پس‌رفت وحشتناک آزادی بیان در افغانستان
بکتاش سیاووش
کابل، افغانستان
سوم ماه می از طرف سازمان ملل متحد، روز آزادی بیان نام‌گذاری شده است تا به این مناسبت، هم اصول بنیادی آزادی مطبوعات و استقلال آن‌ها در جهان بزرگ داشته شود و هم نسبت به روزنامه‌نگارانی که جان خود را در راه انجام وظیفه از دست داده‌اند، ادای احترام شود.
امسال در افغانستان در حالی با مراسمی باشکوه این روز گرامی داشته شد که عبدالکریم خرم، وزیر اطلاعات و فرهنگ جمهوری اسلامی افغانستان آزادی بیان در این کشور را پدیده‌ای وارداتی و تحفه‌ای از غرب می‌خواند.
عبدالحمید مبارز رییس اتحادیه ملی خبرنگاران افغانستان در همایشی که به مناسبت از همین روز در کابل برگزار شده بود، در واکنش به سخنان آقای خرم گفت که آزادی بیان پدیده‌ای است که مردم افغانستان آن را به قیمت خون خود به دست آورده‌اند؛ نه این‌که به وسیله‌ی دیگران به رایگان گرفته‌اند:
«جمله‌ای که من در رسانه‌ها می‌شنوم که آزادی بیان تحفه‌ای از غرب است؛ از غرب آمده و قصه‌اش مفت (بی‌ارزش) است. من این را به شدت رد می کنم؛ چرا در راه آزادی بیان و در راه مشروطیت، سال‌ها مردم افغانستان روشنفکران افغانستان قربانی داده‌اند.»
رییس اتحادیه ملی خبرنگاران افغانستان افزود: «کسی فکر نکند که غربی‌ها این تحفه را برایمان داده‌اند و ما در این راه هیچ مبارزه‌ای نکرده‌ایم؛ هیچ قربانی نداده‌ایم. ما در این راه مبارزه هم کرده‌ایم؛ قربانی هم داده‌ایم و این یک خواست مردم افغانستان بوده؛ خواست روشنفکران افغانستان بوده؛ خواست ژورنالیستان افغانستان بوده و امروز هم هست.»
حلیم صدیق سخنگوی دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان که رشد آزادی بیان را مهم‌ترین دستاورد در این کشور می‌خواند، با اشاره غیرمستقیم به سخنان وزیر اطلاعات وفرهنگ افغانستان مبنی بر قصه مفت (بی‌ارزش) خواندن آزادی بیان گفت که حمله به آزادی بیان را حمله بر قوانین بین‌المللی و حمله بر سازمان ملل می‌داند:
«پیشرفت رسانه‌ها در افغانستان واقعآ مهم‌ترین علامت پیشرفت در این کشور بوده است. یک مدیا (رسانه) مستقل، محفوظ و آزاد، اولین سنگ تهداب دموکراسی است. حمله بر آزادی بیان، حمله به قوانین بین‌المللی است؛ این حملات، حمله بالای انسانیت هستند؛ این حملات، حمله بالای آزادی و اسلام هستند؛ و به عنوان نماینده ملل متحد، می‌خواهم بگویم که این حملات، حمله بالای ملل متحد هستند.»
سخنگوی نماینده سازمان ملل در افغانستان افزود: «من می‌خواهم از این فرصت استفاده نموده و به تمام شما خواهران و برادران افغان که در این پنج سال گذشته که فرصت بسیار کوتاهی بود، با کارتان چنان نمونه‌ای را نه تنها به کشورتان، که برای منطقه از آزادی بیان نشان دادید، که بی‌نظیر است و من این را به شما تبریک می‌گویم و می خواهم بگویم که ما با شما یک جا هستیم تا به کشور به منطقه و به تمام جهان نشان بدهیم که از آزادی بیان دفاع می‌نمایم.»
هم‌چنین مدیر عامل سازمان جهانی یونسکو در پیامی از تمامی دولت‌های عضو خواسته تا تلاش های خود جهت نهادینه ساختن آزادی بیان را سرعت بخشند، در پیام مدیر عامل یونسکو که توسط مسؤول رسانه‌های این ارگان در افغانستان به خوانش گرفته شد، آمده است: «به مناسبت روز آزادی مطبوعات سال 2008، یونسکو از دولت‌های عضو می‌خواهد تا تلاش‌های خود را در این راستا هر چه بیشتر افزایش دهند.»
اما نجیب‌الله منلی مشاور ارشد وزارت اطلاعات و فرهنگ جمهوری اسلامی افغانستان که به دنبال سخنرانی رییس اتحادیه ملی خبرنگاران و سخنگوی دفتر نمایندگی سازمان ملل سخنرانی می‌کرد، در واکنش به اظهارات آن‌ها یک بار دیگر به گفته‌های عبدالکریم خرم تأکید کرده؛ گفت:
«ما آزادی برای خود می‌خواهیم. آزادی برای کس دیگری نمی‌خواهیم. بدین معنی، آزادی که ما در افغانستان باید برای افغانها باشد و به نیازمندی‌های افغانها پاسخگو باشد؛ نه این‌که معیارهای آزادی ما در جایی دیگر طرح شود و اگر ما واقعآ آزادی خود را در این حد بی‌ارزش بسازیم که معیارها را از جاهای دیگر بیاوریم، پس به صورت واقعی آن قصه مفت (بی‌ارزش) خواهد بود.»
این اظهارات در حالی صورت می‌گیرد که بررسی‌های انجام‌شده، نشان از انواع تهدید، ضرب وشتم خبرنگاران از سوی مقامات افغان و طالبان در یک سال گذشته را داشته و از کشته و زخمی شدن چندین خبرنگار در این کشور حکایت دارد.
|