«استقبال از جمعیت آل یاسین باعث برخوردها شد»

محمد تاج‌دولتی

مدتی است که خبرهای نقض حقوق بشر در ایران و اعمال فشار و محدودیت به فعالان سیاسی و اجتماعی شدت گرفته است و خبرهایی تقریباً روزانه در این زمینه از سوی افراد و گرو‌ه‌ها در رسانه‌های عمومی، فردی و گروهی منتشر می‌شود.

با یلدا نورشاهی، سخنگوی خارج از کشور جمعیت آل یاسین درباره‌ی ماهیت و فعالیت جمعیت و آخرین وضعیت اعضای دستگیر شده‌ی آن گفت و گو کرده‌ام.

جمعیت آل یاسین جمعیتی است که حدود ۱۲ سال پیش در ایران و در تهران فعالیت خود را شروع کرده و در شاخه‌های مختلف پژوهشی، فرهنگی و تحقیقاتی کار کرده است.

هدف این جمعیت بالا بردن سطح آگاهی عمومی بوده است. یعنی ما بیشتر آموزش تفکر داشته‌ایم منتها با هر دو بعد ظاهرگرا و معنا‌گرا و پرورش حقیقت‌جویی که طبعاً در بعد معنا‌گرا قبل از این کمتر کار شده بود.

عنوان این جمعیت در ذهن تداعی می‌کند که یک جمعیت مذهبی است. آیا فعالیت جمعیت آل یاسین در حیطه‌ی مسایل مذهبی است یا مسایل دیگری را هم تحت پوشش قرار می‌دهد؟

نه، جمعیت آل یاسین یک جمع مذهبی نیست. تشکیل شدن این جمع از ۱۲ سال پیش، اول به صورت جمعیت آل یاسین نبود. مراکز مختلفی به صورت ان‌جی‌او بودند و نشریاتی که کم کم به وجود آمدند.

ما بیش از ۱۰ مجله، چندین موسسه انتشاراتی و ان‌جی‌او و چندین موسسه فرهنگی چند منظوره داریم. اما سال گذشته که یک‌سری اتفاقات ـ هم‌زمان با دستیگری مسئول اصلی سیاست‌گذاری و راهبرد مجموعه‌ی ما آقای پیمان فتاحی ـ برای ما افتاد، همه‌ یکی شدند تا به صورت واحد اعتراض خودشان را نسبت به عملکردی که از طرف دولت اسلامی در مورد آن‌ها صورت می‌گیرد، اعلام بکنند.

پیمان فتاحی‌، مسئول اصلی سیاست‌گذاری جمعیت «آل یاسین»

در طول ۱۲ سالی که این جمعیت فعالیت داشته آیا مشکلاتی برایشان پیش می‌آمده است و محدودیت‌هایی را متحمل می‌شدند یا این‌که اخیراً این اتفاق افتاده است؟

نه، در طول سه یا چهار سال گذشته خیلی با محدودیت مواجه شدیم. چهار نشریه‌ی ما را هم‌زمان با هم بدون این‌که دلیل موجهی داشته باشند تعطیل کردند، کتاب‌هایمان را از بازار جمع کردند و حتی کتابفروشی‌ها را تهدید کردند که حق ندارید کتاب‌های این جمعیت را بفروشید.

دفاتر نشریه‌های ما را بستند و اجازه ندادند ما در هیچ نمایشگاهی شرکت کنیم. کم کم وقتی متوجه می‌شدند که کسی برای جمعیت آل یاسین کار می‌کند از ادارات دولتی و نیمه دولتی اخراجشان می‌کردند.

بعد احضارها شروع شد و در نهایت هم که دستگیری آقای پیمان فتاحی و به دنبال آن دستگیری چند تن از فعالان ما، مسئولین همین نشریه‌ها و موسسات فرهنگی، محقق‌ها و مدرس‌ها و احضارها شروع شد.

از طرف دیگر، یک‌سری تهاجم‌های رسانه‌ای و تریبونی را به صورت خیلی گسترده از سال ۸۵ شروع کردند که از خود روزنامه‌ی کیهان شروع شد و به روزنامه‌های دیگر که به هر حال زیر نظر نهادی که مسئول این واکنش‌ها بود یعنی دایره‌ی مذاهب وزارت اطلاعات گسترش یافت.

سریال‌هایی را علیه ما ساختند، میزگردهای فرمایشی را برگزار کردند و همان‌طور که من بارها و بارها شنیدم در منزل دوستان ما دستگاه‌های شنود کار گذاشتند.

شکل سازمانی‌ جمعیت آل یاسین به چه صورت است؟ آیا به صورت هیأت مدیره یا هیأت امنا اداره می‌شود؟ تعداد اعضای آن چند نفر است و شرایط عضویت در این جمعیت چگونه است؟

تمام تصمیمات در شورا گرفته می‌شود و به آن عمل می‌شود. تعداد اعضا تا جایی که به من اعلام کرده‌اند بین صد و شصت تا دویست هزار نفر در سراسر ایران و خارج از ایران است‌.

خیلی از شاگردان آقای پیمان فتاحی یا استاد ایلیا (که در ایران مردم بیشتر به این اسم می‌شناسند) در خیلی از کشورها در کانادا، آمریکا، اروپا و استرالیا هستند.

فرهاد مرادی از اعضای جمعیت «آل یاسین»

اتفاقی که اخیراً در زمینه‌ی اعمال محدودیت برای فعالیت اعضای این انجمن افتاد به چه شکلی بود؟ دقیقاً از چه تاریخی شروع شد و به شکلی اعمال شد؟

این اتفاقات از خرداد سال گذشته با دستگیری آقای فتاحی شروع شد و ادامه پیدا کرد. ایشان را شش ماه در بند ۲۰۹ زندان اوین نگه داشتند‌. خیلی شکنجه‌شان کردند و در نهایت با وضعیت جسمی خیلی وخیم بیرون آمدند.

ایشان را وارد حصر خانگی کردند و از این مدت همین‌طور احضارها برای ایشان ادامه داشت. در کنار آن اعضای دیگر آل یاسین را هم احضار می‌کردند. بعضی‌هایشان را کوتاه‌مدت دستگیر می‌کردند.

قبل از این‌که این اتفاق آخر بیفتد، خبر این بود که در سی‌امین جلسه‌ی احضار آقای فتاحی توسط دایره‌ی مذاهب وزارت اطلاعات، که به اداره‌ی ضد ادیان معروف است‌، ایشان را به خاطر این‌که نامه‌ای به اسم ایشان برای رهبری رفته بود‌، به شدت مورد ضرب و شتم قرار دادند.

اتفاق آخری که خبرش را داشتیم دستگیری شش نفر از جمله خود آقای پیمان فتاحی و پنج نفر دیگر از اعضای جمعیت آل یاسین بود که در طی ۲۴ ساعت اتفاق افتاد.

عموماً اتهامی که به این افراد تفهیم می‌شود چه نوع اتهامی است؟

این‌طور می‌توانم بگویم که اتهام واضحی ندارند. صرفاً برای تفتیش عقاید است و این‌که چیزی را علیه آقای پیمان فتاحی پیدا کنند. کاری که یک‌ سال و نیم است دارند انجام می‌دهند.

حتی شعبه‌ی ویژه تشکیل دادند و روزنامه کیهان فراخوانی منتشر می‌کرد که مردم از اعضای جمعیت شکایت کنند، ولی حتی یک نفر هم پیدا نشد که شکایتی کرده باشد.

اتهاماتی که در رابطه با آقای پیمان فتاحی یا استاد ایلیا مطرح کردند این بود که ایشان دارد در دین بدعت‌گذاری می‌کند، تبلیغ مسیح می‌کند و دوست دارد مسیحیت‌گرایی را ترویج کند.

تکثرگرایی معنوی را اشاعه می‌دهد. یعنی به نوعی علیه نظام اسلامی توطئه می‌کند. سعی می‌کند بین دین اسلام، مسیحیت و یهودیت پیوند برقرار کند، که اصطلاحش استحاله‌ی دینی است.

یکی دیگر از اتهامات هم گسترش لیبرالیسم معنوی و اسلام آمریکایی است که متوجه نمی‌شوم یعنی چه. و یک‌سری اتهامات دیگر که معمولاً در این‌جور موارد مطرح ‌می‌شود مثل توهین به مقدسات، تبلیغ علیه نظام اسلامی، اقدام علیه امنیت ملی و راه‌اندازی تشکیلات سری و مخفی و فرقه‌سازی.

حمید صورتی از اعضای جمعیت «آل یاسین»

گفتید تبلیغ مسیحیت از جمله اتهاماتی است که علیه رهبر جمعیت و کسانی که از این گروه دستگیر می‌شوند اعلام می‌شود. آیا این اتهامات نشان دهنده‌ی این است که بخشی از فعالیت این گروه در زمینه‌ی تبلیغ مذهبی است؟

تمام تلاش ما این است که روی آن حقیقت واحدی که روح تمام ادیان است کار بکنیم. قسمتی از تحقیقات ما به مسایل معنوی مربوط می‌شود. الان دقیقاً روی آن چیزی که مربوط به دین و مذاهب می‌شود، دست گذاشته‌اند.

تحقیقات ما خیلی گسترده است. بخش زیادی تفکری است و روی تئوری‌های بنیادی کار می‌کنیم. روی علم‌های مختلف‌ و طبیعت کار می‌کنیم. این‌طور نیست که صرفاً مذهبی باشد. به همه ادیان احترام می‌گذاریم و همیشه یکی از منابع ما کتاب‌های مقدس است.

وقتی داشتیم در مورد مذاهب تحقیق می‌کردیم‌، سعی کردیم درباره‌‌ی همه‌ی کتاب‌های مقدس بررسی و تحقیق بکنیم‌. هیچ نظر خاصی هم نداشتیم. ولی همین تحقیق برای ما یک اتهام شده است.

اشاره کردید که جمعیت آل یاسین در زمینه‌ی تحقیقی و فرهنگی بیشتر فعالیت داشته است. آیا شما در زمینه‌ی سیاسی هم فعالیت داشتید یا نه؟

نه، جمعیت آل یاسین هیچ‌وقت در زمینه‌ی سیاسی هیچ فعالیتی نداشته است، ولی متأسفانه در ایران جوری با ما برخورد کردند که ما وارد حیطه‌ا‌ی شده‌ایم که مجبور شویم با رهبران دنیا ارتباط برقرار کنیم.

این زمینه‌ای است که خود آن‌ها برای ما فراهم کردند. ما آدم‌هایی بودیم که کار تحقیقی و فرهنگی خودمان را انجام می‌دادیم و هیچ مشکلی هم تا همین سه چهار سال اخیر نداشتیم.

چگونه شد که یکدفعه ما را به این سمت سوق دادند. چگونه است که اگر مسأله‌ای هم باشد تا آن جایی که بشود نمی‌توانیم در ایران حلش بکنیم.

دارم می‌بینم هم‌زمان با زیاد شدن نگرانی جمعیت برای تعداد اعضایی که دستگیر شده‌اند و آقای پیمان فتاحی، واکنش‌هایی را انجام می‌دهند که ما واقعاً خواستمان نبوده است و هیچ‌وقت در برنامه‌ی ما نبوده‌، ولی مجبورمان کردند که از این در وارد شویم.

نازی (شیوا) حسامی از اعضای جمعیت «آل یاسین»

گردهمایی‌ها و جلسات جمعیت آل یاسین در ایران در طول سال‌های گذشته به صورت آشکار صورت می‌گرفته یا به صورت پنهانی؟

کاملاً آشکار بوده است. از سال‌ها پیش که آقای فتاحی از ۲۳ سالگی دوره‌ی اول سخنرانی عمومی‌شان را گذاشتند، جلسات چند صد نفره و در سالن اجتماعات عمومی بود.

آن‌قدر مردم، به خصوص جوانان و اهل قلم علاقه داشتند که در این جلسات شرکت کنند، که کم کم دیدیم باید در فرهنگ‌سراها جلسات را تشکیل بدهیم. فرهنگ‌سراها هم جای کافی نداشت.

کم کم اجازه گرفتیم و طبق مجوزی که به ما دادند وارد ورزشگاه‌‌ها شدیم. در ورزشگاه شیرودی و افراسیابی و در یک‌سری از ورزشگاه‌های دیگر برنامه ‌داشتیم. مثلاً طی چند جلسه پنج، شش هزار نفر می‌آمدند، ولی باز هم این استقبال خیلی زیاد بود.

درخواست کردیم که استادیوم آزادی را به ما بدهند که آنجا مراسم داشته باشیم و هر چه در توان داشتیم برای نظم و امنیت جلسات هم می‌گذاشتیم که متأسفانه فکر می‌کنم این استقبال یکی از همان عواملی بود که باعث شد این برخوردها با ما صورت بگیرد.

بودجه‌ی انجام فعالیت‌ها، امور جاری و جلساتی که جمعیت آل یاسین برگزار می‌کند از چه طریقی تأمین می‌شده است؟

تمام کارهای جمعیت آل ‌یاسین و تمام پروژه‌هایش در غالب یک سازمان غیر دولتی و از طریق کمک‌های مردمی انجام می‌گرفت. خود مردم مایل بودند، یا کسانی بین دوستان ما بودند که می‌گفتند می‌خواهیم اسپانسر (حمایت‌کننده) این نشریه باشم و بعد تمام مخارج آن را پرداخت می‌کردند.

ولی متأسفانه در نهایت هر چیزی هم که بود، مثل اموال و دارایی‌های جمعیت در تمام بخش‌ها توسط همین دایره‌ی مذاهب مصادره شد و هیچ‌کدامش باقی نمانده است.

سعید صورتی از اعضای جمعیت «آل یاسین»

کسانی که اخیراً دستگیر شده‌اند چه کسانی هستند، تعدادشان چند نفر است و اکنون در چه شرایطی هستند؟

این‌ها کسانی بودند که جزو جمعیت آل یاسین بودند. دستگیری‌ها طی دو روز یعنی بیست و پنجم و بیست و ششم دی‌ماه اتفاق افتاد. همه‌ی این دستگیری‌ها بدون حکم قضایی، با ضرب و شتم شدید و تخریب منازل بوده، یعنی درها را شکسته‌‌اند و به زور وارد شده‌اند.

خانه‌ها را تفتیش کردند. کامپیوترها را بردند. حتا یک مورد هم گزارش شده است که تیراندازی صورت گرفته است. یعنی زمانی که می‌خواستند از دیوار وارد شوند، با تیراندازی، سگ‌های صاحب خانه را هم کشته‌اند.

خبرهایی که داریم این است که خانم نازی حسامی هنگام دستگیری مورد ضرب و شتم شدید قرار گرفته‌اند. ایشان را با خود بردند و تا چند روز هم از ایشان خبری نبود.

آخرین خبر هم این بود که هفته پیش تماسی از بند ۲۰۹ زندان اوین از طرف خانم حسامی گرفته شد که فقط گفته بود حال جسمی من اصلاً خوب نیست. همین‌طور باخبر شدیم که آقای سعید و حمید صورتی در بند ۲۰۹ هستند.

ولی در دو هفته گذشته هیچ خبری از آقایان پیمان فتاحی، مرتضی رسولیان و فرهاد مرادی نیست. مسئول پرونده‌ی آقای پیمان فتاحی می‌گوید من اصلاً از دستگیری خبری ندارم.

هیچ‌کس هم پاسخ‌گو نیست. یعنی هیچ خبری نیست و خانواده‌های دستگیرشدگان و اعضای جمعیت به شدت نگرانشان هستند.

گفتید که این جمعیت حدود دویست هزار عضو در سراسر ایران و خارج از ایران دارد. فعالیت این تعداد اعضا الان به چه صورتی است؟ واکنش‌هایشان چگونه است؟ آیا سازمان‌های وابسته به جمعیت آل یاسین فعالیتی می‌کنند یا فعالیت‌های خودشان را متوقف کرده‌اند؟

می‌دانم که در ایران به شدت محدود شده‌اند و اجازه ندارند که کاری بکنند. خطر دستگیری برای همه‌ی آن‌ها وجود دارد. چیزی که ما از روی مصداق‌ها دیدیم این است که قانونی وجود ندارد.

هیچ دلیلی هم ندارند و هیچ اتهام مشخصی هم نیست. می‌آیند چند نفری را می‌گیرند و می‌برند. پس در ایران کار چندانی را انجام نمی‌دهند.

ولی چیزی که پیش آمده این‌که فعالیت‌ها از آن حالت یکپارچه و مدیریت واحد خارج شده است. الان طیف‌های مختلف از راه‌های مختلف اقدام و خبررسانی می‌کنند.