هوی متال در بغداد

پرویز جاهد

کلاکت اين هفته به فستيوال فيلم‌های مستند بريتانيايی در آکسفورد و مرور فيلم «قلمروی ممنوع» با شرکت جکی چن و جت لی اختصاص دارد.

از فلاهرتی تا لاری چارلز

بریت داکس (Britdocs) یا «مستندهای بریتانیایی»، نام فستیوال فیلمی است که از روز ۲۳ تا ۲۵ جولای در کالج کيبل آکسفورد برگزار شد. در این فستیوال مجموعه‌ای از بهترین‌ فیلم‌های مستند بریتانیا و کشورهای دیگر که در سال ۲۰۰۸ تولید شده‌اند، به نمایش درآمد.

به علاوه برگزیده‌ای از بهترین فیلم‌های مستند فستیوال‌های مستند دیگر مثل ایدفا، ساندنس، تورنتو و چند فستیوال مهم دیگر نيز به نمایش گذاشته شده.

«مستهجن» (Obscene) ساخته‌ی دانیل اوکانر و نیل ارتنبرگ که در فستیوال ادینبرای امسال نیز شرکت داشت، «یانگ تسه علیا» ساخته‌ی یان چنگ، «برگزیده» ساخته‌ی برایان وود، «رد خون» به کارگردانی ریچارد پری، «زندگی پس از سقوط» ساخته‌ی کاظم اوبی، «مرد روی سیم» (Man on Wire) ساخته‌ی جیمز مارش، «تریلر در مانیل» (Thriller in Manila) ساخته‌ی جان دوئر و «هوی متال در بغداد» ساخته‌ی ادی مورتی و سروش علوی از مهم‌ترین فیلم‌هایی است که در بخش مسابقه‌ی فستیوال بریت داکس شرکت داشت.

فیلم «رد خون» ساخته‌ی ريچارد پری

رد خون (Blood Trail) ساخته‌ی ريچارد پری داستان رابرت کينگ، عکاس ۲۴ ساله و آماتور انگليسی است که در ۱۹۹۲ ساکش را برمی‌دارد و به سارايوو می‌رود تا نامش را به عنوان عکاس جنگ ثبت کند.

اين فيلم روايت اين سفر از دريچه‌ی عکس‌های رابرت کينگ است. آزادی بيان، خطرات فتوژورناليسم و مسئوليت خبرنگار و عکاس جنگ، از موضوع‌های مطرح شده در اين فيلم هستند.

برگزيده (Chosen) به کارگردانی برايان وودز درباره‌ی موضوعی است که در بريتانيا همه درباره‌ی آن پچ‌پچ می‌کنند، اما هيچ‌گاه به‌طور علنی درباره‌ی آن بحث نشده و آن مسئله سوءاستفاده جنسی معلمان مدارس خصوصی بريتانيا از دانش‌آموزان پسر است.

تام، مارک و الستر سه مرد ميانسال به سی سال قبل برمی‌گردند و خاطرات خود را از سوءاستفاده معلمان‌شان در يک مدرسه‌ی خصوصی و تاثير آن بر زندگی‌شان، در مقابل دوربين روايت می‌کنند.

پوستر فیلم «هوی متال در بغداد»

هوی متال در بغداد (Heavy Metal in Baghdad) ساخته‌ی مشترک ادی مورتی فيلمساز انگليسی و سروش علوی فيلمساز عراقی، به آرزوها و روياهای يک گروه موسيقی راک زيرزمينی در بغداد امروز می‌پردازد. تنها گروه هوی متال در بغداد که اعضای جوان آن به صلح و اجرای آزادانه کنسرت می‌انديشند. ن‌ها از روزهايی حرف می‌زنند که در زمان صدام مجبور بودند ترانه‌هايی در ستايش از صدام اجرا کنند و نيز از تبعيدشان به سوريه می‌گويند.

زندگی پس از سقوط ساخته‌ی کاظم عبيد، فيلمساز تبعيدی عراقی نيز نام فيلم مستند ديگری است درباره‌ی عراق اشغالی امروز که در طی پنج سال فيلمبرداری شد؛ ماجرای بازگشت خود فيلمساز به عراق بعد از ۳۰ سال زندگی در تبعيد و مشاهداتش از آنچه که در اين سی سال بر سرزمين‌اش گذشته. فيلمساز پرسش معروف «چی فکر می‌کرديم، چی شد؟» را تم اصلی فيلم خود قرار داده است.

«در آستانه‌ی در خانه‌ی مرگ» (At the Death House Door) نام مستند جالبی است از استيو جيمز، مستندساز آمريکايی درباره‌ی مجازات اعدام در ايالت تگزاس آمريکا.

فيلم از طريق دنبال کردن کارول پيکت، کشيش سابق جوخه اعدام زندان هانتزويل در تگزاس، شکست سيستم قضايی و کيفری در آمريکا را مورد بررسی قرار می‌دهد.

در بخش ویژه‌ی این فستیوال نیز فیلم مستند نانوک شمال (Nanook of the North) شاهکار صامت رابرت فلاهرتی، از پیشگامان سینمای مستند جهان به نمایش درآمد. فیلمی که بر روی زندگی بدوی مردم قطب شمال و فرهنگ اگزوتیک آنها متمرکز شده و داستان جدال دراماتیک انسان با طبیعت برای مهار کردن و کنترل آن است.

در کنار نمایش فیلم‌ها، کارگاه‌های آموزش فیلم مستند نیز با حضور برخی از مستند سازان معروف سینمای جهان مثل لری چارلز (Larry Charles) برگزار گرديد.

لری چارلز، مستندساز آمریکایی

لری چارلز همان کارگردانی است که فیلم کمدی مشهور «بورات» و سریال طنز «هیجانت را کنترل کن» (Curb Your Enthusiasm) را ساخته است. وی با آخرین ساخته‌اش یعنی «مذهبی» (Religous) در این فستیوال حضور داشت. فیلمی که در آن با نگاهی طنزآمیز به نقش مذهب در جامعه‌ی مدرن امروز می‌پردازد.

به علاوه لری چارلز در گفت‌وگوی اختصاصی با موضوع «نمی‌توانی جدی باشی» درباره‌ی این‌که چه چیز یک فیلم مستند را جذاب و بامزه می‌سازد، به رابطه‌ی بین حقیقت و شوخی پرداخت.

در این جلسه کورت انگفر، تدوین‌گر فیلم‌های مستند مایکل مور، یعنی «بولینگ برای کلمباین» و «فارنهایت ۱۱/۹» نیز حضور داشت.

یکی از بخش‌های بسیار مهم این فستیوال بخشی بود با عنوان «ساوند ترک» که در آن مایکل نایمن، آهنگساز مینی مالیست بریتانیایی درباره‌ی نحوه‌ی استفاده از صدا و موسیقی در فیلم‌های مستند، حرف زد. لایمن سازنده‌ی تعدادی از مهم‌ترین موسیقی‌های فیلم در سال‌های اخیر بوده از جمله پیانو، راه فنا و شکم آرشیتکت.

پوستر فیلم «قلمرو ممنوع»

جکی چن و جت لی در کنار هم

در فیلم افسانه‌ای و ماجرایی «قلمرو ممنوع» (The Forbidden Kingdom) به کارگردانی راب مینکوف که به تازگی در سینماهای انگلستان اکران شده، برای نخستین بار جت لی و جکی چن؛ دو رزمی‌کار معروف سینمای جهان در کنار هم قرار گرفتند.

طراحی صحنه‌های جنگ این فیلم را یو ان ووپی، طراح صحنه‌ی مشهور فیلم‌های چینی و هنگ کنگی انجام داده است.

جیسن یک جوان آمریکایی است که به فیلم‌های هنرهای رزمی و کونگ‌فو علاقه‌مند است و در و دیوار اتاقش را با پوسترهای بروس‌لی و جکی چن پر کرده است. وی به محله چینی‌ها می‌رود تا از یک مغازه قدیمی چند دی‌وی‌دی جدید بخرد. صاحب مغازه یک پیرمرد چینی است که نقش او را جکی چن بازی می‌کند.

در گوشه‌ای از مغازه اسلحه‌ای قدیمی توجه جیسن را به خود جلب می‌کند. اسلحه‌ای سحرآمیز که درواقع متعلق به جنگ‌جوی قدیمی به نام پادشاه میمون‌ نما است و به گفته‌ی صاحب مغازه باید به صاحب اصلی و واقعی‌اش برگردانده شود.

جیسن در بازگشت به خانه گرفتار یک دسته جوان شرور و دزد می‌شود. آنها او را به زور به سراغ پیرمرد چینی می‌برند تا دخلش را خالی کنند. جیسن در فرار از دست دزدان از بالای بام سقوط می‌کند، اما به کمک اسلحه جادویی به دوران گذشته و چین فئودالی پرت می‌شود. جایی که جید، حاکم شرور و شیطان صفت چین، پادشاه میمون نما را به مدت ۵۰۰ سال طلسم کرده است.

صحنه‌ی نبرد جکی چن و جت لی

جیسن در طول راه با جنگ‌جویی دائم‌الخمر به نام لو یان (جکی چن) آشنا می‌شود و به کمک او می‌خواهد اسلحه سحرآمیز را به دست صاحب آن یعنی پادشاه میمون نما برساند. در نیمه راه دختری به نام چلچله طلایی نیز به آنها می‌پیوندد که کاملا عنصری اضافی است و به خواست تهیه‌کننده برای افزودن چاشنی رمانتیک به فیلم اضافه شده است.

تنها جذابیت این فیلم صحنه‌های مبارزه جت لی و جکی جان است. مزه‌پرانی‌ها، شیرین کاری‌ها و رفتار کمیک جکی چن به‌ویژه در گرماگرم جنگ مثل همیشه جذاب است. جنگ‌جویی دائم‌الخمر که بدون سلاح با انبوهی از مردان مسلح به شمشیر و نیزه می‌جنگد و بدون این‌که قطره‌ای خون از دماغ کسی بریزد، آنها را تار و مار می‌کند.

جت لی، بازیگر خشن و سنگ چهره‌ی چینی که برای اولین بار در نقش کمدی ظاهر شده نیز برای تماشاگران سینما تازگی دارد. مایکل آنگارانو بازیگر نقش جیسن اما فاجعه است. او اصلا نه جذاب است و نه کارش را بلد است و نه در کنار دو بازیگر قدرتمند چینی می‌تواند خودی نشان دهد. او در تمام طول فیلم جز سکانس نهایی آن عنصری مطلقا منفعل است.

فیلم نشان می‌دهد که نویسنده و کارگردان آن علاقه‌ی زیادی به فرهنگ چین و افسانه‌های قدیمی آن داشته‌اند و همه‌ی عناصر فیلم‌های قدیمی چینی مثل استاد کونگ‌فوی مست، اسلحه جادو، راهب مرموز و فرمانده‌ی جادوگر را در این فیلم جمع کرده‌اند. قلمروی ممنوع در واقع ورسيونی آمریکایی از یک فیلم رزمی چینی با شمایل‌های بزرگ این ژانر یعنی جکی چن و جت لی است.