جنبش زنان ایران در سال ٢٠٠٧

مریم محمدی

سال ٢٠٠٧ بر جنبش زنان ایران چگونه گذشت؟ شیرین عبادى و شادى صدر، دو حقوق​دان و فعال حقوق زنان در گفت‌وگو با زمانه به ارزیابی موفقیتها و مشکلات جنبش زنان در سال گذشته میلادی می​پردازند.

شیرین عبادى در پاسخ به اینکه سال ٢٠٠٧ بر جنبش زنان ایران چگونه گذشت، گفت:
در طول سال گذشته زنان ایران براى دستیابى به حقوق برابر بسیار فعال​تر وارد عرصه اجتماعى شدند. از آنجا كه متاسفانه تحمل حكومت جمهورى اسلامى ایران در قبال انتقادهاى مدنى و حقوقى پایین آمده​است، با این زنان برخوردهاى شدیدى شد، آنچنان كه در حال حاضر مریم حسین​خواه، جلوه جواهرى در تهران و دو نفر هم در سنندج در زندان هستند. گناه این چهار نفر این بود كه براى «كمپین یك میلیون امضاء» داوطلبانه مشغول جمع​آورى امضاء بودند.

خانم صدر در همین مورد اضافه می​كند:
با وجود همه فشارها و سختى​ها و نیز تمام محدودیت​هایى كه جنبش زنان در سال گذشته با آن مواجه بود - چرا كه به نظر من سال گذشته یكى از سالهاى بسیار دشوار براى جنبش زنان بود - می​توان به این نكته اشاره​ كرد كه علیرغم تمام آثار منفى، كه این فشارها و محدودیت​ها روى كار ما گذاشت، اما یكى از آثار خوب آن این بود كه جنبش زنان هر چه جلوتر می​رود، قوى​تر می​شود. جنبش زنان در واقع خود را براى هر شرایطى آماده می​كند و به تدریج مستقل تر می​شود و جدا از همه اركان قدرت می​تواند عمل نماید.

از خانم عبادى پرسیدیم كه آیا این مبارزه، دستاوردهاى قابل ذكرى هم داشت؟ ایشان در پاسخ گفتند:
مهمترین پیروزى جنبش زنان در سال گذشته عدم تصویب «طرح قانون جدید خانواده» بود كه توسط تعدادى از بنیاد گرایان نوشته و به مجلس تقدیم شده​بود. جنبش زنان اجازه نداد این طرح به صحن علنى مجلس برده​​شود.

خانم شادى صدر هم به همین نكته اشاره دارند:
مهمترین دستاورد از نظر من، متوقف شدن روند تصویب لایحه حمایت خانواده بود؛ زمانى كه تقریبا تمام گروه​هاى درگیر و فعال جنبش زنان، واكنش به موقع نشان دادند و یك توافق همگانى وجود داشت براى اینكه این لایحه نباید به شكلى كه هست مطرح و تصویب شود. به نظر من این موضوع دستاورد بزرگى بود. اگرچه هنوز بصورت رسمى، این لایحه از دستور كار خارج نشده است ولى وارد دستور كار هم نشده​است. جریانى درصدد بود با عجله و قبل از اتمام كار مجلس، این لایحه را مصوب كند. از دیگر دستاوردها، شاید بتوانیم به نجات زنان از مجازات اعدام و سنگسار اشاره كنیم كه به هرحال جنبش زنان در این زمینه اقدام كرد و حداقل براى برخى توقف حكم اعدام را گرفت. بطور كلى نجات زنان از شرایط بحرانى، یكى دیگر از دستاوردهاى جنبش زنان بود.

خانم عبادى در همین زمینه اشاره ​كردند:
فعالان حقوق زنان از اجراى حكم اعدام عده اى جلوگیرى كردند. همینطور از پیروزی​هاى دیگر می توان گفت كه همان مجلس بنیادگرایى كه آن قانون را نوشته​بود، با قید فوریت، پیشنهاد اصلاحات خاصى - هرچند اندك - در برخى از مواد قانون مدنى را به نفع زنان داد. مساله دیگر قطعنامه سازمان ملل متحد است كه در مجمع عمومى صادر شد و در آن ایران را به علت نقض حقوق بشر محكوم كرد. بند مهم این قطعنامه ناظر است به حقوق زنان، و در آنجا اشاره شده​بود كه «دولت ایران حقوق زنان را نادیده می​گیرد و با فعالین حقوق زن برخورد می​كند و به دولت توصیه كرده​بود كه هر چه زودتر دستگیر​شدگان را آزاد كنند.»

در مورد قانون ارث برى زنان از همسر كه هفته گذشته قید یك فوریت آن تصویب شد، خانم صدر گفتند:
در مجموع سال​هاى زیادى است كه زنان ایران براى حقوق خود و بویژه براى تغییر قوانین تبعیض آمیز مدنى وخانواده، مبارزه می​كنند. بحث ارث بدلیل نابرابری​هاى موجود، همیشه یكى از مباحث اصلى بوده​است. حداقل ما می​توانیم شواهد قوانین ارث را در این 27 سال بعد از انقلاب ببینیم. گروه​هاى زیادى تلاش كردند تا قانون ارث را تغییر دهند. همانطور كه می​دانیم، متاسفانه ارث یكى از مواردى است كه در اكثر موارد نص صریح قرآن است و به همین دلیل زنان خیلى كم توانستند ماهیت این قانون را تغییر دهند. این موضوع در واقع بخش كوچكى از نابرابری​هاى موجود است و ما تلاش داریم تا این نابرابرى​ها را از بین ببریم. به هر حال من امیدوارم قانون ارث تصویب شود. به​خصوص، این موضوع می تواند براى زنانى كه شوهر آنها فوت می​كند مهم باشد. اما در عین حال نباید فراموش كنیم كه این قانون، همه نابرابری​هاى مربوط به ارث را از بین نمی​برد و هنوز جاى كار و تلاش بیشترى دارد.

خانم عبادى هم عقیده دارند كه:
این قانون كه قبلن هم در مجلس ششم طرح آن تقدیم شده​بود، مجددا مطرح شده​است و بر اساس آن میزان سهم​الارث زن تغییرى نمی​كند و همان موارد قبلى است. ولیكن در قانون فعلى ذكر شده كه زن فقط از اعیانى ارث می​برد و نه از خود زمین، بلكه از آنچه روى زمین است. این قانون را انشاءالله، می​خواهند به اینصورت اصلاح نمایند كه زن از زمین هم ارث ببرد، یعنى از تمام اموال مرد ارث ببرد. این یك پیروزى كوچك است كه در اثر مقاومت دختران ما بدست آمده ولیكن این پیروزى كوچك است و ما احتیاج به پیروزی​هاى بزرگتر داریم.