آقای پارسا، به نظر میرسد فهم من و شما از مقوله ی نقد بس متفاوت است. نقد ربطی به برخورد شخصی و مغرضانه ندارد. اتفاقن چنین برخوردهایی ضدنقد هستند، چرا که از عدم توانایی خواننده در تحمل تغییر و حرکت و میل او به ثبات نشان دارند. انتقاد من به زمانه همچنان پابرجاست و تا زمانی زمانه نگاه جهت دارش را به نویسنده ها، در این مورد خاص شخص من، تعدیل نکند، همکاری مجددم را به تأخیر می اندازم. با اینکه نوشتن بخشی از کامنتهای مغرضانه زیر مقاله هایم را کار شما میدانم، این بار البته با اسم پارسا پویا، اما مهم نیست. به نظر میرسد از خشمتان کاسته شده و میخواهید گفتگو کنید. پس من هم به نوشته ی شما میپردازم.
.
در ابتدای نوشته تان جمله ای آورده اید (اگر فرض را ...) که تنها در در متن قابل فهم است. برای فهم این جمله باید مقاله را دوباره بخوانید. درواقع کل مقاله توضیح همین یک جمله است.
.
در آلمان کسی که در یک رشته ی دانشگاهی فارغ التحصیل میشود، متخصص آن رشته به حساب میآید. فوق لیسانس جامعه شناسی جامعه شناس است، فوق لیسانس گرمنیستیک گرمنیست و فوق لیسانس فلسفه فیلسوف. من با برخورد اخلاقی با مقوله ی ترجمه و مترجم مخالفم. معیار من علم است و نه تعارف با فلان فیلسوف یا مترجم. ارزشگذاری بر کار مترجمین هدف این نوشته نبوده و قصد من باز کردن باب گفتگویی ست که بررسی اش ضروری ست. برخورد اخلاقی و تعارفات در ساحت علم جایی ندارد. خود من بارها و بارها دیده ام مترجمین انگلیسی زبان، چه امریکایی و چه انگلیسی، برای ترجمه ی یک کتاب از فلان پروفسور فلسفه، ماهها بر سر درس گفتارها و سمینارهای آن فیلسوف حاضر میشوند. در مورد فلاسفه ای که مرده اند خواندن کتابهای فلاسفه ی دیگر در توضیح آن فیلسوف ضروری ست. خیلی خوب شد از مراد فرهادپور مثال آوردید. ترجمه ی کتاب "دیالکتیک ِ روشنگری" که با کمک شخص دیگری انجام شده، فاجعه ای ست تمام عیار. برخلاف نظر شما آهسته و پیوسته رفتن از تند رفتن و وسط راه بریدن ارزشمند تر است.
.
امانتداری در ترجمه اختراع من نیست. خبره ترین مترجمین کتابهای ادبی کسانی هستند که حتا میتوانند سبک زبانی نویسنده را هنگام ترجمه حفظ و منتقل کنند. در مورد واژه ی "بودن" حرف من این است که ما قرار نیست مفهوم را منتقل کنیم؛ مترجم استاد دانشگاه نیست که بخواهد کتاب را به شاگردانش "بفهماند"، هرچند باید فلسفه دان باشد و بداند فیلسوف تحت فلان واژه چه می فهمد. او فقط و فقط زبان ادیب یا فیلسوف است در انتقال متن از زبان اصلی به زبان ترجمه شده.
.
در مورد استفاده از Sein نزد هایدگر البته نمیتوانیم خود Sein را هستی ترجمه کنیم، اما در ترجمه ی ترکیبات آن، واژه ی "بودن" را به کار ببریم؛ یعنی کاری که آقای جمادی کرده است. وجود و هستی هر دو یک معنا دارند: موجودیت داشتن. آن کسی که بین این دو تفکیک قائل است مترجم فارسی زبان کتاب است، وگرنه هر دو ناقل یک مفهوم هستند. ترجمه ی درست Existenz البته "هستی" ست. اما ترجمه ی Sein وجود نیست. موضوع مقاله ی من اما یک مترجم خاص نیست و این خطا را در همه ی ترجمه ها شاهدیم.
.
من در این مقاله فلسفه ی هایدگر را به چالش نمیکشم. اینکه چطور شما نتیجه میگیرید، "بودن و زمان" را نخوانده ام جای تعجب است، که البته چندان مهم نیست و موضوع بحث ما چیز دیگریست.
.
هایدگر در کتابش بارها و بارها به تفاوت موجودشناسانه ی بین "بودن" و "هستی" میپردازد. میشود گفت از مهمترین عناصر تفکر هایدگر همین تفاوت گذاشتن بین "بودن" و "هستی" و در پی آن تعین شاخص ترین وجه ِ بودن ِ دازین به "دلهره" (Sorge) و نقش مرگ به عنوان "شاخص امکان ِ عدم ِ امکان ِ هستی". او "در جهان بودن" را هستی مینامد. دلهره، ندا (ندای درون) و مرگ تنها در صورتی واجد اهمیت برای دازین هستند که هستی او را از بودن متمایز کنیم. "ندا هیچ در درون خود جا نمیدهد، چرا که مربوط به نوعی کاملن متفاوت از بودن، یعنی هستی ست." (SuZ. S. 234)
.
Existenz بودن ِ خاص انسانی ست و نه هر نوع از بودن (نزد هایدگر). Existenz حتا پیش از هایدگر هم هستی ِ خاص انسانی بود و نه هستی هر موجودی. هایدگر خیلی آگاهانه بین این دو تفاوت قائل میشود: هستی به معنای متعارف خودش یعنی در دنیا بودن و "بودن" در معنای هستی + ماهیتی که توسط گزاره ها تعین مییابند؛ یعنی اینکه ماهیت امور غیرانسانی توسط انسان به واسطه ی فهم آن ماهیت نامتعین در فاهمه و تعین اش توسط گزاره سازی صورت میگیرد. یعنی اینکه اشیاء ممکن است باشند (بودن در این جمله مستتر است)، اما ماهیت خودشان را مدیون انسان هستند و فاهمه ی او هستند. اگر انسان نبود زیبایی طلا معنی نداشت. طلا فلزی بود مثل بقیه ی فلزها. درکی غیر از این از دو واژه ی هستی و بودن داشته باشیم، نمیتوانیم اساسن هسته ی فلسفه ی ایده الیسم را بفهمیم.
.
در مورد مصدرهای استن و هستن اختلاف نظر هست و حرف شما تنها یک ادعا ست. از طرفی هستن (اگر هم وجود داشته باشد) به معنای موجودیت داشتن است و استن در آن مستتر نیست، در حالیکه در Sein و eivai هر دو مستتر هستند. حرف من بر سر این است که اصولن مترجم نباید برداشت هایش را بنویسد، بلکه باید ترجمه ی واژه ها را آنگونه که واقعن هستند بیاورد. اینکه بودن در وضعیتی کاربرد ربطی دارد، باز هم اختراع من نیست. کافی ست به یک کتاب دستور زبان ساده ی فارسی مراجعه کنید.

من یک خواننده معمولی وبسایت زمانه هستم. تمام مطالب و بخصوص اندیشه زمانه را می خوانم. برایم فرقی نمی کند مطلب به نام کیست. طبعا کامنت ها هم در فهم و انتقاد به متن بسیار با ارزش اند. اگر غیر از این بود هر مزخرفی بخورد خواننده داده میشد و در آن صورت برای من هم دلیلی برای مراجعه به رادیو زمانه نمی ماند.
سوال من: چرا به من جواب ندادید؟ نوشته بودم نه جن شناسی فلسفه است و نه قالیبافی فلسفیدن.
گیسو

من به رادیو زمانه وابسته نیستم و از طرف کسی هم نمی نویسم. خشمگین هم نیستم و مثل شما هم قصد ندارم همکاری ام را با کسی قطع کنم. یک خواننده هستم که دوست داشتم نظرم را علنی در مورد نوشته ی شما بدهم. برای درک بهتر موضوع باید اضافه کنم که مطلب من هم یک کامنت بود و چون زمانه تشخیص داد که امکان چاپ آن به این شکل وجود ندارد، آن را برخلاف کامنت طولانی شما به صورت یک مقاله منتشر کرد. عقیده ی من این است که نوشته شما به نقد جدی احتیاج داشت، همین طور که کامنت شما به کمی تعدیل نیاز دارد. اولین نکته ای که در نقدهای شما جلب توجه می کند حکم ها و گزاره های بسیار کلی و مطلق است که باز به اشتباه در پاسخ من آن ها را تکرار کرده اید: "در آلمان کسی که در یک رشته ی دانشگاهی فارغ التحصیل میشود، متخصص آن رشته به حساب میآید. فوق لیسانس جامعه شناسی جامعه شناس است، فوق لیسانس گرمنیستیک گرمنیست و فوق لیسانس فلسفه فیلسوف."
شما آماری در این زمینه در دست دارید؟ اتفاقاً آلمانی ها روزبروز بیشتر از سیستم آموزشی خود شکایت می کنند و اگر اشتباه نکنم بهترین دانشگاه های این کشور به گزارش صدای آلمان در جایگاه شصتم جهان قرار دارند. چون در میان دانشجویان آلمانی هم زندگی کرده ام و از قضا در همان رشته هایی که نام برده اید، باید بگویم، که این طور نیست و در آلمان درصد بسیار کمی از دانشجویان فلسفه یا جامعه شناسی یورگن هابرماس یا نیکلاس لومان می شوند!!! من طرفدار اخلاق گرایی در ترجمه نیستم و تعارف هم نکردم. کسانی را که نام برده ام از نزدیک دیده ام و ترجمه های شان را خوانده ام و گاهی با متن اصلی مقایسه کرده ام. بنابراین قصدم نان قرض دادن به کسی نبوده و نیست و می خواستم شما را متوجه برخی نکات مثبت ترجمه های فلسفی کنم و بگویم همیشه نقد کردن به این شکل بدون ارائه ی کاری در خور آسان تر بوده است. در مورد مراد فرهادپور و ترجمه ی – به قول شما- فاجعه ی دیالکتیک روشنگری هم پاسخ را به خود او واگذار می کنم، چون تریبون رخداد را در اختیار دارد. کاش چند مثال از متن اصلی و ترجمه ی فارسی دیالکتیک روشنگری که از نظر من حق مطلب را ادا کرده است، می آوردید تا مشخص شود منظورتان از فاجعه چیست. کاملاً روشن است که گاهی اشتباهات لفظی، تایپی یا ایرادهای جزئی در بسیاری از ترجمه ها به چشم می خورند، اما این دلیلی بر آن نیست که کل ترجمه را زیر سوال ببریم!! برای جلوگیری از نشر اکاذیب باید بگویم که اتفاقاً ما برعکس حرف شما را شنیده ایم و می دانیم که بخش هایی از کتاب پیش تر با ترجمه ی فرهادپور در ارغنون منتشر شده بود و این که کسی در ترجمه از دیگری کمک بگیرد درست حکم همان مثال شما را دارد که افراد مدت ها سر کلاس فلان فیلسوف می نشینند تا برای ترجمه از خود او و درک افکارش کمک بگیرند! نگاه علمی به ترجمه می گوید که کمک گرفتن از دیگری کیفیت ترجمه را بهبود می بخشد و از خطاهای احتمالی می کاهد. ظاهراً فراموش کرده اید که مترجمان ایرانی مثل مترجمان یا استادهای دانشگاه های اروپایی از جانب دولت حمایت نمی شوند و گاهی می توان جسد له و لورده شده ای آن ها را در اطراف شهر پیدا کرد (م.ج. پوینده)!! حال چنین مترجمی چطور می تواند با در آمد حداکثر سیصد یا چهارصد هزارتومان در ماه (معادل سیصد یا چهارصد یورو) از پس سفرهای چندهزار یورویی به اروپا یا آمریکا برآید تا ایده آل شما در روش های پژوهش و ترجمه به تحقق برسد.
امانتداری در ترجمه موضوع بحث من هم نبود؛ چون شما برای مترجم باید تعیین کردید باید گفت: تا آنجا که ممکن است باید به متن وفادار بود و در صورت لزوم می توان آزاد ترجمه کرد! اما فراموش نکنید که "ترجمه ی زیبا مانند معشوقه زیبا بی وفاست!!" در مورد Sein و Existenz بحث را تکرار نمی کنم فقط اگر دوست داشتید، به انتهای این مصاحبه رجوع کنید:
http://www.qoqnoos.ir/ShowNaqd.asp?ID=1053
در مورد فعل بودن و مصدرهای جعلی استن و هستن هنوز بر سر حرفم هستم. چه اشکالی دارد که از مصدرهای جعلی برای ترکیب سازی استفاده شود؟ مگر جنگیدن یک مصدر جعلی نیست که با آن این همه ترکیب ساخته شده است!! اگر لطف کنید و بگویید که چطور با کاربرد بودن ( با توجه به ترجمه ی Sein به بودن از دید شما) می توان عبارت هایی مانند Gewesende Seiendeیا Gewesene را ترجمه می کنید، خوشحال می شوم.
با سپاس.

من قبلا ذيل مقاله خانم شرف، يادداشت كوتاهي درباره‌ي هستن/ استن نوشته بودم كه متاسفانه به دلايل فني، بدون ذكر نام فرستاده شد. در اين جا ديدم كه خانم شرف، تمام يادداشت‌هاي بي‌نام را به آقاي پارسا نسبت داده‌اند! بگذريم. خانم شرف، ذيل يادداشت اخيرشان، نوشته‌اند: «در مورد مصدرهای استن و هستن اختلاف نظر هست و حرف شما تنها یک ادعا ست.» نمي‌دانم روي سخن‌شان با چه كسي است؟ اما بايد گفت، دانش زبان‌شناسي تاريخي، صرفاً مجموعه‌اي از همين ادعاهاست. هم‌چنان‌كه تصور گذشته مربوط به استخراج استن/ هستن از مصدر بودن، هم يك ادعا بود! برخورد خانم شرف نشان مي‌دهد كه تا چه اندازه به چارچوب‌هاي ذهني برخورد با انتقاد و سنجه‌هاي انتقادي وفادارند. من مايلم ضمن احترام به خانم شرف، يادآوري كنم كه ادعاهاي اوليه درباره‌ي استخراج استن و هستن از بودن، مربوط به دستورنويسان دوره‌اي است كه اساساً بهره‌برداري از داده‌هاي زبان‌شناسي تاريخي در ميان آنان مطرح نبود؛ اما ادعاهاي جديد، مربوط به دستورنويساني است كه نسبت به ريشه‌هاي واژگان و تبار واژگاني فارسي بي‌تفاوت نيستند. تنها مي‌ماند بگويم كه «ام، اي، است و ...» به زعم برخي از زبان‌شناسان، بازمانده‌ي he , hem (واكه‌ها را لطفا با علامت كشيدگي در بالاي آن بخوانيد) و ast در فارسي ميانه‌ي ترفاني است، و از آن زبان به زبان فارسي امروز راه يافته. عده‌اي نوشته‌اند: h- ماده‌ي مضارع فعل بودن budan (واكه اول را با علامت كشيدگي در بالاي آن بخوانيد)، است كه البته دليل قانع‌كننده‌اي براي آن ارايه نداده‌اند و به همين دليل نمي‌توان ادعاي‌شان را پذيرفت.
خانم شرف در صدر مقاله‌شان نوشته‌اند: «در طول تاریخ فلسفه کم‌تر واژه‌ای به اندازه‌ی اسم ِ فعل "بودن" مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.» منظور ايشان از اسم فعل بودن، در سراسر مقاله مبهم مانده است، اگر منظورشان، «هستي» است، اين تعبير را چگونه مي‌توان «اسم ِ فعل» بودن تلقي كرد؟ خود بودن، با تعريف‌هاي ارسطويي از دستور زبان، «اسم» محسوب مي‌شود، نه فعل.
خانم شرف نوشته‌اند: «صرف فعل بودن در زمان حال که در زبان‌های هند و اروپایی از ریشه‌ی es- گرفته می‌شود، توسط "هستن" صورت می‌گیرد. معادل هستن در لاتین esse است که به‌صورت مصدر ِ مستقل در این زبان وجود دارد. در آلمانی sein است که باز هم به شکل مصدر مستقل وجود دارد. مثال: درخت هست.» اگر در زمان‌هاي آلماني و لاتين، معادل هستن مستقل از بودن به كار مي‌رود، چه اصراري داريد كه در فارسي دنبال ريشه‌اي بگرديد كه همزمان هم هستن و هم بودن از آن دريافت مي‌شود؟ تا جايي كه به ياد دارم، مترجمان پايه‌گذار مفاهيم فلسفي در زبان فارسي، بودن، هستن، باشيدن/ بونده، هستنده، باشنده را به تناوب استعمال كرده‌اند. زبان فارسي برخوردار از سنت‌هاي فلسفي ـ عرفاني، مفاهيم وجود/ بودن/ هستي/ را در بافت‌ها و ساخت‌هاي متعدد با درك‌ها و برداشت‌هاي گسترده زياد تجربه كرده است. تصور مي‌كنم دغدغه‌ي خانم شرف، در حدي كه كل سنت ترجمه‌ي گذشتگان و امروزيان را زير سوال ببرند، از يك نگراني علمي و انديشگي نشاني ندارد. در پايان اشاره مي‌كنم كه ترجمه‌ي وجود به هستي و بودن، سابقه‌اي هزار ساله دارد و آن را مي‌توانيد در ترجمه‌هاي ابن‌سينا از مفاهيم فلسفي يوناني (از عربي به فارسي) نيز بيابيد.
با احترام و آرزوي بهروزي

salam
misheh lotf konid b man email bezanid mikhastam bishtar ba shoma ertebat begiram va soalate ziyadi dashtam mamnon misham
pirooz bashid

salam mikhastam ba shoma ertebat begiram soalate ziyadi dashtam
bedroud

با سلام مهدی عزیز. من نمی دانم آیا این پیام در مورد فرستادن ایمیل خطاب به من نوشته شده یا کس دیگری. شما که ایمیلی نگذاشته اید که با شما تماس گرفته شود! اما ایمیل کاری من هست. اگر دوست داشتید به این آدرس برایم بنویسد. با مهر
roshangarie@yahoo.de