نظر نمی‌رسد از اعتبار چندانی در عرف معمول داوری جوایز در دنیا برخوردار باشد.

«باغهای شنی» انتخابی که همه می‌دانستند
محمد حسن شهسواری، به عنوان نماینده داوران بخش مجموعه داستان سومین نفری بود که پشت تریبون قرار گرفت. شهسواری که داوری پر کار است و در اکثر داوری‌های انجام گرفته در ایران حضوری فعال دارد، با برشمردن ویژگی‌های مجموعه داستان برگزیده، داستان «باغهای شنی» نوشته حمید رضا نجفی را به عنوان کتاب برگزیده این دوره جایزه هوشنگ گلشیری در بخش مجموع داستان اول معرفی کرد. کتابی که بنا به پیشبینی بسیاری از نویسندگان و منتقدین، از مدتها قبل شانس اول دریافت این جایزه به حساب می‌آمد.

نسترن موسوی نیز برای اعلام نام بهترین مجموعه داستان غیر اول به پشت تریبون رفت. این بخش شاید یکی بحث برانگیز ترین بخشهای جایزه گلشیری به حساب می‌آمد. هرچند که بسیاری کتاب «بلبل حلبی» نوشته محمد کشاورز را شانس اول دریافت جایزه این بخش می‌دانستند. نویسنده‌ای که به دعوت بنیاد گلشیری از شیراز به تهران سفر کرده بود تا در مراسم حضور یابد. اما کتابی که موسوی به عنوان برگزیده اعلام کرد مجموعه داستان «سمت تاریک کلمات» نوشته حسین سناپور بود.

این کتاب که دومین مجموعه داستان منتشر شده به وسیله سناپور است از فضایی شهری بهره می‌گیرد و به روانکاوی انسانهای محبوس در این اتمسفر دست می‌زند. کتابی که به نظر می‌رسد مناقشات بسیاری را در مورد نحوه داوری این دوره جایزه هوشنگ گلشیری به راه خواهد انداخت.

در ادامه مراسم بنا به سنت گذشته این جایزه، بسیاری از حاضران منتظر اعلام نام بهترین تک داستانهایی بودند که در مجموعه نقش 84 بنیاد به چاپ خواهند رسید. انتظاری که بی‌پاسخ ماند و مجری مراسم اعلام کرد که به دلیل تمام نشدن مراحل انتخاب تک داستانها، اعلام نام آنها به زمان دیگری موکول خواهد شد.

نمایی نزدیک از هوشنگ گلشیری
بخش اعلام بهترین رمان اول، رمان و داستان بلند برگزیده با نمایش نمایی نزدیک از زنده یاد هوشنگ گلشیری آغاز گشت. یونس تراکمه به عنوان نماینده هیات داوران در این بخش آخرین نفری بود که که وظیفه خواندن نام برگزیدگان را برعهده داشت. تراکمه در ابتدای سخنانش با اشاره به اینکه در بخش رمان اول تنها یک اثر به حد نصاب لازم برای راهیابی به مرحله بعد دست یافته است اعلام کرد که هیات داوران در مورد همان یک اثر هم به توافقی دست پیدا نکرد و به این ترتیب در این بخش به هیچ کتابی جایزه داده نخواهد شد.

در بخش بهترین رمان منتشر شده در سال 1384، هیات داوران جایزه هوشنگ گلشیری از میان هفت رمان راه پیدا کرده به مرحله نهایی (آب و خاک نوشته جعفر مدرس صادقی، آهسته وحشی می‌شوم نوشته حسن بنی عامری، از شیطان آموخت و سوزاند نوشته فرخنده آقایی، چهار درد نوشته منیرالدین بیروتی، خانم نویسنده نوشته طاهره علوی، رویای تبت نوشته فریبا وفی و کی ما را داد به باخت نوشته فرهاد کشوری) دو رمان «چار درد» و «رویای تبت» را به طور مشترک به عنوان آثار برگزیده معرفی کردند.

همه مردان آقای نویسنده
نکته قابل توجه در این دوره از جایزه هوشنگ گلشیری، حضور شاگردان بسیار نزدیک گلشیری در جمع برگزیدگان امروز است. در واقع از میان این چهار نویسنده، تنها فریبا وفی است که ارتباط نزدیکی با زنده یاد گلشیری نداشته است و سه نفر دیگر از شاگردان مشهور او به حساب می‌آیند و در حال حاضر نیز ارتباط نزدیکی با بنیاد گلشیری دارند (کتاب باغهای شنی برگزیده مجموعه داستان اول به وسیله خود بنیاد به چاپ رسیده است). رخدادی که در دوره‌های پیشین این جایزه به چشم نمی‌آمد.

مرتبط:
نامزدهای جايزه هوشنگ گلشيری
نقد و معرفی باغهای شنی
نقد و معرفی رويای تبت
قصه اتاق‌های افسرده