«خیلی از مردم افغانستان، حقوق بشر را نقض می‌کنند»

بکتاش سیاووش
کابل، افغانستان

عفو بین‌الملل در شصتمین سالگرد صدور اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر از دولت افغانستان و همکاران بین‌المللی این کشور که به بهانه‌ی مبارزه علیه تروریسم مسبب نقض حقوق بشر می‌شوند، شدیداْ انتقاد کرده است.

این گروه مدافع حقوق بشر که مقر آن در لندن است، در گزارش سالانه خود از کشته شدن دست کم ۶۵۰۰ نفر در جریان درگیری‌های سال گذشته یادآور شده و کشته شدن غیرنظامیان از سوی نیروهای دولتی و خارجی در این کشور را «بی‌باکی آن‌ها به قوانین بین‌المللی» خوانده است.

گزارش سالانه عفو بین‌الملل که همزمان با ۶۰ سالگی صدور اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر منتشر شد، نظام قضایی افغانستان را شدیداً مورد انتقاد قرار داده و دادگاه‌های افغانستان را به رفتار ناعادلانه در برابر مجرمین متهم می‌کند.

عفو بین‌الملل از مأموران غیرمسلکی پلیس، گروه‌های مسلح غیرمسؤول و فرهنگ فرار از مجازات، به عنوان چالش‌های فراروی حاکمیت قانون در افغانستان یاد کرده است.

در این گزارش، تشدید درگیری‌ها و ادامه ناآرامی‌ها در شماری از ولایت‌های افغانستان، خشکسالی و جاری شدن سیل که سبب آوارگی شمار زیادی از شهروندان افغان گردیده است، ابراز نگرانی شده است.

در گزارش سالانه عفو بین‌الملل از وضعیت نابسامان زنان و کودکان افغان و محدودیت آزادی بیان در این کشور نیز یاد شده است.

دکتر سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان

ناقضین حقوق بشر؟
دکتر سیما سمر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان سهم بیشتر نقض حقوق بشر در افغانستان را به بزرگ‌شدگان جهاد افغانستان که امروزه فرماندهان مسلح غیرمسؤول خطاب می‌شوند، نسبت داده و می‌گوید:

«البته مقصر اصلی در افغانستان خیلی زیاد است. یک تعداد افراد غیرمسؤول مسلح که در دوران جهاد افغانستان بزرگ شده و هنوز هم گروه‌های مسلح خود را نگه می‌دارند، باعث یک مقدار یا یک تعداد زیاد از خشونت‌ها و تخطی‌های حقوق بشر می‌شوند.»

خانم سمر در کنار این فرماندهان، به شماری از موارد نقض حقوق بشر از سوی دستگاه دولت افغانستان اشاره کرده می‌افزاید:

«متأسفانه بعضی از نیروهای دولتی به صورت عموم باعث نقض حقوق بشر و تخطی می‌شوند. به خاطر این‌که از نظر من رشوه گرفتن هم نقض حقوق بشر است. خود فساد اداری از جمله تخطی‌های حقوق بشر به صورت جدی محسوب می‌شود؛ به خاطر این‌که وقتی فساد اداری باشد، هیچ گاه حق به حق‌دار نمی‌رسد. وقتی حق به حق‌دار نرسید، طبیعی است که تخطی حقوق بشری صورت می‌گیرد.»

خانم سمر می‌گوید اگر قرار باشد که مسایل حقوق بشری را به صورت جدی در افغانستان بررسی کنیم، شمار زیادی از مردم این کشوردر نقض حقوق بشر سهیم‌اند:

«حتی افرادی که احتکار می‌کنند و سودجویی و فرصت‌طلبی می‌کنند، بعضی مواد غذایی را مثلاً احتکار می‌کنند که یک مقدار قیمت شد، بعد آن را به بازار عرضه بکنند، به نظر من یک تخطی حقوق بشر است. یعنی بیشتر از حدی که باید آن‌ها سود ببرند، از مجبوریت مردم سود می‌برند؛ این از نظر من، خودش یک نقض است.

ولی اگر قرار باشد این گونه حساب بکنیم، تقریبآ تعداد زیادی از مردم افغانستان متأسفانه نقض حقوق بشر را انجام می‌دهند.»

حقوق بشر، دموکراسی و حاکمیت قانون، اساسی‌ترین شعار‌های دولت زیر سایه ناتو در افغانستان بوده است که آرام آرام رنگ خود را می‌بازد. کارشناسان بدین باورند که دولت افغانستان و شرکای بین‌المللی این کشور، با این واژه‌ها بیشتر از این‌که برخورد ارزشی کرده باشند، به بهره‌برداری‌های سیاسی پرداخته و دولت‌مردان افغان، دموکراسی، حقوق بشر و حاکمیت قانون را فدای آرمان‌های خود کرده‌اند.