رادیو زمانه

تاریخ انتشار مطلب: ۹ آذر ۱۳۸۷

با یک روسری چه می‌کنید؟

اکرم ابویی

حجاب یکی از مهم‌ترین مسایل روز در جهان است، و این روزها در باره زنان و دخترانی که دارای پوشش هستند با نگرش‌های مختلفی صحبت می‌شود.

در همین رابطه به چند نمایشگاه و فروشگاه و مکان عمومی در برلین رفتم و یک روسری به دست‌ افراد مختلف دادم‌ و از آنها پرسیدم:
«‌اگر این را به شما هدیه بدهم با آن چه می‌کنی؟»

دلم می‌خواست این پوشش بسیار سیاسی و مذهبی را مورد بحث و نقد قرار دهم.

خیلی‌ها حجاب را یکی از ارزش‌های اصیل و مسایل روز و عمیق و ریشه‌ای جوامع انسانی و اسلامی می‌دانند. خیلی‌ها هم حجاب اجباری را مغایر با حقوق انسانی می‌دانند و خواستار آزادی حق انتخاب پوشش برای زنان هستند.


شهلا، زنی تقریباً شصت ساله که رشته انفورماتیک در برلین خوانده، سال‌ها در اروپا زندگی می‌کند و یکی دو سال است که به ایران رفت و آمد دارد، می‌گوید:

«بستگی دارد در چه فضا و محیطی باشم، یا چه فصلی باشد تا روسری سر کنم‌. اول به زیبایی فکر می‌کنم ولی اگر خوشم نیاید آن را بقچه می‌کنم و وسایلم را در آن می‌پیچم.»

نازی که یه پزشک است حرف ما را قطع می‌کند و می‌گوید: «اگر قشنگ باشد به‌عنوان شال‌گردن از آن استفاده می‌کنم. من از کودکی روسری نداشتم و وقتی خمینی آمد مجبور شدم سرم کنم‌. الان هم که در آلمان زندگی می‌کنم وقتی به ایران می‌روم روسری سر می‌کنم.»

او ادامه می‌دهد: «در خانه روسری ندارم ولی در فضا و اماکن عمومی باید آن را سرم کنم. در ایران حجاب اجباری است و قانون رسمی کشور است ولی به نظر من حجاب اجباری زن و شخصیت او را تخریب می‌کند. به غیر از این وقتی در ایران روسری سرم نباشد احساس ناامنی می‌کنم. مردهای ایرانی زن را با پوشش شناخته‌اند و با مردهای اروپا فرق دارند‌. به‌عنوان یک زن در اروپا راحت‌تر زندگی می‌کنم چون مزاحم ندارم.»

علیرضا که مردی خیلی کم‌حرف و آرام به نظر می‌رسد با نگاهی تیز و دقیق به من نگاه می‌کند و می‌گوید: «خدا را قبول دارم و مذهب را نه. اگر به من یک روسری بدهند آن را با قیچی خرد‌ می‌کنم‌. چون فکر می‌کنم ضد آزادی است.»

او در محل کار خود در برلین بیشترین ساعات روز را با آلمانی‌ها سپری می‌کند.


کد تلفن ایران ۰۰۹۸۲۱ را می‌گیرم، شمسی یکی از دوستان قدیمی‌ام که خانه‌دار و دارای پنج فرزند است، در ارتباط با سوال من - که اگر به شما یک روسری هدیه بدهند از آن چه استفاده‌ای می‌کنی؟ - می‌گوید:

«‌استغفرالله ،‌برای من روسری یک دستور دینی است‌. خانواده من مذهبی هستند. من با مذهب بزرگ شدم و نمی‌توانم طور دیگری باشم.»

او ادامه می‌دهد: «به من یاد داده‌اند که اگر با روسری موهایم را نپوشانم به جهنم می‌روم. دین من می‌گوید موهایم را باید بپوشانم و با آن خودم را به مرد نامحرم نشان ندهم.

پوشاندن موهایم قدم اولی است که که مرتکب گناه نشوم. نجابت و پاکدامنی در پوشش خیلی مهم است و این حرمت زن را نشان می‌دهد.»


در رستورانی در برلین به طرف حمید، مردی مسن که قبل از انقلاب به آلمان مهاجرت کرده است و فرزندانش مادر آلمانی دارند می‌روم. اول سوال مرا جدی نمی‌گیرد و با اندکی تامل می‌گويد:

«من روسری را تا می‌کنم و اگر گوشم یا سرم درد کرد آن را روی گوشم می‌گذارم یا اگر صورتم عرق کرد عرقم را پاک می‌کنم.»

می‌گويم: «ولی روسری یعنی روی سر گذاشتن...»

می‌گويد: «آره، من می‌توانم به مادرم یا خواهرم هدیه بدهم چون وقتی به اروپا می‌آیند روسری خود را بر‌نمی‌دارند، ولی اگر روسری از ترس و از سر احتیاط باشد قبول ندارم. شخصیت زن بالاتر از این حرف‌هاست. می‌دانم خواهرم به دنبال یک ظاهر موقر و آراسته است.»


لوسی، زنی آلمانی که سا‌ل‌هاست در رشته امور تربیتی کودکان در مهد کودک مشغول کار است و ایرانی‌ها را خیلی دوست دارد، می‌گوید:

«الان در اروپا روسری خیلی مد شده و در ویترین‌ها به چشم می‌خورد. من یک روسری خریدم ولی سرم نمی‌کنم. وقتی در اتاق پرو سرم کردم قصد خرید نداشتم فقط دوست داشتم ببینم روی سرم چه شکلی است‌. ولی وقتی سرم کردم شبیه آقا گرگه در افسانه گرگ و شنل قرمزی شدم.»

خنده‌های لوسی فضا را پر می‌کند. او ادامه می‌دهد: «ولی آن را خریدم چون هر‌از‌گاهی آن را دور کمرم می‌بندم و با یک موزیک شاد ساعت‌ها می‌رقصم.»

شاید زیبایی‌شناسی مهم‌ترین بخش فرهنگ در جامعه باشد که نباید آن را نادیده گرفت.

فروغ یکی از جوان‌ترین استادان دانشگاه برلین در رشته حقوق است. او می‌گوید: «روسری را به‌عنوان شال استفاده می‌کنم یا اگر خیلی هوا سرد باشد روی شانه‌هایم می‌اندازم، یا به‌عنوان تل دور سرم می‌بندم. رنگ و شکلش باید با لباسم هماهنگ باشد.»


در ایران، جمهوری اسلامی نسبت به بدحجابی و عدم پوشش مدام تذکر می‌دهد و زنان در هر انتخابی که در لباس خود دارند مورد بازخواست قرار می‌گیرند.

سیما، زن خانه‌دار و جوان ولی علاقه‌مند به کارهای هنری که برای چند هفته‌ای به آلمان آمده می‌گوید: «من در یک خانواده سنتی مذهبی بزرگ شدم و چون در ایران زندگی می‌کنم اگر روسری سرم نکنم حراست مرا به کمیته انضباطی احضار می‌کند.»

او ادامه می‌دهد: «ما در ایران تصمیم نمی‌گیریم و هیچ اختیاری نداریم و باید حجاب‌مان درست باشد، در خانه هم به خاطر پدرم که خیلی سخت‌گیر است حجاب می‌کنم. ولی وقتی پیش دوستانم می‌روم خیلی آزاد هستم‌. روسری برای من یک وسیله‌ای است مثل بقيه لباس‌هایم‌. پیراهن تن را می‌پوشاند، و روسری می‌تواند سر را بپوشاند.

من روسری را براساس رابطه‌هایی که دارم استفاده می‌کنم. ولی خیلی‌ها می‌گویند با روسری زیباتر هستم تا بدون روسری.»

مرجان که در رشته دستیاری دندانپزشکی تحصیل کرده و در برلین مشغول کار است زیاد از سوالم خوشش نمی‌آید و به سوال من جوابی نمی‌دهد و از من دور می‌شود.


حالا این سوال را با اطمینان بیشتری با شما مطرح می‌کنم. اگر یک روسری به شما هدیه بدهم با آن چه می‌کنید و چه نقشی در هویت شما دارد؟

Share/Save/Bookmark

نظرهای خوانندگان

من به مادرم و غیره کاری ندارم. اما اگر بخواهید بمن هدیه بدهید، میگویم: نه مرسی، لطفا توسری هدیه بدهید!
مریم

-- بدون نام ، Aug 22, 2008 در ساعت 12:46 PM

جوابهائی که شما گرفته اید نشان میدهد مسئله حجاب از محتوای اصلی اش خارج شده است و مانند هر مسئله ی اجتماعی که ابتدا با دلائل منطقی انجام میشود و سپس تبدیل به عادت شده و مفهوم اولیه و منطقی اش را از دست میدهد . حجاب چگونه بوجود آمد و چگونه از بین میرود بر میگردد به انقلاب کبیر فرانسه و ظهور رنسانس در اروپا . وقتی صنایع رشد میکنند و زنان به عنوان بخشی از نیروی کار وارد بازار کار میشوند دیگر نمیتوانند مانند گذشته در کنار دستگاهها با لباسهای گشاد موهای بلند و یا هر چیزی که باعث ایجاد خطر در کنار صنایع میکنند را در بر داشته باشند . زیرا کارگر نمیتواند در کنار قرقره ی نخ ریسی کار کند با آن لباسها و شرایط قبل . همانطور که وجود آزادی ها با حضور صنایع رشد کرد زیرا سیستم اقتصادی جدید نیاز به مشارکت جامعه داشت فرهنگ و ... و همینطور نوع پوشش نیز مطابق با نیاز هر صنعتی نیاز به تغییرات داشت زن در کارخانه ریسمانریسی باید یکطور لباس بپوشد در کارخانه ی دیگر طوری دیگر و در مهمانی ها نحوه یدیگری به همین دلیل افکار فئودالی همراه با سیستم فئودالی به کناری گذاشته شد و آزادی در فکر در لباس در سفر و .. جزئی از حقوق دموکراتیک انسانها قرار گرفت . اگر در سالهای اخیر پس از بحران دهه ی 1970 مجددا بسوی قهقراء پیش رفته به دلیل افزایش بیکاری در جوامع سرمایه داری ست که در کشورهای عقب مانده بحران حادتری را میگذرانند . زنان که بخش مهمی از نیروی کار محسوب میشوند حکومت لیبرالیزم در سی ساله ی اخیر که به دستاوردهای مزدبگیران در همه ی عرصه ها حمله کرده است . برای خارج کردن این ارتش عظیم بیکاری یعنی زنان دست به ارتجاعی ترین روشها زده است که نتیجه اش حکومتهائی مانند جمهوری اسلامی - طالبان - دارفور - سومالی - و ... است

-- فرهاد- فریاد ، Aug 22, 2008 در ساعت 12:46 PM

در اوایل ریاست جمهوری بنی صدر تعداد زیادی از خانمها در محلی تجمع کردند و بر علیه حجاب که تازه اجباری شده بود شعار می
دادند من که کودک بودم صحنه ها و شعارهای آن خانمها را که از تلوزیون پخش میشدشاهد بودم و فراموش نکرده ام آنها شعار میدادند آقایان توسری/ خانمها روسری/ چقدر روشن بین و آینده نگر بودند/حجابی که نه به خاطر خدا بلکه به خاطر ترس از حکومت باشد به پشیزی نمی ارزد.

-- بدون نام ، Aug 22, 2008 در ساعت 12:46 PM

پوشاندن موی سر برای خانمهای جوان از دستورات قرآن است. اما کسی که به اسلام (و اصولا هیچ دین دیگری) اعتقاد ندارد خوب طبعا از دستورات دینی اسلام هم تبعیت نمی کند. در مسیحیت هم همینطور است یعنی الگوی زنان حضرت مریم است که ایشان هم موی خود را می پوشانده اند. بنظر من پوشش باید آزاد باشد (چیزی شبیه ترکیه) . خود مردم بر اساس اعتقاداتشان بهترین را انتخاب خواهند کرد و با اجبار در مورد داشتن و یا نداشتن حجاب نه جمهوری اسلامی نتیجه ای خواهد گرفت و نه لائیکهای ترکیه نتیجه ای گرفته اند. مساله ای که حجاب اجباری بوجود آورده اجبار مردم برای نقش بازی کردن و تظاهر به چیزی است که در واقعیت نیستند و به آن اعتقادی ندارند. من ترجیح می دهم مردم همسر آینده خود را بدون نقاب و بر اساس آنچه که هست بر گزینند در این صورت اینقدر مساله طلاق در ایران بحرانی نمی شد. با عرض معذرت بخش دوم نوشته دوست عزیز آقای فرهاد-فریاد را هم اصلا متوجه نشدم! اگر امکان دارد کمی توضیح دهند که مساله دارفور چه ربطی به روسری دارد؟!

-- شهرام ، Aug 22, 2008 در ساعت 12:46 PM

roosari be khodi khod mohem nist, yetike lebase ke mitoone bashe ya nabashe mesle shalvar
ehsasi ke nesbat be roosari hast ya tarif mishe moheme
alan tooie donia kheili khalafesh tabligh mishe in baes shode hame ehsase badi behesh dashte bashan
amma bar khalafe shalvar tabligh nemishe baraie hamin mardom rahat mipooshan
:)

-- N ، Aug 24, 2008 در ساعت 12:46 PM

اول از همه يك سئوال از دوست محترم، آقا شهرام:
آقا كجاي قرآن گفته كه بايد موي سر رو پوشاند؟!!لطفا آدرس بدهيد..دوم اينكه يكسري احكام سخت گيرانه تر در جاهايي خطاب به زنان پيامبر آمده است.نه همه مردم.
به نظر من كه مدتي است درباره اين مسئله دارم تحقيق مي كنم پوشاندن موي سر يك مسئله انحرافي و اشتباه است كه وارد دين كرده اند.

كه تبعات رواني خيلي بدي بر روي نسلها خواهد داشت. حالا اگر مي بينيم كه يك عده اي در تركيه دارند روي اين مسئله پافشاري مي كنند بد نيست بريم ازشون بپرسيم چرا؟ مسلما خواهيم ديد از سر ترس ار مجازاتهاي ديني و ترس زير پا گذاشتن سنت هاي پدرانشان دارند بر پوشيدن موي سر پافشاري مي كنند. و نه فكر كرده ...
و متاسفانه يك كار اشتباه وقتي چند نسل تكرار شود، تبديل به عادت يا سنت مي شود و يك تابوي اخلاقي هم شايد بشود. يعني هيچ كس پيدايش آن را به ياد نمي آورد.
به نظر من مو جزو زيبايي است و بايد به نمايش گذاشته شود چه زن و چه مرد.
آنهايي هم كه پوشيه و روبند مي بندند خيلي جنسي و دائم جنسي فكر مي كنند. يعني فكر مي كنند انسانها بايد دائم در حال كار جنسي باشند.

پس جالا كه مي خواهند بروند سر كار يا خريد براي اينكه بتونند به كارشون برسند بايد اعمال جنسي رو فعلا متوقف كنند.
يعني فكر مي كنند هر مردي كه اونا رو ببينه اولين و تنهاترين كار بين آنها لاجرم كار جنسي خواهد بود و لاغير.
من كه اينو مي گم بين اينا 4-5 سال زندگي كردم.
اينه دليل اينكه من مي گم اين رسم اشتباه مردم رو رواني خواهد كرد.
به نظر من موقع نماز چون آدم در واقع مي خواد خودشو از تمام ماديات جدا كنه و حتي ذهنش رو و مو شايد چون يكي از مظاهر مادي اوست كه به وسيله آن به نوعي با انسانها و زندگي مادي او دخيل است يا دليل ديگه اي كه اين گفتار طولاني مي شه، بايد اونو پوشاند.
و از انسان خواسته نشده كه دائم در حال آن نوع خاص عبادت باشه! يك مواقع خاصي براش تعيين كردند. ....منتظر نقد دوستان هستم.

-- j.o. ، Aug 24, 2008 در ساعت 12:46 PM

آیه 31 سوره نور

-- شهرام ، Aug 24, 2008 در ساعت 12:46 PM

توی قرآن چندجا صریح اومده با همسرتون خوش رفتار باشید ولی نیومدن اینو اصل دین کنند و برای عدم رعایتش گناه بتراشن ولی واسه یه جمله ی چند پهلو "گردی صورت و ..." درآوردن. این نشون میده که حجاب فقط سنت مردسالارانه ی آدمهای اون دوره و اون مکان بوده نه جزوی از دین. تازه هرچی که هست گناه کبیره که نیست!
گناهی کبیره مثل دروغ یا تهمت که به است تقیه و ... جا بزننش!

-- بدون نام ، Aug 24, 2008 در ساعت 12:46 PM

با تشكر از آقاي شهرام
درباره آيه 31 نور بايد عرض كنم:
در اين ايه دقيقا آمده :ليضربن بخمرهن علي جيوبهن : يعني به زنان گفته سينه را بپوشانيد. كجاي اين آيه آمده موها رو بپوشانيد؟!
صراحتا از اندام جنسي نام برده و درباره سينه صحبت كرده و ... . اي كاش اين آيه رو بدون غرض و دقيق معني كرده و مردم رو با ترجمه هاي داستانسراياني كه نمي خوام اسم ببرم بيش از اين گمراه نكنند.
و اما برويم به سراغ داستان آمدن اين آيه :طبق تاريخ در آن زمان زنان و مردان عرب براي در امان ماندن از گرد و غبار سر و چشمها و صورت را با همان خمر كه در آيه امده مي پوشاندند ولي معمولا سينه زنان ديده مي شد.اين آيه هم درباره پوشاندن سينه صراحتا صحبت مي كند. اگر موي سر منظور بود فكر مي كنيد خداوند رودربايستي داشته كه صراحتا نگفته!!
و اما اين آيه و دو ايه قبل داستاني هم دارد كه به ازدواج پيامبر با زينب دختر جحش برمي گردد و ... و اشاره صريح به روشي دارد كه براي متمايز شدن زنان پيامبر با ديگران و جلوگيري از آزار و يا اشتباهي گرفته شدن توسط ديگران دارد.
اي كاش اين مسئله تاريخي و نبود اين مسئله در قرآن به مردم اطلاع رساني مي شد تا نسلهاي بعد همين طور فكر نكنند كه در قرآن آمده كه حجاب=موي سر. و بدينوسيله روزبروز بين جامعه ما و زندگي طبيعي كه مردم ديگر كشورها دارند مي كنند فاصله بيشتر نيفتد.

-- J.O. ، Aug 25, 2008 در ساعت 12:46 PM

age be man yek roosari hediye shavad, an ra ba eftekhar saram mikonam, na bekhatere kasi, fagah va faghat bekhatere khodam, va bekhatere ehterami ke be hefze arzeshe khodam daram,, man asheghe hejab hastam, chon khodaro be nezare mineshinam,

-- salam ، Nov 7, 2008 در ساعت 12:46 PM

khoda ham shoma ro afaride ke ba roosari ou ro be nezare beshini
vaghean ke az in tarze fekr moteasefam

-- sajed ، Nov 29, 2008 در ساعت 12:46 PM