نشست «رهیافت‌های فکری فلسفه‌ی معاصر در غرب»

سعید شکیبا

عصر روز سه‌شنبه دوازدهم آذرماه در سالن اجتماعات شهر کتاب مرکزی، نشستی با عنوان «رهیافت‌های فکری فلسفه‌ی معاصر در غرب» برگزار شد. در این نشست که با حضور اساتید، دانشجویان و علاقه‌مندان به فلسفه برگزار شد دکتر حسین ‌کلباسی ‌اشتری و دکتر ‌کریم‌ مجتهدی به سخنرانی پرداختند.

در ابتدای این نشست که در پی انتشار چهار جلد کتاب با همین موضوع برگزار می‌شد، علی‌اصغر ‌محمدخانی - دبیر نشست - گفت: «چهار جلد از این مجموعه شامل ۱۸ مقاله است. در جلد اول یک مقاله تمهیدی برای فهم انسان در فلسفه‌ی معاصر به قلم دکتر مصلح نوشته شده و هم‌چنین دکتر محمود خاتمی به مبحث فردگرایی ‌و مدرنیته پرداخته است.»

محمدخانی افزود: «جلد دوم شامل سه مقاله است که دو تألیف و یک ترجمه دارد. مقاله‌ی اول مدخلی بر فلسفه‌ی ذهن است و مقاله‌ی دیگر به نام فلسفه‌ی اخلاق معاصر در غرب تالیف مریم‌صانع‌پور و یک مقاله هم ترجمه است، که دکتر سلیمان ‌حشمت آن را ترجمه کرده است.

مقاله‌ی سوم درآمدی بر تأثیر مدرنیته بر دین‌پژوهی معاصر نوشته‌ی دکتر محمود خاتمی است.
رویکردهای جدید به فلسفه‌ی دین معاصر که خانم مریم صانع‌پور نویسنده‌ی آن است و مقاله‌ی آخر خدا در فلسفه‌ی مرلوپنتی و نقد آن که آقای هدایت علوی‌تبار نوشته است.»

دکتر حسین‌ کلباسی اشتری، به عنوان سخنران اول برنامه در ابتدا با تبیین این نکته که واژه‌ی شرق‌شناسی قدمتی ۴۰۰ساله دارد گفت که این قدمت فقط حیثیتی یا فرهنگی یا تاریخی نیست. به اعتقاد وی امروز، روش‌های سنتی شرق‌شناسی زایل شده و حوزه‌های تازه‌ای گشوده شده است.

وی در ادامه گفت: «به طور نمونه من عرض می‌کنم در برخی از دانشگاه‌ها یا برخی محافل تحقیقاتی بزرگ دنیا، شرق‌شناسی به چین‌شناسی، هند شناسی، ایران‌شناسی، خاورشناسی، مثلاً خاور دور یا خاور نزدیک یا آسیای میانه‌شناسی محدود شده است.»

از راست به چپ، دکتر حسین ‌کلباسی اشتری، دکتر ‌کریم‌ مجتهدی و علی‌اصغر ‌محمدخانی (عکس: زمانه)

کلباسی در ادامه با طرح این سؤال که آیا آن شرقی که ۴۰۰ سال پیش در ذهن غربی‌ها پدیدار شد و بعد به عنوان یک متعلق و موضوع پژوهشی و علمی رایج شد، شرقی‌ست که فقط حیثیت جغرافیایی دارد گفت: «اگر قرار است غرب‌شناسی اتفاق افتد، باید از سطحی‌نگری و برداشت‌های شتابزده، فاصله بگیرد و رنگ فلسفه بگیرد.»

کلباسی در پایان با اشاره به اینکه کسی که در میدان توجه و تأمل قرار می‌گیرد باید از تلقی رایج فاصله بگیرد، گفت: «غرب یک پیکره‌ی به هم پیوسته‌ و یک کلیتی‌ست که می‌تواند از زوایای مختلف و یا حداقل مؤلفه‌های مختلف نگاه شود.

غرب یک تجربه‌ی تاریخی بشری در یک نقطه‌ای یا در یک مقطعی اتفاق افتاده و استمرار قابل ‌توجهی در پیکره‌ی تاریخ دارد و مقاطع و تحولات مختلفی را آزموده و تجربه کرده است.»

سخنران بعدی دکتر کریم مجتهدی بود که در ابتدای سخنان خود با اشاره به این‌که شناخت غرب از شرق و شناخت احتمالی شرق از غرب مستلزم قصد و هدفی‌ست و سابقه‌ی چهار قرن شرق‌شناسی را نشانه‌ی غنای فرهنگ‌های شرق و از جمله‌ی آن‌ها فرهنگ ایران و هشیاری غربیان دانست.

وی در ادامه اشاره‌ای به کتاب شرق‌شناسی ادوارد سعید داشت، که شرق‌شناسی را نوعی سبک فکری بر مبنای تمایز شناختی و معرفت‌شناختی بین شرق و غرب اعلام کرده است.

آقای مجتهدی در پایان دلیل استفاده از واژه‌ی معاصر در عنوان مجموعه‌ی رهیافت‌های فکری فلسفی معاصر در غرب را استفاده از منابع و متون در اختیار امروز دانست.

در پایان این مراسم سخنرانان به پرسش‌های حضار پاسخ دادند.