با سلام
به خاطر اين مقاله هوشمندانه از جناب آقاي محمد برقعي بر خود واجب مي دانم تشكر كنم.
قصد آسيب شناسي ندارم و كاملا با افاضات نويسنده موافقم. اما ذكر اين نكته ضروري به نظر مي آيد كه آنچه كه راجع به اكبر گنجي نوشته ايد برخاسته از جو عجيب و متناقض گونه جمهوري اسلامي است.
اميدوارم اين مقاله را جناب گنجي بخوانند و درباره آن تاملي داشته باشند.

این درست است که گنجی حرف جدیدی نزده و پیش از او هم بسیاری به زبان ها و لحن های مختلف گفته اند که عقل سلیم امروزی نمی تواند بپذیرد که این متن های مقدس عتیقه (از جمله قرآن) نمی توانند سخن یک موجود عالم مطلق باشد.

اما توصیه و نصیحت به گنجی که باباجان تو فعال سیاسی هستی تو را چه به این کارهای آکادمیک به نظر من اگر متفرعنانه و ریاکارانه نباشد از سر نادانی است.

سخن گفتن و پژوهش درباره ی قرآن یک فعالیت آکادمیک صرف نیست. قرآن (به قول محمدرضا نیکفر) یک متن استراتژیک است که فاشیسم اسلامی از آن اتوریته ی سیاسی کسب می کند. لذا هر گونه به چالش گرفتن اتوریته ی قرآن یک عمل ناب سیاسی در جهت زدن زیرآب اتوریته ی حاکمیت است.

حضرات مذهبی نگرانی خود از به خطر افتادن بیضه ی دین را در لفافه ی و پنهان می کنند اما دمب خروس شریعت زیر این اندرزنامه ها بدجوری هویداست.

برداشت من از سخنان نویسنده این است که جامعه قبایی برای تن گنجی متصور است و گنجی هم قبایی برای خودش. در صورتی که قد و اندازه قبای گنجی با قد و اندازه قبای مورد تصور جامعه متفاوت باشد به چهره او به عنوان فعال سیاسی ضربه میخورد. یعنی جامعه با دیدن تفوت اندازه قباها سرخورده میشود و از گنجی دلخور.
تجویز نویسنده هم این است که حتی المقدور گنجی خودش را در قبای مورد تصور جامعه بچپاند تا مردم خوششان بیاید و گنجی نفوذش را از دست ندهد.
استدلال دیگر نویسنده این است که اگر استقبال از حرفهای گنجی زیاد بوده به سبب شهرت او به عنوان فعال سیاسی است و چون گنجی پژوهشگر قدش از گنجی فعال سیاسی کوتاه تر است ایشان بهتر است قد بلندتر را بچسبد.
گنجی بارها گفته است که برای خودش نقشی به عنوان لیدر سیاسی قایل نیست و قصد وزیر و وکیل شدن ندارد که خوش امد عوام را در نظر گیرد.
سوالم از نویسنده این است که ایا همین استقبال بسیار از مقالات گنجی حوزه نفوذ این مقالات را نسبت به مقالات مدرسی یا دیگران افزایش نداده است؟ فکر نمیکنید همین خط کشیدن بر باورهای هزارساله و روشن کردن جرقه تفکر در ذهن خواننده در دراز مدت ارزشش از هزار فعال سیاسی بیشتر است.
من نظرم از جهتی عکس نویسنده محترم است یعنی معتقدم ارزش نوشته گنجی به سبب انکه حیطه بسیار وسیعتری از خوانندگان خصوصا جوانان را به سوی خود کشیده بیش از نوشته ای است که تنها چند صد روشنفکر ان را خوانده اند. با بخث در محیط روشنفکری نمیتوان چهره مذهب را عوض کرد تنها با همه گیر شدن این بحثها میشود حرکتی کرد.
فرض دیگر نویسنده شاید این باشد که چون سواد و دانش گنجی در این حیطه چندان قد نمیدهد بهتر است بچسبد به همان فعالیت سیاسی که اثبات این مسئله به ظاهر برای علمای اعلام در این چند وقت هم ساده نبوده است.!!

من به عنوان یکی از کسانی که دایم مقالات را به طور کامل خوانده و در جاهای دیگر بحثهای مفصل بر سر همین مقالات انجام داده اعلام می کنم که این مقالات تاثیر گذار هست
مهم نیست 100 سال دیگر نامی از گنجی باید یا نه
گنجی برای آدمهای 100 سال دیگر ننوشته است برای من در حال نوشته است و می خوانیم و بر او تحسین می گوییم که کسی نتوانسته بر منطق و بر استدلال او خللی وارد کند و تنها بر گنجی و اخلاق او ایراد می گیرند
هنوز هم نمی فهمم منظور و قصد شما از نوشتن این مقاله چیست؟
گنجی مقالاتش را ننوشت که اخلاقش زیر سوال برود و یا اینکه فیلسوف است یا سیاسی
بلکه فکر کرد و قصد داشت فکرش را ما بشنویم که شنیدیم!
شما بنگرید همین مقالات آقای گنجی از پر بازدید ترین مقالات هستند!
خوب مگر چه چیز دیگر لازم هست تا تاثیر گذاری معلوم شود؟
نکند شما انتظار دارید گنجی با انیشتین مقایسه شود که نامی از او بماند یانه!
هر زمان روشنفکر خودش را خواهد داشت!
و چه بسا کسانی که کنون مقالات گنجی را خواهند خواند زوشنفکران آینده باشند!

و از هم اکنون مقاله بعدی شمارا نیز به چالش می کشیم!
شما ببنید تاثیر گذاری را و هدف عنوان شده گنجی!
او گفته است که من با صدای بلند فکر می کننم تا دیگران را به ذهنم بیاورم!
خوب او بلند فکر کرد و هم من و هم شمایی که نقد می نویسید را به درون ذهنش برد و حرفهایش و فکرهایش را شنیدید
پس گنجی به مقصودش رسید!

«... این‌که ایشان واقعاً چقدر در این زمینه توان علمی دارند مهم نیست، بلکه این‌که آیا جامعه ایشان را به این اعتبار قبول دارد یا نه، مهم است.»
آقای برقعی متاسفم که چنین حکم بی پایه‌ای را صادر کرده اید. اصلا این چه تضاد تصنعی است که شما بین فعالیت سیاسی و پژوهشگری قائل شده اید. از نظر شما لازم نیست فعال سیاسی دنبال حقیقت باشد چون ممکن است از مردم عادی زیاد فاصله بگیرد. پژوهشگر هم نمی‌تواند کار سیاسی کند چون باید دنبال حقیقت باشد. اگر واقعا اینطور بود و اینگونه بشود وای بحال ما!
اتفاقا گنجی با سابقه‌ای که خود شما به بهترین بیان توصیف کرده اید بیشتر و بهتر از هر کس دیگر می‌تواند ترک در دیوار بلند خرافات بیاندازد. او منطقی قوی، بیانی روشن و حسی قوی از حقیقت جوئی دارد. هیچکدام از روشنفکران مذهبی که شما اسم برده اید به پیگیری او نبوده و همه در نیمه راه متوقف شده اند. دلیل تکفیر ایشان اینست و نه چیز دیگر. نوشته های ایشان ـ بنا به گفته یک طلبه ـ در حوزه‌ها توسط بسیاری طلاب خوانده و کاویده می‌شود. خود این امر بسیار مهم است، شما چرا می‌خواهید جلو اینکار را بگیرید؟

بخاطر می آورم ناصحان چه نصیحت ها نمیکردند که ایشان دست از اعتصاب غذا بردارد که هم بصلاح ملک است و هم ایمان. پارگراف پایانی و اصلی شما (هرگز نمی‌تواند...) بیشتر نشان دهنده یک آرزو و تمایل است تا نتیجه گیری. بخصوص که با پرسش(نمای) بعدی خود، از هم اکنون جواب را در ذهن خواننده نشانده اید. خود بهتر باید بدانید که اینگونه نوشتن از اخلاق عالمانه بیسار دور است.
با امتنان از سایت زمانه که در روش خود اخلاق حرفه ای را پاس میدارد.

وقتی دیانتشان عین سیاستشان و سیلستشان عین دیانتشان است نقد سیاسی بدون نقد دین بی معنی خواهد بود

من اکثر نوشته ها و کامنت های مربوط به نوشته های آقای گنجی را میخوانم. چیزی که میبینیم این است که همه دور از گود ایستاده اند و میگویند لنگش کن! یکی می گوید آقای گنجی حال کردم، ای ول خوب لنگش کردی، اون یکی میگه نه اینطور لنگش کنی بهتره، یک هم میگه نه گازش بگیر، لنگش نکن و ...
آقا ما ایرانیها چرا همش دنبال یکی میگردیم که جلو بیفته ما هم پشت سرش سینه بزنیم؟ یه روز دنبال سلطانیم، یه روز دنبال شاهیم، یه روز امام، یه روز مرجع، یه روز ولی و ...
هر کس خیلی بلد هست، بسم الله! بیا وسط گود، گنجی اشتباه میکنه، شما خودت درستش انجام بده! برای من گنجی و امثال اونها مهم نیستن، برای من افکار گنجی مهم هست. گنجی و امثالهم، یک انسان مثل همه ماهاست فقط تجربیاتش فرق میکنه. او در زمینه هایی تجربه داره که مثلا من ندارم وگرنه اون قهرمان من نیست.
خیلی از کامنتها میگن که حرفهای آقای گنجی اثر نداره. خوب اگر بی اثر هست و شما راه حلی بهتری داری، راه حل بده، باید لنگش کرد راه حل نیست، بیا وسط گود و خودت لنگش کن.
اکثر خواننده ها و مردم قبول دارن که فرهنگ کنونی مردم جوابگوی تحول و بهبود نیست ولی فکر کنم همه قبول دارن که کار کردن روی فرهنگ مردم هم کار یک سال و 2 سال نیست و یک نسل طول میکشه.
به نظر من هر کس که میخواهد کاری برای پیشرفت ایران بکنه باید حرفهای جدیدی که در دیوار سنت های پوسیده ترک ایجاد میکنه را به گوش مردم برسونه. باید از طریق ایمیل، تلفن و ... حرفهای جدید و افکاری مثل گفته های گنجی را به گوش مردم رساند، اینکه اونها چه تصمیمی می گیرن بعد از خوانندن مطالب دیگه بر عهده ما نیست ما باید فقط به گوش دیگران برسانیم.

آقای برقعی گفتید که :((از این روی با اعتباری که آقای گنجی در صحنه‌ی سیاست پیدا کرده‌اند، هرگز نمی‌تواند به عنوان یک محقق و پژوهش‌گر علمی چنان اعتباری بیابد که سخنانشان در این زمینه به جد گرفته شود و در ذهن دین‌داران تاثیر جدی بگذارد.)) خواهید دید که با اوردن قید ((هرگز نمی تواند)) هرگز نمی توانید از تاثیر روشنگریهای اقای گنجی بکاهید هر چند که ظاهرا چنین قصدی نداشته باشید!!

یک سید حسین نصر برای هفت پشتمان کافی نبوده است؟ بگذارید گنجی کار خودش را بکند. شما با چه حجیتی از پیش و به عنوان یک قدر مسلم صلاحیت علمی گنجی را زیر سوآل می برید؟ بله او از آن صلاحیت نوع آقای مدرسی را ندارد که مخاطبش از ما بهتران پرینستون و هاروارد باشند. این آدم دغدغه آزادی ما و خودش را دارد و همین از قرار بزرگترین عیب اوست!.. فرخ اسپهانی

من در فکر نوشتن کامنتی بودم که متوجه شدم که آقای شاهین به تمام کمال این کار را انجام دادند. درود بر ایشان.

من از نوشته اقای گنجی بسیار اموختم. امیدوارم ایشان په تلاشهای اموذشی خودادامه دهند

آقای برقعی می گوید حرف های گنجی جدی گرفته نمی شوند. اگر اینطور است چرا اینهمه سر و صدا کرده است؟ اینهمه کامنت زیر مقالات ایشان است؟ اینهمه تکفیر و توهین و.... وقتی صورت می گیرد که نوشته ای خوانده شود و اثر بگذارد، والا نوشته ای که در کنجی افتاده باشد و کسی روی آن تف هم نکند، چه نیازی به نقد و تکفیر و اضهار نظر امثال شما دارد؟ اگر تصویری که آقای برقعی از نوشته های ایشان دارند، فقط مربوط به خود ایشان باشد و بقیه مثل او فکر نکنند چه؟ شاید این مقالات فقط روی آقای برقعی و کسانی که در جو فکری ایشان هستند این تاثیر را داشته باشد.

نويسنده محترم مقاله نگراني اصلي خود را مشخص نكرده اند.آيا ازنظر ايشان نبايد دين را نقد كرد؟ يا اين كه چون آقاي گنجي محبوبيت سياسي دارند نبايد از آن براي بسط عقايد و ديدگاههاي بنيادي استفاده كنند؟ يا دلشان براي خود آقاي گنجي مي سوزد؟
به گمان من هيچ دليلي ندارد كه بتوان به فردي كه عقايد و ديدگاه هاي پرسش طلبانه خود را مطرح و مدعيان را به پاسخگويي دعوت مي كند خرده گرفت، زيرا اين كار هيچ ارتباطي به شغل و موقعيت اجتماعي وسياسي فرد ندارد. اتفاقاً مدعيان صادق بايد از فضاي بحث وبرخورد آرا استقبال كنند.

خود گنجی که بنا به دغدغه های سیاسی این حرفها را می زند دیگران هم به دلیل مخالفت با آخوندا این حرفها را می زنند و به به و چه چه می کنند وقتی سیاست چنین سلطه ای بر مباحث داشته باشد هر کس هر اظهرانظری بکند آن را در چارچوب سیاسی تحلیل می کنند از جمله همین کامنت من را بسیاری از موافقان حکومت هم آن را سیاسی می فهمند به همین دلیل چیزی که عملا در این وسط قربانی می شود حقیقت است هم در مقالات گنجی و هم در حرفهای مخالفان او. یکاشکال روشی که در این میان وجود دارد عدم رعایت اصل همدلی در قرائت و روایت از اندیشه و ایده مورد بحث است. این یک اصل اساسی هرمنوتیکی ای که بدون آن تفسیر حرفها و گفتارها به جائی نخواهد رسید. نکته دیگر یک نوع نگاه تاریخی بیندازیم به قضیه نقد هگلیان چپ بر مسیحیت است که سرانجامش چه شد. من به محتوای حرفهای گنجی کاری ندارم که درست است یا غلط ولی وقتی از بیرون نگاه می کنم گرد و غبار سیاست فضا را پر کرده است واین سم مهلکی برای مباحث علمی استحال چه طرفدار او باشید چه مخالف او و اصلا شاید برخی از حرفهایش درست باشد و برخی غلط چرا باید قضاوت کلی داشته باشیم

برای من سیاسی بودن گنجی و در عین حال سخن گفتن وی در مورد دین کاران نه تنها بد نبوده بلکه دلنشیتر هم بوده است. من معتقدم حوضه سیاسی و مذهبی در کشوری مثل ایران به شدت در هم تنیده است و نمی توان جدا به آنها نگاه کرد. در ارتباط با این که گنجی سواد بررسی دین را ندارد، موافق نیستم چرا که او به اندازه کافی استدلال می دهد و در ضمن تمامی نویسندگان دنیا یا پژوهش گران در یک سطح نیستند که ما برای این که آنها را دانشمند بنامیم خط مشخصی تعیین کنیم.

نویسنده محترم هم از مفهوم «پژوهشگر» و هم از مفهوم «فعال سیاسی» یک برداشتِ شئ گونه، ثابت و ذات باورانه دارد. وی قادر به دیدن ترکیب ها و طیف هایِ مختلف میان این دو مفهوم نمی باشد. نوشته ای به شدت نورماتیو،که بدنبال چیزی است که وی «حقیقت»می خواند...
معاصرانی همچون آدرنو، هورکهایمر و سایر پژوهشگران مکتب فرانکفورت، زندگانی چون هابرماس، نوام چامسکی و... طیفهای متفاوت میان این دو قطب اندکه هر کدامشان به تبع زمانه شان و مکانی که در آن زندگی کرده اند، حتی در دوره های مختلف زندگی شان، موازنه های متفاوتی میان این دو قطب برقرار کرده اند. میان سیاه و سفید همواره هزاران رنگ و ترکیب وجود دارد و خواهد داشت

واقعا از ايرادهاي دكتر برقعي نسبت به نوشته هاي گنجي جاخوردم. هيچوقت به تصورم هم نميآمد كه ايشان اينقدر بي منطق دست به استدلال بزند. آنهم استدلالي كه از سفسطه بهره ميگيرد. بعلت كمبود وقت، پاسخ مفصل به ايرادهاي ايشان را به نظري ديگر واگذار ميكنم. ... بسيار اندوهگين شدم چون شخصيت ديگري ازايشان درذهنم نقش بسته بود.

بنظرم همان پزوهندگان دیگر دینی نیز ١ شبه به شهرت نرسیدهاند. کار گنجی شجاعانه-پرسشگرایانه و روشنگر است و مغایرتی با کار سیاسی نیز ندارد.

1/همانطور که سایر دوستان وخود گنجی به درستی اشاره کرده اند ،چون ما با حکومت دینی سروکار داریم پس نقد دین توامان نقد حکومت نیز هست.
2/کار آقای گنجی نیز در راستای نقش روشنفکریش است،وظیفه یک روشنفکر غیر از سعی وکوشش در جهت نزدیکی به حقیقت وتقریر آن ،می تواند باشد؟
3/آقای برقعی اگر مقالات بر شما ضعیف آمد بهتر نیست بدون متهم کردن شخص گنجی آن را نقد کنید وایضا نقدتان را در دسترس مانیز بگذارید!
4/مقایسه فعالیت سیاسی وفعالیتهای پژوهشی جوامع غربی با حال واوضاع ما چندان درست نیست .آنان نیز راهی مشابه ما رفته اند البته از چند قرن پیش! آیا می توانیم از کانت خرده بگیریم و به او بگویم فعالیت فلسفی ،پژوهشی ،سیاسی را با هم خلط کرده! ویگویم فعالیتش بی تاثیر بوده است؟
5/"اما هدف اصلی یک فعال سیاسی ... اصلاح جامعه است... و از آن‌جا که آرمان اصلی او، هدایت جامعه به راه بهتر است، لذا غم درک و فهم مخاطبان خود را بسیار دارد."
این جمله با جمله پایین در تناقض نیست؟

"... یک فعال سیاسی و اجتماعی متعهد نه دنباله‌روی جامعه است و نه همگام و همراه آنان، بلکه پیشتاز و رهبر آنان است."

حرف شما که " آقای مدرسی از بیم جان خود، مقاله‌ای نوشت که وی به امام زمان با همه وجودش ایمان دارد" به احتمال قریب به یقین درست نیست. همه کسانی که مدرسی را از نزدیک دیده اند میگویند او علی رغم این که یک محقق عالی رتبه دین شناس است به شدت به تشیع علاقمندست و دل نگرانی اصلی او در این معرکه ها این است که از این مباحثه ها صدمه ای به شیعه گری بخورد. به یک آشنای من هم که از او راجع به سوء استفاده وهابی ها در سایت ها از این مباحثه ها سؤال کرده بود گفته بود: "وای اگر طعنه به قرآن زند انجیل و زبور". ولی یک احتمال در صد احتمال اگر واقعاً از ترس جان چنین کاری کرده این ناجوانمردی و نامردمی نیست که شما بلافاصله بنویسید: " هر چند متن کتاب ایشان خلاف آن را می‌گوید" . این بهانه به دست سربازان گمنام امام زمان دادن و به عقیده خودتان جان او را به خطر انداختن نیست؟ مگر این که با او غرض و مرضی داشته و خود جزء همان سربازان گمنام باشید که با توجه به عملکرد بیست سال گذشته شما چندان بعید هم نیست.

Please print my comment. Mr.Baghayee know me ,we spoke with each other.
on 18 February 1996 in New York