آزادی بیان در اروپا قربانی جنگ غزه می‌شود؟

نیکولاس نیک سادات

بحث میان اروپاییان «طرفدار حق دفاع اسرائیل از شهروندانش» با معترضان به «خشونت بی‌تناسب علیه فلسطینیان» ادامه دارد. در این میان به نظر می‌رسد طرفداران اروپایی اسرائیل بیش از دیگران بهای همدردی با رنج فلسطینیان را می‌پردازند.

در ایتالیا یک شوی تلویزیونی سیاسی ـ اجتماعی سر و صدای زیادی در محافل سیاسی به پا کرده است: برنامه پربیننده «سال صفر» (Annozero) که از کانال دوی تلویزیون دولتی پخش می‌شود به نگاه یک‌سویه و اکتفا به نمایش ‌دادن برداشت فلسطینی‌ها از جنگ متهم شده است.

در برنامه پنج‌شنبه گذشته با عنوان «جنگ کودکان» از زمان پخش تیتراژ آغازین، قطار بی‌پایانی از تصاویر کشتگان و زخمی‌های فلسطینی به بیننده عرضه می‌شد.

شیون و زاری زنان و مردان داغ‌دار به سبک سینمایی و با همان لحن و احساس، یک به یک به ایتالیایی دوبله شده بودند. تصاویر دلخراشی که اجساد کودکان و حتا تارهای مو و دیگر بازمانده‌های پیکر قربانیان بر دیوار را نشان می‌دادند، در طول برنامه بینندگان را همراهی می‌کردند.

صحنه‌هایی نیز از یک کارتون اسرائیلی به نام «والس با بشیر» پخش شد که در آن‌‌‌ کارگردانش، آری فولمن (Ari Folman)، پریشانی روحی خود را پس از سربازی در ارتش به نمایش می‌گذارد.

در یکی از صحنه‌ها او و هم‌رزمانش از ترس‌، خانواده‌ای را که با اتومبیل به آن‌ها نزدیک می‌شود به جای دشمن به رگبار می‌بندند.

لوگوی برنامه پربیننده «سال صفر»

ترک استودیو: یک سنت ایتالیایی

در این برنامه که بیش از دو ساعت به درازا می‌کشد و روی وب‌سایت سال صفر نیز قابل دیدن است، تنها اسرائیلی که در ۵۵ دقیقه آغازین برنامه لب به سخن می‌گشاید مادری است که در پی مرگ پسرش در جنگ تابستان ۲۰۰۶ با لبنان نامه‌ اعتراضی به نخست‌ وزیر وقت اسرائیل نوشته است.

پس از نزدیک یک ساعت از آغاز برنامه شاهد بحث و مبادله اتهامات میان یک دانشجوی فلسطینی و یک دانشجوی اسرائیلی در استودیو می‌شویم.

حدود ۳۰ دقیقه بعد تنش به اوج می‌رسد: یکی از مهمانان، لوچیا آنونتسیاتا (Lucia Annunziata)، که خود روزنامه‌نگاری سرشناس و رییس پیشین رادیو تلویزیون دولتی ایتالیا (Rai) است، مجری معروف برنامه را به نادیده گرفتن دلایل اسرائیل متهم و پس از یک بگو مگوی پرسر و صدا استودیو را به اعتراض ترک می‌کند.

میکله سانتورو (Michele Santoro)، مجری خبرساز و با‌سابقه «سال صفر»، که نماینده ائتلاف چپ‌های ایتالیا در پارلمان اروپا نیز بوده‌‌، طرفدارانی پر و پا قرص و دشمنانی سرسخت دارد.

مدت‌هاست که راست‌گرایان ایتالیا آقای سانتورو را متهم می‌کنند که از برنامه‌های تلویزیونی‌اش برای محاکمه یک‌جانبه مخالفان سیاسی‌اش استفاده می‌کند. جای شگفتی نیست که دولت راست‌گرای ایتالیا با خانم آنونتسیاتا هم‌صدا شده و نخست‌وزیر سیلویو برلوسکونی از حرکتش دفاع کرده است.

البته ناخشنودی آقای برلوسکونی از سانتورو بر کسی پوشیده نیست: او در سال ۲۰۰۱ در یک تماس تلفنی زنده با برنامه سانتورو‌، وی را متهم به استفاده ابزاری از تلویزیون دولتی و همگانی به سود جناح چپ کرد.

مخالفان برلوسکونی نیز او را عامل پشت‌پرده اخراج «مجری یاغی» محبوبشان در سال ۲۰۰۲ از تلویزیون دولتی می‌دانند که حدود سه سال او را از جعبه جادویی بیرون نگاه داشت.

شوخی روزگار اما در اینجاست که خود برلوسکونی در سال ۲۰۰۶ مهمان برنامه آنونتسیاتا بود و در اعتراض به شیوه مصاحبه شدنش استودیو را ترک کرد.

همزمان رییس مجلس نمایندگان ایتالیا نیز از این برنامه سال صفر به رییس رادیو تلویزیون دولتی گلایه کرده است: به نوشته روزنامه ایل کوریره دلا سرا‌‌، چاپ میلان، جانفرانکو فینی از حزب راست‌گرای اتحاد ملی گفته است: «سانتورو پا را از حد فراتر گذاشته است.» سفیر اسرائیل در رم‌ نیز این برنامه را «نمایشی شرم‌آور و نگران‌کننده» خوانده است.

اما میکله سانتورو در دفاع از کارش روی وب‌سایت سال صفر می‌نویسد: «آن‌که پا را از حد فراتر گذاشته رییس مجلس است است که خواهان سانسور روزنامه‌نگاری می‌شود که وظیفه‌اش را در آگاه کردن افکار عمومی انجام می‌دهد.»

احزاب چپ نیز با سانتورو ابراز همبستگی کرده‌اند: هفته‌نامه ریناشیتا وابسته به حزب کمونیست ایتالیا (Pdci) می‌نویسد: «او برای نخستین بار به بینندگان ایتالیایی واقعیت دردبار غزه را نمایانده است.»

میکله سانتورو، مجری «سال صفر»

مصادره پرچم‌های اسرائیل در آلمان

در همین هنگام در آلمان نیز بحث داغ دیگری درباره آزادی بیان درگرفته است: جنجال با تظاهرات شنبه گذشته گروه اسلام‌گرای میلی گوروس (Milli Görüs) در شهر دویسبورگ در حمایت از مردم غزه آغاز شد.

هزاران نفر ویديوکلیپ‌هایی را روی سایت یوتوب (Youtube) دیده‌اند که در آن‌ها پلیس دویسبورگ دو پرچم اسرائیل را از پنجره و بالکن آپارتمانی که راهپیمایان خشمگین در زیر آن جمع شده‌اند، برمی‌چیند.

ساکن این آپارتمان دانشجویی است که با نام مستعار پیتر با اشپیگل آنلاین مصاحبه کرده است. او می‌گوید به همراه دوست‌دخترش این دو پرچم را در حمایت از «تنها دمکراسی منطقه» برافراشته بودند.

وی همچنین از بی‌تفاوتی آلمانی‌ها به شلیک موشک‌های حماس روی اسرائیل ناخرسند بوده است. به گفته اشپیگل آنلاین، این دو از خیابان مجاور تظاهرکنندگان را زیر نظر داشتند چون پیتر کنجکاو بود که آیا شعارهای ضد یهودی می‌دهند یا نه.

هنگامی‌که راهپیمایان متوجه پرچم‌ها می‌شوند، به گفته پیتر، خشمشان فوران می‌کند، فریاد مرگ بر اسرائیل سر می‌دهند و سنگ و تکه‌های یخ به سوی پنجره پرتاب می‌کنند.

پلیس که در آرام کردن جمعیت ناتوان به نظرمی‌رسیده، در غیاب ساکنان در آپارتمان را شکسته‌‌، در برابر سوت و فریاد شادی و تکبیر تظاهرکنندگان دو پرچم را برمی‌چیند.

«ناگهان دیدم که پلیس در اتاقم است»

پیتر می‌گوید که از آنچه می‌دید شوکه شده و به خانه یکی از دوستانش می‌رود. دو ساعت بعد هنگامی‌که به همراه دوست دخترش و یک دوست دیگر بازمی‌گردند جوانانی هنوز مشغول سنگ‌اندازی به خانه‌اش هستند و پلیس به او و دوستانش هشدار می‌دهد که به پنجره نزدیک نشوند.

هنگامی‌که دوستش برای کشیدن سیگار به روی بالکن می‌رود از سوی حاضران در خیابان «یهودی کثیف» خوانده می‌شود. پلیس دوباره اقدامی غیرمنتظره انجام می‌دهد: از پیتر و دوستانش می‌خواهد که خانه‌شان را ترک کنند.

این ماجرا خشم بسیاری از شهروندان و به ویژه شورای مرکزی یهودیان آلمان را برانگیخته است. راینر وندت (Rainer Wendt)، رییس اتحادیه پلیس ایالت نوردراین وستفالن می‌گوید: «پذیرفتنی نیست که اسلام‌گرایان در آلمان تصمیمات پلیس را تعیین کنند.»

فرانک ریشتر (Frank Richter) از دیگر اتحادیه پلیس می‌گوید تعداد مأمورانی که برای کنترل این راهپیمایی گمارده شده ‌بودند ناکافی بوده است. پلیس دویسبورگ در آغاز و به نقل از روزنامه وستدویچه آلگماینه تسایتونگ از عملکرد خویش دفاع کرده، آن را در جهت مهار یک وضعیت بالقوه خطرناک دانسته بود.

اما سه‌شنبه گذشته رییس پلیس شهر، رولف سبین (Rolf Cebin) در اظهاراتی که از کانال تلویزیونی WDR نیز پخش شد گفت: «از این‌که احساسات شهروندان به ویژه یهودیان جریحه‌دار شدند عمیقاًً متأسفم. امروز که به قضیه می‌نگریم می‌بینیم که تصمیم اشتباهی بود.»

وی افزود که مأموران «در شرایطی بحرانی، و زیر فشار وقت، با حسن نیت عمل کردند و قصدشان پیشگیری از بدتر شدن اوضاع و محافظت از همه بود.»

وقتی پرچم «آن‌ها» از پرچم ما رنگین‌تر است

با وجود این عذرخواهی‌، غائله پایان نیافته است: سه حزب عمده CDU ،SPD، و سبزها اقدام پلیس را محکوم کرده‌اند؛ معاون پارلمانی SPD به اشپیگل آنلاین گفت:

«پرسش اصلی این است که چرا خطر بالقوه تظاهرات تا این حد دست‌کم گرفته شده ‌بود که در نهایت پلیس مجبور بشود به خواست راهپیمایان خشن تن دهد به جای آن‌که از حق آزادی بیان دیگر شهروندان دفاع کند.»

از فراسوی مرزها روزنامه انگلیسی زبان جِروزالِم پُست به نقل از دکتر افرایم زوروف (Efraim Zuroff) مدیر مرکز سیمون ویزنتال در اورشلیم می‌نویسد: «آیا می‌توانید تصور کنید که پلیس آلمان وارد خانه اشخاص شود تا پرچم حماس را پایین بکشد؟»

به نظر می‌رسد بسیاری از جوانان آلمانی نیز از این رویداد سرخورده شده‌اند. روی وبلاگ ruhrbaron.de که پیش از همه ویدیو کلیپ مورد بحث را به نمایش گذاشته بود، کاربری می‌نویسد:

«می‌خواهیم ببینم در تظاهرات همبستگی با اسرائیل نیز اگر پلیس یک پرچم ضد یهودی ببیند آیا آن را تحریک کننده خواهد دانست؟» روی سایت یوتوب و زیر ویدیوی مشابهی با عنوان «پلیس آلمان به اوباش مسلمان
می‌پیوندد» می‌خوانیم:

«شرم‌آور است! یک گروه وحشی بسیج شده در خیابان نباید برای من تعیین کند که چه پرچمی را می‌توانم از پنجره‌ام بیاویزم.» کاربر دیگری با نام امجد می‌نویسد: «کِی روزی خواهد رسید که این‌ها مجبورمان کنند پرچم آلمان را هم پایین بیاوریم؟»