سنگسار خانوادگی در سیستان و بلوچستان

لیلا موری

سنگسار خانوادگی در بلوچستان و سیستان در جنوب شرقی ایران، برگ تازه‌ای بر این مجازات، که از سوی سازمان‌های حقوق بشری و اتحادیه اروپا، ظالمانه و سخیف توصیف شده، اضافه کرد. سنگسار سعیده، دختر 14 ساله به وسیله‌ی پدر او، محمد شریف، برادر و چند تن از دوستانش، در کشوری که سنگسار همچنان اجرا می‌شود. این یک خبر تکان دهنده بود. آسیه امینی فعال حقوق زنان در این باره با زمانه گفت‌وگو کرده است.

شما توضیحات بیشتری از این حادثه، علاوه بر آنچه که در روزنامه‌ها منتشر شده را می‌توانید برای ما بگویید؟

ـ درواقع فکر می‌کنم جزییات این حادثه زیاد مهم نیست. خود حادثه مهم است. این‌که اتفاقی که در کشور ما معمولا در شکل قانونی خود فقط شامل زنان و مردانی هست که همسر داشته باشند و مرتکب ارتباط خارج از عرف ازدواج شدند، توسط مجریان قانون محکوم به حکم سنگسار می‌شدند.

اما در اتفاقی که متاسفانه روز گذشته در حوالی زاهدان افتاد؛ پدری خود خواسته دختر مجردش را و آن هم با جرم مرتکب نشده و فقط با شک و تردید خود این پدر، سنگسار کرد. مادر این دختر تشریح کرده که این اتفاق فقط به خاطر بدگمانی پدر به دختر 14 ساله و نوجوانش افتاده است.

گفته می‌شود که انجام حکم سنگسار، خارج از قانون برای اولین بار است که در ایران اتفاق می‌افتد. فکر می‌کنید بروز این اعمال نشانه‌ی چیست؟

ـ من به جای اینکه از لفظ اولین بار استفاده بکنم؛ به خاطر اینکه در کشور ما از خیلی خبرها، هرگز نمی‌توانیم مطلع بشویم از این واژه استفاده نمی‌کنم. بلکه فکر می‌کنم مهمتر از اینکه ما بدانیم که این اتفاق اولین بار است یا نه، این هست که بدانیم این اتفاق یک قتل ناموسی است و قتل ناموسی در بسیاری از طوایف کشور ما، در بسیاری از مناطق کشور ما، متاسفانه یک رسم مرسوم است.

در این نوع مجازات در واقع پدر و برادرها و مردان یک طایفه به خودشان این اجازه را می‌دهند که بدترین سرنوشت و بدترین اعدام را برای دختران طایفه‌شان و دختران خاندانشان در نظر بگیرند.

حتی من قبلا شنیده بودم که مثلا دختری را به ماشین بستند و روی زمین کشیدند، به خاطر اینکه تنبیه بکنند برای مجازات ارتباط نامشروع و یا تخطی از سرنوشت تعیین شده توسط مردان خاندانشان.

بنابراین فکر می‌کنم که لفظ اولین بار برای این مورد، شاید بشود گفت که فقط اولین موردی هست که شناخته شده و رسما اعلام شده در رسانه‌ها و حالا اینکه به چه شیوه‌ای شدیدترین مجازات اعدام را برای این دختران در نظر بگیرند، حالا سنگسار باشد یا کشیده شدن روی زمین باشد یا هر نوع دیگری، فکر می‌کنم خیلی جای بحث کردن نداشته باشد. نفس عمل است که باید زیر سوال برود.

براساس قانون اگر پدر یا جد پدری، فرزند یا نوه‌ی خودش را به قتل برساند، قصاص نمی‌شود و فقط تحمل زندان است و پرداخت خون بها. چنین قانونی بعدا وجود مجازات سنگینی برای این‌گونه اعمال، می‌تواند باعث بشود که این قبیل رفتارها بیشتر انجام شود؟

ـ بله متاسفانه ماده‌ 220 قانون مجازات اسلامی، پدر و جد پدری را از داشتن مجازات قصاص، حالا این‌که می‌گویم متاسفانه، به خاطر مجازات قصاص نیست بلکه به خاطر این‌ست که به هر حال یک تنبیه بازدارنده‌ای برای پدر و جد پدری که فرزند خود را معدوم می‌کنند، در نظر گرفته نشده است. تا همینجا وقتی که این قانون، بازدارنده از، پیشگیری کننده از جرم نیست، به نظر من باید در آن تجدید نظر شود.

آیا فعالین جنبش زنان، در ارتباط با این قانون تا حالا اقدامی انجام دادند؟

ـ فعالین جنبش زنان و فعالین حقوق بشر در ایران، در مورد کلیه‌ی قوانین تبعیض آمیز که درمورد زنان، یعنی قوانین تبعیض آمیز جنسیتی، درواقع تلاشهایشان را معطوف به آن‌ها کرده‌اند. و به هر حال ماده 220 قانون مجازات اسلامی هم، شامل همان‌ها می‌شود، خیلی مستثنا نیست و به هر حال ما امیدواریم که این قوانین تبعیض آمیز، به‌زودی عوض بشوند.