مطالعه فستیوال‌ها؛ محور مطالعات سینمایی

پرویز جاهد

نشریه فیلم اینترنشنال (Film Int) نشریه‌ای سینمایی است که با رویکردی تئوریک، هر دو ماه یک بار در بریتانیا منتشر می‌شود و در هر شماره به موضوع مشخصی در حوزه سینما و فرهنگ می‌پردازد (با فصل‌نامه سینمایی فیلم اینترنشنال که در ایران منتشر می‌شود، اشتباه نشود) و سردبیر ثابت آن، دنیل لیندوال، دانشجوی دکترای مطالعات فیلم در دانشگاه لوند سوئد است.

شماره چهارم از دوره ششم این نشریه به موضوع فستیوال‌های سینمایی اختصاص یافته است.

دایانا ایوردانا سردبیر مهمان این شماره فیلم اینترنشنال در سرمقاله خود در این‌باره می‌نویسد:

«‌در طول بیست سال گذشته، فستیوال‌های فیلم در سراسر جهان گسترش یافته‌اند. تعیین تعداد دقیق فستیوال‌هایی که سالانه در کشورهای مختلف جهان برگزار می‌شود، کار تقریباً غیرممکنی است، اما می‌توان گفت که این تعداد به حدود ۲۰۰۰ فستیوال در سال می‌رسد. تنها در فرانسه ۳۵۰ فستیوال فیلم، یعنی هر روز یک فستیوال برگزار می‌شود.

همان‌طور که مطالعه موزه‌ها و گالری‌ها برای درک ابعاد اجتماعی/ فرهنگی هنر و میراث فرهنگی اهمیت دارد، مطالعه فستیوال‌های فیلم نیز برای درک ابعاد اجتماعی/ فرهنگی سینمای جهان، حائز اهمیت است.

از این رو منطقی است که انتظار داشته باشیم که در دهه آینده، مطالعه فستیوال‌ها، علی‌رغم گسترش و پراکندگی آن‌ها به محور مطالعات سینمایی تبدیل شود.»

تصویز جلد مجله‌ی فیلم اینترنشنال

مطالعه فستیوال ها به‌طور آکادمیک در سال‌های اخیر گسترش قابل توجهی یافته است.

تومس ال سه‌سر، نظریه‌پرداز معاصر فیلم، مقاله بسیار ارزنده خود در مورد ماهیت فستیوال‌ها که در سال ۲۰۰۵ منتشر شد، فستیوال‌ها را به عنوان پاسخی اروپایی در مقابل مکانیسم‌های توزیع فیلم هالیوود، دانسته است.

ال سه‌سر مدعی است که امروزه چرخه فستیوال به نیروی کلیدی و شبکه قدرت تجارت فیلم بدل شده است.

لوسی مزدون نیز در مقاله خود به نقش فسـتیوال در حل چالش‌های فرهنگی ملی سینما، ونسا شوارتز به نقش آن در حوزه بین‌المللی و دیوید اسلاکوم، به نقش منطقه‌ای آن توجه کرده‌اند.

در همین زمینه برخی از تزها و پایان‌نامه‌های دانشجویان دوره دکتری مطالعات فیلم در بریتانیا و کشورهای دیگر به‌طور جدی فستیوال‌های فیلم را مورد بررسی و تحلیل قرار داده‌اند.

مجموعه مقالات این شماره نشریه فیلم اینترنشنال نیز بر روی جنبه‌های دینامیک بین‌المللی پدیده فستیوال متمرکز شده است.

لوگوی فیلم اینترنشنال

در این مقالات سعی شده که به پرسش‌هایی از قبیل‌ پاسخ داده شود:

تاثیر شبکه جهانی فستیوال‌ها بر عناصر دیگر، صنعت فیلم چیست، چگونه سیستم سلسله مراتبی فستیوال‌ها (که به تعبیر توماس ال سه‌سر، سیستمی نفوذپذیر است) بر دینامیسم پیچیده تولید و توزیع فرهنگ جهانی اثر می‌گذارد و جای فستیوال‌ها در ساختار بین‌المللی تولید و توزیع فیلم کجاست؟ نقش فستیوال‌ها در سیستم فرهنگ سینمایی جهانی، ملی و منطقه‌ای چیست؟ و آیا فستیوال‌ها در صنعت فیلم جهانی نقش حیاتی ایفا می‌کنند؟‌

نویسندگان این مقالات، از زاویه‌های مختلف به پدیده فستیوال‌های فیلم در جهان نگریسته‌اند. برخی از آن‌ها صرفاً به جنبه‌های ملموس و عینی نقش و تاثیر آن‌ها پرداخته‌اند و برخی دیگر بر نقش آن‌ها در کانتکست مدیریت هنری و سیاست‌گذاری فرهنگی تاکید کرده‌اند.

در نهایت این شماره فیلم اینترنشنال قصد دارد با در کنار هم قرار دادن این رویکردها و نگاه‌های مختلف به پدیده فستیوال‌های سینمایی، به بررسی موج جدید پژوهش‌های فرهنگی و روشنفکری در این زمینه بپردازد.

در این شماره فیلم اینترنشنال، فستیوال‌های فیلم پوسان کره جنوبی و فستیوال فیلم ادینبرا، به عنوان نمونه‌هایی از فستیوال‌های جهانی بررسی شده‌اند.

جولین استرینگر، استاد مطالعات فیلم در دانشگاه ناتینگهام بریتانیا نیز در مقاله خود با عنوان ژانر فیلم و جوامع فستیوالی، به بررسی تاریخی فستیوال فیلم‌های تریلر ترسناک که از سال ۱۹۹۱ همه ساله در شهر ناتینگهام برگزار می‌شود، پرداخته است.

نشریه فیلم اینترنشنال با قیمت سه پوند از سوی انتشارات اینتلکت در بریتانیا منتشر شده است.