اقلیت بهاییان و تخلفات حقوق بشری ایران

مریم محمدی

یکی از جنبه‏‌های تخلفات حقوق بشری دولت ایران که معمولاً در محافل بین‌‏المللی محکوم می‌‏شود، آزار اقلیت‌‏های دینی و مذهبی است.

از آقای ثابتان خواهش می‏کنم در مورد دستگیری‌‏های اخیر در شهر قائم‏‌شهر، اطلاعاتی بدهند:

این خبر تازه به دستمان رسیده. این عزیزان در شهر قائم‌شهر دستگیر شده‌‏اند و هنوز اطلاعی از اتهام آن‏‌ها و این‏‌که به کجا برده‏ شده‌‏اند و… نداریم. داریم اطلاعات جدید را از ایران کسب می‌‏کنیم.

این خانم‏‌ها چند نفر هستند و آیا اسامی‏‌شان را دارید؟

پنج نفر هستند. یکی از این خانم‏‌ها به نام پگاه سنایی بعد از سپردن ودیعه آزاد شده است. بقیه‌‏ی اسامی هم به این ترتیب است: فرزانه احمدزاده، املیا فناییان، ترانه سنایی و شهناز سعادت.

این خانم‏‌ها در بازداشت مانده‌‏اند؟

بله، لازم به تذکر است که در تاریخ چهارم ژانویه به منزل این خانم‌‏ها هجوم برده شده و به آن‌‏ها گفته شده که خودشان را معرفی کنند.

ولی الان آمده‌‏اند و جالب است که فقط خانم‏‌های این خانواده‌‏ها را دستگیر کرده‏‌اند. نمی‏‌دانیم چرا، ولی جای تأسف است که خانم‏‌های این خانواده‌‏ها دستگیر شده‌‏اند.

فکر می‌‏کنید به خاطر فشار بیشتر به خانواده‌‏ها، فقط خانم‏‌ها را دستگیر کرده‌‏اند؟

امکانش هست.

دکتر فرهاد ثابتان، سخنگوی جامعه‏‌ی بین‏‌المللی بهاییان

شش نفر دیگر هم اخیراً دستگیر شده بودند که یکی از آن‏‌ها هم خانمی بودند که با دفتر «کانون مدافعان حقوق بشر» همکاری می‏‌کردند.

ایشان خانم ژینوس سبحانی هستند که منشی «کانون مدافعان حقوق بشر» بود و در «کانون مشارکت برای پاک‏‌سازی مین» فعالیت داشت.

بدون شک‏، ایشان را به خاطر بهایی بودن دستگیر کرده‌‏اند. به این جهت که در خبرگزاری فارس مخصوصاً اشاره شد که این خانم بهایی است.

البته ایشان در کانون مدافعان حقوق بشر دستگیر نشدند، بلکه در خانه‏‌ی خودشان دستگیر شدند.

بله، چهارشنبه ۲۵ دی‌‏ماه به ۱۲ خانه هجوم برد‏ه‌‏اند، تمام دیسک‌‏ها، کامپیوتر‌ها، کتاب‏‌ها و پرونده‏‌ها را توقیف کرده‌‏اند. در این ۱۲ خانه، شش نفر را دستگیر کرده‌‏اند. از این شش نفر هم یک نفر را بعد از چند ساعت آزاد کرده‌‏اند و پنج نفر بقیه در زندان هستند.

ممکن است اطلاعاتی از وضعیت آماری جامعه‏‌ی بهاییان در ایران به ما بدهید؟

قبل از انقلاب، بیش از پانصد هزار نفر بودند و الان بین سیصد تا سیصد و پنجاه هزار نفر هستند.

این تعداد عمدتاً در تهران و شهرهای بزرگ زندگی می‏‌کنند؟

نسبت به جمعیت هر شهر، بیشتر در تهران هستند اما در خیلی از شهرهای ایران پراکنده هستند.

به لحاظ ترکیب جمعیتی، نسبت به ادیان دیگری که در ایران هستند، چه وضعیتی دارند؟

در ایران، بعد از جمعیت سنی‏‌ها، آیین بهایی بزرگ‌‏ترین اقلیت مذهبی است.

جمعیت بهاییان در سراسر جهان چقدر است؟

بهاییان در سراسر جهان تقریباً بیش از شش میلیون هستند. اکثریت آن‌ها در هندوستان، ایران، آفریقا، آمریکای شمالی و اروپا هستند. جامعه‌‏ی بهایی از جهت گستردگی، بعد از مسیحیت، دومین دین دنیا است.

چگونه؟ با توجه به این می‌‏گویید شش میلیون نفر هستند؟

از جهت گستردگی، یعنی از لحاظ تعداد مناطقی که در آن مناطق بهایی وجود دارد.

می‌‏دانیم که جامعه‌‏ی بهایی قبل از انقلاب هم محدودیت‌‏هایی داشتند، اما محدودیت‌‏های این جامعه بعد از انقلاب به شکل کنونی چگونه آغاز شد؟

در اوایل انقلاب می‏‌توان گفت که بهاییان از همه‏‌ی حقوق مدنی خود محروم شدند. بعد از این‌که بیش از ۲۰۰ نفر از اعضای انتخابی تشکیلات اداری بهایی را اعدام کردند، بهاییان، به خصوص کسانی که در اداره‏‌ی فرهنگ یا دیگر ادارات دولتی کار می‏‌کردند از مشاغل‏شان برکنار شدند.

دانشجویان بعد از دو سال از حق تحصیل محروم شدند و حتی بچه‌‏های دبستانی از حق مدرسه رفتن محروم شدند. خیلی‏‌ها از همان اوایل انقلاب زندانی شدند. یعنی درست بعد از انقلاب هجوم خیلی شدیدی بر جامعه‏‌ی بهایی آورده شد و از جوانب مختلف این جامعه محدود شد.

آیا در مورد اعدام ۲۰۰ بهایی، اسنادی هم وجود دارد؟

اسامی تمام این دویست و چند نفر را داریم. اسم، محل اعدام، تاریخ اعدام و جزییات زندگی همه‌‏ی آن‌‏ها را داریم و می‌‏توانم برای‌‏تان ایمیل کنم.

با آقای رضوان توکلی، برادر آقای بهروز توکلی که در موج قبلی دستگیری بهاییان دستگیر شدند، گفت و گو می‌‏کنم:

دستگیری ایشان و همکارانشان در روز ۲۵ اردیبهشت سال جاری، پیش ‏آمده است. البته تعداد این عزیزان هفت نفر است که شش نفرشان در آن جریان در یک صبح خیلی زود، هنگام سحر، دستگیر شدند.

یکی دیگر از آن‌‏ها در مشهد در اسفند‌ماه سال گذشته دستگیر شده بود و در مشهد زندانی بود (خانم مهوش ثابت) که بعد او را هم به زندان اوین منتقل کردند.

آیا قبلاً مسأله‏‌ای پیش آمده بود؟ یا اخطاری دریافت کرده بودند؟

چند وقت بود که ادارات اطلاعات شهرستان‌‏ها به مناسبت‌‏هایی آن‌‏ها را می‌‏خواستند. برادر من را هم قبلاً اداره‏‌ی اطلاعات مشهد خواسته بود (راجع به فلان موضوع توضیح بدهید).

برای این خانم هم قبلاً همین وضع پیش آمده بود. یعنی اداره‌‏ی اطلاعات مشهد ایشان را برای ادای یک‌سری توضیحات خواسته بود. اما وی را هما‏ن‏‌جا نگاه داشته بودند. او با همسر و بچه‏‌هایش در شهر تهران ساکن بود.

این اشاره‌‏ای که به محفل و تشکل می‏‌کنند، چه معنایی دارد؟

در تشکیلات بهایی، اصولاً یک سیستم انتخابی بر جامعه حاکم است. یعنی در هر شهر به انتخاب بهاییان ۲۱ سال به بالای آن شهر، نه نفر انتخاب می‌‏شوند که اسم آن را «محفل روحانی محلی» می‏‌گذارند. این نه نفر خدمات روحانی و دینی آن شهر، مثل مراسم عقد و ازدواج و امثال این‏‌ها را اداره می‌کنند.

برادر شما هم جزو این منتخبین بودند؟

بله.

آیا برادر شما وکیلی دارند؟

اجازه نمی‌‏دهند که وکیل داشته باشد. خانم شیرین عبادی رسماً اعلام کرده که من وکیل این‌‏ها هستم. همه‏‌ی دنیا هم می‌‏داند. ولی هیچ‏‌وقت پرونده را به ایشان ندادند و به او اجازه ندادند این کار را بکند.

برادر شما به لحاظ قانونی در چه موقعیتی است؟ آیا خانواده با ایشان ارتباط دارد؟

مدت‌‏ها بود که ارتباط به کلی قطع بود. خانواده مدت‌‏ها جلوی در زندان می‌‏رفت و حداکثر به انگیزه‏‌ی گرفتن خبری وجوهاتی می‏‌دادند و می‌‏خواستند برای هزینه‌‏های داخل زندان به دست وی رسانده شود.

بعد از چند ماه ملاقات‌‏ها آغاز شد. الان هر ۱۵ روز یک بار است، البته نه به طور منظم، بلکه اگر از قبل تلفن کنند و اطلاع ‏دهند که مثلاً این دوشنبه می‌‏توانید به ملاقات بیایید. ملاقات مرتب و قطعی ندارد. بستگی به تصمیم اولیای زندان دارد.