آلودگی دریای خزر و حفاظت از تالاب انزلی

بیژن روحانی

میزان آلودگی‌هاي دریای خزر به حدی رسیده که یکی از کارشناسان محیط زیست شنا کردن در این دریا را خطرناک توصیف کرده است.

پساب‌های خانگی، کشاورزی و صنعتی و همچنین استخراج نفت از مهم‌ترین منابع آلوده کننده خزر هستند. همچنین سازمان حفاظت محیط زیست ایران از مخالفت قطعی خود با احداث یک ورزشگاه در حاشیه تالاب انزلی خبر داده است. بسته شدن پرونده یکی از بزگترین دست اندازی‌ها به مناطق جنگلی به نفع منابع طبیعی، خبر دیگری بود که در روزهای گذشته باعث خوشحالی حافظان محیط زیست در ایران شد.

کارشناسان وضعیت دریای خزر را بحرانی می‌دانند

در خزر شنا نکنید

دریای خزر در آلودگی‌های فراوان خود غرق می‌شود. میزان آلودگی‌ بزرگترین دریاچه جهان همچنان رو به افزایش است و اکنون به مرز آلودگی میکروبی رسیده است.

به گزارش خبرگزاری مستقل محيط زيست ايران، دکتر محمدرضا فاطمی کارشناس زيست دريايی، از فاصلاب‌های شهری به عنوان نخستین عاملی که از نظر کمی، زیست بوم دریای خزر را تهدید می‌کند، نام برد. پساب‌های کشاورزی و سپس صنعتی در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. اما از نظر کیفی، فاضلاب‌های صنعتی در رتبه نخست آلاینده‌های خزر قرار می‌گیرند. بنابر اظهارات این کارشناس محیط زیست اکنون میزان آلودگی‌های خزر به حدی رسیده که حتا شنا کردن در آن هم خطرناک است، زیرا به دلیل آلودگی‌های ميکروبی خطر ابتلا به بيماری‌های پوستی و قارچی وجود دارد.

تاسیسات نفتی در باکو

اما به جز آلودگی‌های ناشی از پساب‌های خانگی، کشاورزی و صنعتی، آلودگی‌های گسترده نفتی نیز سواحل ایران را تهدید می‌کند. این آلودگی‌ها بیشتر بر اثر فعالیت‌های استخراج نفت که توسط جمهوری آذربایجان صورت می‌گیرد ایجاد شده و اثرات آن به سواحل جنوبی نیز رسیده است. اکنون بخشی از این آلودگی‌ها وارد تالاب انزلی نیز شده به طوری که صید و استفاده از آبزیان این تالاب را برای انسان با مشکل مواجه کرده است.

مخالفت با احداث یک ورزشگاه در حاشیه انزلی

سازمان محیط زیست ایران با احداث ورزشگاه در حاشیه تالاب انزلی مخالف است. علی‌رغم اخباری که پیش از این در مورد موافقت این سازمان با احداث ورزشگاه در منطقه چراغ پشتان تالاب انزلی اعلام شده بود، اما اینک کارشناس مسئول حفاظت از تالاب‌ها در سازمان محیط زیست، خبر از مخالفت قطعی این سازمان با چنین پروژه‌ای داده است. مسعود باقرزاده کریمی در گفتگو با خبرگزاری مهر اعلام کرد هرگونه ساخت و ساز در چراغ پشتان به منزله از بین بردن بخشی از تالاب انزلی است. چراغ پشتان، چمن‌زار مرطوبی در حاشیه این تالاب است و بخشی از آن محسوب می‌شود.

با احداث ورزشگاه در حاشیه تالاب انزلی مخالفت شده است

هر گونه تعرض به این چمن‌زار حیات تالاب را به خطر می‌اندازد. اظهارات این کارشناس در حالی است که پیش از این و در سال هشتاد و هشت اداره محیط زیست استان گیلان موافقت خود را با احداث ورزشگاه چراغ پشتان اعلام کرده بود. ورزشگاهی که ابتدا اعلام شد پانزده هزار نفری است ولی بعد ظرفیتش به سی هزار نفر افزایش پیدا کرد. آقای باقرزاده کریمی به خبرگزاری مهر گفته است در آن زمان «برداشت نامناسبی» از نظر کارشناسی شده بود. به گفته این کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست، به آن دسته از نمایندگان مجلس که احداث ورزشگاه را پیگیری می‌کردند، «عواقب فاجعه‌بار زیست محیطی» آن توضیح داده شده است.

زمین اختصاص یافته به این ورزشگاه گرچه در منطقه حفاظت شده قرار ندارد، اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان محیط زیست، احداث چنین مجموعه‌ی بزرگی در حاشیه یک منطقه حفاظت شده تاثیرات نامطلوب خود را بر آن برجای می‌گذارد. انجام عملیات ساختمانی و خاک‌برداری، احداث جاده، افزایش تردد وسایل نقلیه و سرازیر شدن فاضلاب، بخشی از تاثیرات احداث یک مجموعه ورزشی در کنار تالاب حفاظت شده انزلی است. بر اساس معیارهای حفاظتی، در اطراف یک منطقه حفاظت شده باید محدوده‌ای به عنوان حائل وجود داشته باشد که مانع از گسترش فعالیت‌های آسیب رسان به منطقه تحت حفاظت شود.

پرونده دست اندازی به جنگل‌ها بسته شد

پرونده یکی از بزرگترین «جنگل خواری‌ها» در ایران به نفع محیط زیست بسته شد. اکنون با حکم دستگاه قضایی بیش از ۴۳۳ هکتار از جنگل‌های گیلان از دست متصرفان خارج و به عرصه‌های طبیعی باز می‌گردد. به گزارش روزنامه «پول» ماجرای دست اندازی به بخش بزرگی از جنگل‌های گیلان در نزدیکی شهرستان رشت، به حدود شش سال پیش باز می‌گردد. یعنی زمانی که دادگاه بدوی، دادگاه تجدید نظر و دیوان عالی کشور به نفع مدعیان این اراضی رای داده بودند و از اداره کل منابع طبیعی خواسته بودند تا این منطقه را به افرادی واگذار کند که ادعای مالکیت آن را داشتند. بررسی‌های بیشتر نشان داد که این منطقه دارای درختان انبوه توسکا با قدمت هشتاد ساله است و هرگز دارای مالک خصوصی نبوده است.

۴۳۳هکتار از اراضی جنگلی به تملک دولت درآمد

دستور واگذاری این منطقه جنگلی در آن زمان با مقاومت حمید نصری، مدیرکل وقت منابع طبیعی استان گیلان رو به رو شد و تا جایی پیش رفت که او از مقام دولتی خود برکنار شد. با این حال انعکاس این دست اندازی در سال ۱۳۸۴ در رسانه‌ها باعث شد تا رییس وقت قوه قضاییه دستور بررسی مجدد این پرونده را صادر کند.

حمید نصری اکنون در گفتگو با مژگان جمشیدی، خبرنگار روزنامه «پول» در تهران، توجه رسانه‌ها را باعث جلب نظر مسئولان قوه قضاییه به این پرونده و رسیدگی مجدد به آن ذکر کرده است. به گفته آقای نصری، اقدام او در آن زمان در مخالفت با واگذاری این اراضی جنگلی باعث شد تا شکایتی علیه‌اش در دادگاه تنظیم و به یک سال انفصال از خدمت محکوم شود. پس از آن نیز مخالفت دوباره این مدیرکل منابع طبیعی با واگذاری ۱۱۰ هکتار دیگر از اراضی جنگلی در منطقه سراوان دشت به پتروشیمی باعث شد تا محمدرضا اسکندری، وزیر وقت جهاد کشاورزی او را برکنار کند. به گفته این مقام سابق منابع طبیعی، دستور واگذاری اراضی جنگلی به پتروشیمی گیلان توسط شخص وزیر صادر شده بود.