«باید مسائل را حل کرد و نه اندیشه‌ها را»

اسعد سلامی

تلاش کردهای ترکیه برای تاثیرگذاری سیاسی بیشتر در جامعه و دولت این کشور علیرغم افزایش ممنوعیت های سیاسی، ادامه دارد.

طاهر برهون فعال و تحلیل گر سیاسی مقیم آلمان در گفت‌وگو با رادیو ژیار در پاسخ به این پرسش که آیا کردهای ترکیه از شرایط سیاسی موجود شگفت‌زده شده اند یا نه، می‌گوید:

هم بلی و هم نه.‌ نه‌، چون تا کنون بیش از ۲۵ بار زدن هرجریان نا موافق با اندیشه و پرنسیپهای ایدیولوژی کمالیزم،استفاده‌ شده‌ است! کردها نه‌ اولین و نه‌ تنها قربانی این مسئله اند.

فراموش نکنید که‌ تنها چند ماه پیش بود که‌ خود حزب عدالت و توسعه که‌‌ مثلا دولت را در دست دارد ، به‌ گمان کجروی از بنیادهای کمالیزم ، زیر خطر انحلال بود و هنوز نیز!

بلی،چون راستش آدم فکر میکند که‌ بالاخره‌ بچه‌ی هر موجود زنده‌ای زمانی رشد میکند و از آزموده‌های خود و دیگران میآموزد. بچه‌ یک بار دست به‌ آتش میزند،بار دیگر حتی به‌ دیگران هم نهیب میزند. بالاخره‌ ادعای اروپایی بودن هزینه‌ دارد . در دنیای گلوبالیزه‌ شده‌ی امروز «مسائل» را باید حل کرد، نه‌ «اندیشه‌ها» را. ظاهرا قضات دادگاه‌ قانون اساسی با صدور حکمی به‌ کلی «سیاسی»، دومی را انتخاب کرده‌اند.

با توجه به این‌که ترکیه در آستانه ورود به اتحادیه اروپاست و آزادی احزاب و بویژه توجه به حقوق کردهای این کشور برای اروپا بسیار مهم است شما زمینه های سیاسی برای ممنوعیت این حزب را چگونه می‌بینید؟

به‌ باور من ، غیر از زمینه‌ی کلی اعتقادی و فکری مبتنی بر آموزه‌های «آتاترکی» که‌ شامل همه‌ و هر جریان نا منطبق بر آن میشود، در مورد کردها ،فاکتورهای بکلی متفاوتی نیز مزید بر علت است.

مسئله «کرد» در خاور میانه‌ رو به‌ اعتلا دارد؛ بدون این‌که‌ قصد مسابقه‌ای با فلسطینیان در میان باشد، باید بگویم که‌ قضیه‌ی کردها بسی گسترده‌تر و عمیق‌تر از آن‌هاست. خاک و نفوس کردها بسی وسیعتر و بیشتر است.

تقسیم کردستان بین کشورهای همجوار، در عین حال قدرت مانور و ایجاد بالانس در بازی پیچیده‌ی سیاسی خاورمیانه‌ را به‌ کردها داده‌ است. دیگر برای همگان روشن است که‌ بدون به‌ حساب آوردن فاکتور «کرد» و بدون تلاش واقعی برای حل مسئله‌ی کرد، منطقه‌ای آرام نامتصور خواهد بود؛ کردها می‌توانند منافعی را پاس بدارند و یا منافعی را تهدید کنند. این نقطه‌ شروع به‌ حساب آوردن فاکتور کرد در منطقه‌ است.

در فاصله‌ی چند صد کیلومتری ترک ها، یک کرد رئیس جمهور کشوری عربی است، که‌ در آنجا ایالتی فدرال وجود دارد، با تمام اجزا و امکانات و روابط بین المللی و دست بر قضا صاحب نفت و آب نیز هست. و این زنگ خطر بزرگیست برای کسانی که‌ هم میهنان کرد خود را تا دیروز «ترک‌های کوهی» می‌نامیدند.

در این فضای سیاسی بحرانی منطقه، چه راه حل‌هایی برای کاهش فشار بر کردهای ترکیه و ایجاد امکانات سیاسی جدید قابل پیش‌بینی است؟

تردیدی نیست که راه‌حلهای تا کنونی جواب نمی‌دهد: یعنی ندیدن و پاک کردن صورت مسئله‌، یا سر کوب.

بنا بر این هر دولتی، هر جریانی، بنا بر تصورات و ظرفیتهای تاریخی خود در صدد چاره‌جویی و یا حداقل تظاهر به‌ راه‌یابی است.

جریاناتی که‌ بطور کلی رو به‌ گذشته‌ دارند و در فضایی نوستالژیک سیر میکنند، البته‌ هنوز و همواره‌ بر طبل کهنه‌ میکوبند. تمایل و دلخواه‌ آن‌ها چه‌ در حکومت باشند و چه‌ نباشند، ابتدا سعی در ستردن صورت مسئله‌ دارند و با تعارفاتی ارزان تلاش میکنند بگویند انشالله‌ گربه‌ است.

آنها خود را با واقعیات تطبیق نمیدهند، بلکه‌ سعی دارند واقعیات را تا آنجا که‌ ممکن است طوری بتراشند تا از شابلون آنها رد شوند. اگر هم ممکن نشد، از نظر آن ها واقعیات مهم نیست و آنها را باید حذف کرد. واقعیت های فیزیکی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی. و این میشود همان سیاستی که‌ تا کنون توسط دولتهای منطقه اعمال شده‌ است.

اما همزمان در درون و در دل همین حکمت ها و در میان بخشهایی از آنها که‌ رو به‌ جلو دارند و بقول معروف دو هزاریشان افتاده‌ است ،جلوه‌ هایی از تعقل ، اینجا و آنجا پیدا میشود. حزب ا.ک.پ. نه‌ بخاطر چشم و ابروی کردها ، بلکه‌ دقیقا برای پاسخگویی به‌ نیازها ی بسی عاجل جامعه‌ ترکیه‌ و ملزومات آماده‌ سازی پذیرش از جانب اتحادیه‌ اروپا ، در صدد بود که‌ با اجرای سلسله اصلاحاتی در زمینه‌ های گوناگون و از جمله‌ بازبینی قانون اساسی ،می‌بینجامد! به‌ این نیاز پاسخی در حد قواره‌ و به‌ اندازه‌ی توان بدهد.که‌ متاسفانه‌ چنین نشد. البته‌ فعلا!

چنانچه تسهیلات جدیدی برای حضور کردها در صحنه سیاسی ترکیه فراهم نشود، پی آمد ادامه فشارها را چگونه‌ می‌بینید؟

خب، فوری‌ترین نتیجه‌ را که‌ می‌بینید، انفجار خشم ، امواج اعتراض ،تظاهرات ، درگیری، شلیک و بازهم خون. من امیدوارم این فاز هرچه‌ زودتر جای خود را نه به‌ سکوت ، بلکه به‌ تعقل و درایت بدهد. این انفجار اولیه‌ قابل درک و هضم است ولی نباید در این دام افتاد و گیر کرد.

احمد تورک، رهبر DTP، بیدرنگ خبر از سرگیری بلاوقفه‌ی فعالیتهای سیاسی این حزب در قالب جریانی دیگر را داد و بدین وسیله‌ ، با درایت و دوربینی و احساس خطر از همان چیزی که‌ صادرکننده‌گان حکم انحلال به‌ امید و در کمینش نشسته‌اند، یعنی ادامه‌ی همین فاز اولیه‌ی عصیان، آب سردی بر آهن تفته‌ی خشم ریخت.

هر چند نمیشود انکار کرد که‌ شکاف جامعه‌ ترکیه بویژه‌ میان کردها و ترکها، عمیقتر، بی‌اعتمادی گسترده‌تر و از همه‌ مهمتر و با تاسف بسیار، فرو ریختن این باور که‌ از راه‌ مسالمت آمیز و دیالوگ و فعالیتهای قانونی و پارلمانی ، نمیشود کاری کرد. این بدترین نتیجه‌ی ممکن از این تصمیم دستگاه‌ قضایی ترکیه‌ است که‌ میشود گرفت.

از طرفی نباید فراموش کرد که‌ ترکیه‌ عضو ناتو است. سازمانی که‌ به‌ سرعت در سطح و عمق در حال گسترش است .جغرافیای آن اینک دیگر به‌ مرزهای روسیه‌ و چین میرسد و در آخرین کنفرانس سران آن ، صحبت از تغییر تعریف آن از یک سازمان دفاعی به‌ یک سازمان تهاجمی است. نمیخواهم کسی را از یک غول بی شاخ و دم بترسانم، ولی واقعبینی سیاسی حکم میکند که‌ همواره‌ حساب سود و زیان را داشته‌ باشند. این ساده‌ترین قانون اقتصاد است که‌ در امر سیاست نیز به‌ قوت جاری و ساری است.

دست ترکیه‌ زیر سنگ اتحادیه‌ی اروپاست. این پاشنه‌ی آشیل را باید بیشتر شناخت و زیرکانه‌ ازآن بهره‌ گرفت.

کردستان ترکیه احتیاج به‌ یک تنفس تاریخی دارد تا در همه‌ی زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی به‌ خود بپردازد و ققنوس وار از میان خاکستر خود برجهد. و این نمیشود مگر در آرامش و قرار. قطب نمای تاکتیکها باید به‌ این سو تنظیم شود.