«از دفتر ریاست‌جمهوری ممنوع‌الخروج‌مان کرد»

مریم محمدی

در روزهای گذشته آمده در خبرها آمده بود که نرگس محمدی و ثریا عزیزپناه، دو عضو شورای ملی صلح که می‌خواستند راهی نشست جهانی زنان در گواتمالا شوند، در فرودگاه امام خمینی ممنوع‌الخروج شدند. در این زمینه با نرگس محمدی، رییس هیات اجرای شورای ملی صلح گفت و گو کردم.

خانم محمدی، باخبر شدیم که شما و خانم ثریا عزیزپناه عازم کنفرانسی در گواتمالا بودید که در مورد حقوق زن برگزار می‏شد. اما در فرودگاه با ممنوع‏الخروجی مواجه شدید. همین‏طور است؟

امروز (جمعه) قرار بود من و خانم عزیزپناه برای شرکت در نشست زنان جهان در گواتمالا، پیرامون موضوع «نقش زنان در روند دمکراسی در جهان» شرکت کنیم.

با خانم عزیزپناه وارد فرودگاه شدیم، از محل کنترل گذرنامه هم عبور کردیم و پاسپورت‏های ما مهر شد.

اما بعد از عبور از گیت و مهر خوردن پاسپورت‏ها، یکی دو نفر از نیروهای شخصی که در بیسم‏شان اسم ما را می‏گفتند، صدایمان کردند به دفتر ریاست جمهوری که تعداد دیگری از نیروهای شخصی و نیروی انتظامی هم بودند، بردند و پاسپورت‏هایمان را گرفتند. نامه‏ای که سربرگ آن با عنوان «دفتر ریاست جمهوری، امور گذرنامه در فرودگاه بین‏المللی امام خمینی» مهر و امضا شده، به دست ما دادند، با این مضمون که ما باید ظرف هفتاد و دو ساعت، خود را به دادگاه انقلاب معرفی کنیم.

در آن نامه توضیحی بود یا شفاهاً به شما گفتند که چرا باید به دادگاه انقلاب مراجعه کنید؟

به هیچ‌وجه. به هیچ عنوان پاسخی به ما داده نشد. سوال‏های ما که‌ چرا ممنوع‏الخروج هستیم‌ و شما به چه حقی، با چه اجازه‏ای و بر اساس چه قانونی مانع خروج ما از کشور دارید می‏شوید، بی‏پاسخ ماند.
به‏خصوص این‌که نه اتهامی متوجه من و خانم عزیزپناه هست و نه جرمی برای ما احراز شده است. ما واقعاً از همه‏جا بی‏خبر، وقتی گذرنامه‏ هم تایید شد و رفتیم، با این پدیده مواجه شدیم که عملی غیرقانونی است و ما نسبت به آن معترض هستیم.

به نظر می‏رسد که دفتر ریاست جمهوری که در فرودگاه بین‏المللی امام خمینی مستقر است، نسبت به خروج و ورود افراد در این فرودگاه تصمیم‌‏گیرنده است و بر اساس سلیقه، اجازه‏ی ورود و خروج به افراد می‏دهد.

قبل از این موضوع، شما هیچ نامه یا احضاریه‏ای دریافت نکرده بودید؟

ما نه توسط دادگاهی احضار شده بودیم، نه در دادگاهی مجرم شناخته شده بودیم و نه اتهامی متوجه ما بود. این برخورد، برخوردی غیرقانونی و غیراخلاقی با شهروندان ایرانی است.

من به عنوان یک ایرانی، احساس می‏کنم در کشوری دارم زندگی می‏کنم که به هیچ عنوان، هیچ قانونی حکم‏فرما نیست و تمام حقوق شهروندی ما، متاسفانه، جولانگاه بخشی از حکومت قرار گرفته که هروقت اراده می‏کند، به هر شکلی حقوق ما را ضایع می‏کند.

فکر می‏کنید، علت خاصی دارد که این اقدامات در این روزها واقع می‏شود؟

متاسفانه، شاهد روندی در کشور هستیم که بعد از ریاست جمهوری آقای احمدی‏نژاد رشد فزایند‏ه‏ای داشته و آن هم اعمال غیرقانونی بخشی از حکومت در تضییع حقوق شهروندان است.

برگزار کننده‏ی نشست چه ارگان و سازمانی است؟ و مضمون نشست چیست؟

این نشست توسط زنان برنده‏ی جایزه‏ی نوبل برگزار می‏شود و ده‌ها نفر از بیش از سی کشور جهان در این نشست حضور پیدا می‏کنند و ما هم از ایران قصد داشتیم برویم.

این نشست از روز یکشنبه دهم ماه می آغاز می‏شود و سه روز ادامه دارد. بحث‏های گوناگونی در آن‏جا انجام می‏شود، کارگروه‏های مختلفی تشکیل خواهد شد و زنان فعال در عرصه‏های مختلف در کشورهای جهان، به این بحث می‏پردازند.

به این ترتیب، شما دیگر نمی‏توانید در این کنفرانس شرکت کنید.

متاسفانه پاسپورت را از ما گرفتند. اگر ما عملی هم مرتکب شده بودیم، یا دادگاهی باید می‏رفتیم، باید به ما توضیح می‏دادند. اما تحت یک عنوان کلی که «ما دفتر ریاست جمهوری مستقر در فرودگاه هستیم و شما باید تا هفتاد دو دو ساعت، به دادگاه انقلاب مراجعه کنید»، پاسپورت ما را ضبط کردند. هیچ توضیح دیگری به ما ندادند.

خانم محمدی، زنان ایرانی در این کنفرانس‏ها، معمولاً چه تعداد و چگونه شرکت می‏کنند؟ آیا همیشه موفق می‏شوند در این کنفرانس‏ها باشند یا معمولاً این مسایل پیش می‏آید؟

این واقعاً مایه‏ی تاسف است. در نشست «اوید» (AWID) که تقریباً چهار ماه پیش در کیپ‏تاون آفریقای جنوبی برگزار شد، زنان شرکت‌کننده در این نشست، بیش از پنجاه نفر بودند و من به عنوان یک ایرانی ‌متاسف‏ هستم که بخشی از حکومت جمهوری اسلامی ایران حاضر نیست اجازه بدهد حتا چند نفر از زنان فعال جامعه‏ی مدنی در ایران، در این نشست‏ها حاضر شوند. قدر مسلم این چهره‏ی خوبی از ایران و حکومت جمهوری اسلامی ایران، به نمایش نمی‏گذارد.

چون در تمام جهان، بسیاری از حکومت‏ها از حضور فعالان مدنی خود در نشست‏های جهانی استقبال می‏کنند. چرا که تعداد افراد شرکت‌کننده‏ از نهادهای فعال مدنی هر کشور در این نشست‏ها، به نوعی نمایش دمکراسی و نمایش جامعه‏ی مدنی قدرت‏مند در آن کشور به حساب می‏آید.

اما، متاسفانه تا‌کنون در هر نشستی که من حاضر بوده‏ام، تعداد ایرانیان شرکت‌کننده در آن نشست‏ها، به تعداد انگشتان دست هم نمی‏رسیده است. در حالی‌که زنان فعال شرکت‌کننده از کشورهای پاکستان و افغانستان که هم‏جوار ما هستند و همواره جنگ در ‏آن‏جا جاری بوده است و طالبان در آن‏جا ریشه دارد، بیش از زنان ایرانی است.