گزارش بزرگداشت روز دانشجو در دانشگاه آمستردام

کیارش پارسا عالی‌پور

شنبه، چهارم دسامبر در یک روز برفی و سرد، روز دانشجو در دانشگاه آمستردام به گرمی گرامی داشته شد. این بزرگداشت ازسوی شبکه‌ی جوانان پیشرو، درهمکاری با مرکز فرهنگی مضراب و پشتیبانی رسانه‌ای‌ رادیو زمانه در سالن «کریا تئاتر» دانشگاه آمستردام برگزار شد.

بزرگداشت روز دانشجو، چهار سخنران داشت که هرکدام از دریچه‌ای به پیشینه و چشم‌انداز جنبش دانشجویی ایران پرداختند.‌

در آغازاین برنامه، فیلمی تکان‌دهنده به نام «سرگذشت‌های ناتمام»، محصولی ازبنیاد برومند پخش شد که به تاریخچه‌ی جنبش دانشجویی ایران و سرکوب فعالان این جنبش می‌پرداخت. سپس گزارشی از روند محرومیت از تحصیل دانشجویان ایرانی به زبان هلندی توسط یک دانشجوی هلندی خوانده شد. این گزارش توسط «جمعیت مبارزه با تبعیض تحصیلی» تنظیم شده بود.

در ادامه، نخستین سخنران این برنامه « شاهین نصیری» سخنگوی شبکه‌ی جوانان پیشرو به بررسی افق و چشم‌انداز جنبش دانشجویی ایران پرداخت.

او با نگاه به مختصات و جایگاه جنبش دانشجویی، به‌عنوان یک جنبش پویا و پیوسته‌ی اعتراضی، بیان داشت که هم اکنون حکومت تمامیت‌خواه حاکم بر ایران ازهرگونه سازمان‌یابی دانشجویان هراس دارد و به‌همین منظور به‌طور سیستماتیک هرگونه تشکل خود سازمان‌یافته یا غیر دولتی را از بین برده یا فلج می‌سازد. با این‌همه، از یک‌سوی با پدیدار شدن تضاد بنیادین در سطوح بالای حکومتی، به‌ویژه پس از آغاز جنبش اعتراضی اخیر و از سوی دیگر ناکارآمدی و سوء مدیریت در دستگاه اقتصادی و سیاسی در سی‌سال اخیر، شرایطی برای جمهوری اسلامی به وجود آمده است که این نظام مشروعیت و ثبات خود را از دست‌رفته می‌بیند.

نصیری این سوء مدیریت اقتصادی را سبب تبخیرشدن طبقه‌ی متوسط اقتصادی دانست و پیامد آن را شکل‌گیری اعتراض‌های گسترده و خودجوش ارزیابی کرد. با این وجود او اذعان داشت که به دلیل کمبود کنش سازمان‌یافته‌ی سیاسی این اعتراض‌ها غیر قابل کنترل و سرانجام آن غیر قابل پیش‌بینی خواهد بود.

از همین روی او راهکار جلوگیری از این وضعیت نامتعین و پیشبرد فرایند دموکراسی‌خواهی را، تقویت جامعه‌ی مدنی خودآگاه اما سرکوب شده‌ی ایران و جنبش‌های اجتماعی مربوط به آن دانست.

سخنگوی شبکه‌ی جوانان پیشرو در ادامه گفت: «طبقه‌ی متوسط اجتماعی در ایران، به ویژه روشنفکران، دانشجویان و کنشگران مدنی وظیفه دارند که با یکدیگر در سطح ملی و با همپایان خود در سطح جهانی، به صورت ارگانیک و تعاملی پیوند یابند. جنبش دانشجویی نیز به عنوان کلیتی متکثر می‌تواند نقش کاتالیزور و حلقه‌ی پیونددهنده را برای به حرکت آوردن و پیشبرد یک کنش سیاسی سازمان یافته و گسترش گفتمان انتقادی ایفا کند. در غرب نیز نهادهای مدنی با حمایت و گسترش این گفتمان، سهم به‌سزای در پیشبرد این فرایند خوهند داشت.»

«سعید حبیبی»، فعال حقوق بشر و دبیر پیشین اتحادیه‌ی دانشجویی دفتر تحکیم وحدت، دومین سخنران این بزرگداشت بود.

او در آغاز به پیشینه‌ی روز دانشجو در ایران پرداخت و سپس تصویری از وضعیت و مشکلات دانشگاه در ایران ارائه کرد.

او به دخالت و کنترل گسترده‌ی دولت در محیط دانشگاه، حضور بسیج دانشجویی به عنوان نهاد نظامی و نمایندگی رهبری و هم‌چنین دخالت مستقیم قوه‌ی قضاییه، سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات اشاره کرد و گفت: «طبیعی است که در این ساختار آزادی‌های آکادمیک اصولاً معنایی ندارد.»

حبیبی در ادامه‌ی سخنان خود به بیان نمونه‌هایی از سرکوب‌های گسترده‌ی تشکل‌های دانشجویی در دوره‌های تاریخی گوناگون در ایران پرداخت و سپس درباره‌ی سرکوب‌های اخیر دانشجویان گفت: «امروز تعداد بسیاری از دانشجویان فعال، یا در انتظار صدور حکم هستند، یا تحصیل‌شان به حکم کمیته‌های انضباطی تعلیق شده، یا زندگی مخفی در پیش گرفته و یا از کشور خارج شده‌اند. اساتید بسیاری نیز یا به زندان افتاده‌اند یا از کشور خارج شده‌اند.»

سعید حبیبی در پایان سخنان خود به نقش جامعه‌ی دانشگاهی دیگر کشورهای دموکراتیک در جهت یاری‌رسانی به جنبش دانشجویی و اعتراضی مردم ایران اشاره کرد و به چهار شیوه از این‌گونه یاری رسانی پرداخت:

۱. حمایت آکادمیک از استادانی که به شکل‌های مختلف حقوق‌شان نقض شده است.
۲. تسهیل ادامه‌ی تحصیل برای دانشجویان و جوانان محروم از تحصیل در ایران.
۳. موضعگیری در برابر مقامات جمهوری اسلامی و جلوگیری از استفاده‌ی تبلیغاتی آنان از نام و امکانات مراکز علمی دیگر کشورها.
۴. جلوگیری از ایجاد محدودیت تحصیلی برای دانشجویان ایرانی در استفاده از مراکز علمی جهانی به دلیل مواضع سیاسی و جاه‌طلبی‌های دولت ایران.

«پیمان جعفری»، پژوهشگر علوم سیاسی وابسته به دانشگاه آمستردام به عنوان سخنران بعدی به شیوه‌های کار جمعی اشاره کرد و با بیان مواضع سیاسی کنونی جنبش دانشجویی خواستار برخوردهای واقعگرایانه‌تر با این جنبش شد.

او ایران را جامعه‌ای مذهبی خواند و سپهر سیاسی این کشور را متشکل از نیروهای حامی حکومت، اصلاح‌طلب و برانداز دانست.

جعفری در ادامه‌ی سخنان خود به اعتراض‌های اخیر دانشجویان در اروپا اشاره کرد و بر امکان همبستگی جنبش‌های دانشجویی اروپا و ایران تاکید کرد.

او با اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه حکومت ایران مخالفت کرد و این‌گونه تحریم‌ها را سبب‌ساز ضربه خوردن شهروندان ایرانی و افزایش فشار بر آنها و در نتیجه منفعل شدن مردم در صحنه‌ی سیاسی دانست.

این پژوهشگر علوم سیاسی در ادامه‌ی سخنانش به حمله‌ی حکومت ایران به علوم انسانی پرداخت و عنوان کرد که در رابطه با کتاب‌های درسی نیز سانسور اعمال می‌شود، اما او حکومت ایران را یک حکومت تمامیت‌خواه یا فاشیستی نمی‌داند چرا که بنا بر تجربه‌ی او، هنوز تا حدی فضای گفت‌وگو و تنفس در دانشگاه‌های ایران و برای نیروهای سیاسی وجود دارد.

آخرین سخنران این برنامه «پژمان سلیم»، حقوقدان و عضو هیئت مدیره‌ی شبکه‌ی جوانان پیشرو بود.

او در سخنان خویش به تحلیلی حقوقی از نقض حقوق بشر در برهه‌های گوناگون تاریخی در ایران پرداخت و بر این موضوع تاکید کرد که دانشجویان در تمامی این دوران از اعدام‌های دهه ۶۰ خورشیدی (به ویژه کشتارهای ۶۷)، تا وقایع بعد از انتخابات، از قربانیان نسل‌کشی و جنابت علیه بشریت در ایران بوده‌اند.

پژمان سلیم در ادامه به اهمیت مسئله‌ی حقوق بشر برای دانشجویان و اهمیت مشروعیت‌زدایی از رژیم حاکم بر ایران تاکید کرد.

به عقیده‌ی این حقوقدان، هم سویی و حمایت جامعه‌ی مدنی غرب از مبارزات مردم ایران شرط ضروری موفقیت در عرصه‌ی مشروعیت‌زدایی است.

در همین زمینه او به راه حل‌های عملی نظیر قرار دادن نام عاملان نقض حقوق بشر در ایران در یک فهرست سیاه، ضبط دارایی‌های آنها و ممنوع‌الورود کردن‌شان به محدوده‌ی اتحادیه‌ی اروپا که به تازگی در مجلس هلند به بحث گذشته شده اشاره کرد و این گونه اقدامات را شروع خوبی دانست.

پس از پایان سخنان پژمان سلیم، سخنرانان به گفت‌وگو درباره‌ی موضوعات طرح شده در جلسه پرداختند و به پرسش‌های حاضرین در این برنامه پاسخ دادند.

بخش پایانی این بزرگداشت نیز اجرای موسیقی توسط گروه «بابک و دوستان» بود که با استقبال شرکت کنندگان روبه‌رو شد.