«زیر و بمِ» جوانان ایرانی عاشق موسیقی در مهاجرت

محمد تاج‌دولتی

فعالیت‌های فرهنگی هنری نسل دوم مهاجران ایرانی، چه آن‌ها که در بیرون از ایران به دنیا آمده و بزرگ شده‌اند و چه آن‌ها که در سال‌های کودکی و نوجوانی مهاجرت کرده‌اند، به حد و اندازه‌ای رسیده که برخی از هنرمندان و یا گروه های هنری ایرانی‌تبار در جوامع مهاجرپذیر به خوبی راه خود را باز کرده و می‌کنند و زمینه‌هایی برای عرض اندام هنری طلب می‌کنند.

در پایان این برنامه هنری ۳ ساعته و بسیار متنوع، با امیر شیخوند بنیان‌گذار و سرپرست گروه «زیر و بم» و احسان اشرفی، خواننده و نوازنده گروه معروف و موفق Soul Nidus گفت و گو کردم. نخست از امیر شیخوند درباره گروه «زیر و بم» می‌پرسم:

«زیر و بم» اسم یک گروه موزیک بود که من داشتم. ولی به خاطر شرایط کاری و برنامه‌هایی که دوستان داشتند، به انجام نرسید. بعد از آن با چند تن از دوستان قدیمی موزیسین که از قدیم کار می‌کردیم، همکاری هایی را شروع کردم‌.

بعد به این فکر افتادم که یک برنامه تقریباً خصوصی درست کنیم که همین دوست‌انی که در خانه کارهای موزیک می‌کنند و علاقه دارند و کارشان هم خوب است، کمی خودشان را به یک جمعیت کوچک نشان بدهند. جمع کوچکی که خیلی مشتاق باشند و فقط برای گوش کردن موسیقی بیایند. خلاصه ما این برنامه را درست کردیم.

چهار تا «زیر و بم» قبلی در اتاق‌های پارتی ساختمان‌های مسکونی ‌اتفاق افتاد که تعداد محدودی را دعوت می‌کردیم. ‌با این‌که خیلی‌ها می‌خواستند در این برنامه‌ها شرکت کنند، ولی ظرفیت محدود جا امکان نمی‌داد.

بعد دیدیم این جریان خوب پیش می‌رود و موزیسین‌های بیشتر و بهتری علاقمند می‌شوند، چون می‌دیدند آن جمعی که می‌آید فقط برای گوش کردن موسیقی می‌آید. تا این‌که دفعه چهارم یکی از دوستان دانشگاه تورنتو آمد برای ما قطعه‌ای اجرا کرد و خیلی خوشحال بود از این‌که در برنامه شرکت کرده.

از آن ‌موقع به ما پیشنهاد کردند که چرا برنامه را به دانشگاه و یک محیط فرهنگی نمی‌آورید، چون جوانان علاقمند به موسیقی است زیاد هستند.

تصویری از برنامه‌های میکروفون آزاد، کاری از گروه زیر و بم

خلاصه کار رسید به این‌جا که به ما کمک کردند تا توانستیم این مکان را بگیریم. تا آن موقع تمام وسایلی که لازم داشتیم یا از استودیوی شخصی خودم می‌آوردم یا این‌که با پول کمی که از میهمانان‌مان و از خود موزیسین‌ها می‌گرفتیم، اجاره می‌کردیم.

خود موزیسین‌ها پول می‌دادند تا این برنامه را اجرا کنند. چون کسی نمی‌خواهد از این برنامه، پول دربیاورد و فقط همه به عشق موسیقی می‌آیند، این است که آن را جالب کرده است.

کار اصلی خودت موزیک است و آن را به‌صورت حرفه‌ای دنبال می‌کنی یا نه؟

از ۱۸ سالگی موسیقی با من بوده. تا این‌که در دانشگاه خودم گیتار خریدم و با معلم‌های مختلف شروع کردم به یاد گرفتن. این‌جا هم که آمدم باز همان علاقه خیلی قوی وجود داشت و کار می‌کردم. هنوز هم کار می‌کنم.

بچه‌هایی که با گروه «زیر و بم» کار می‌کنند، همه ایرانی هستند یا این‌که بچه‌های غیر ایرانی هم با شما کار می‌کنند؟

می‌توانیم بگوییم ۹۰ درصد آن‌ها، ایرانی هستند. ولی یک‌سری از آن‌ها ایرانی- کانادایی هستند که نسل دوم مهاجران هستند که شاید مخاطب کانادایی داشته باشند و انگلیسی می‌خوانند.

نوع کاری که امشب دیدم کار متنوعی بود، از موزیک پاپ ایرانی، موزیک جاز، بلوز و کارهای معروفی که دوباره اجرا می‌کردید. این تنوع را شما خودتان تعیین می‌کنید یا این‌که گذاشته‌اید به سلیقه بچه‌هایی که می‌آیند به شما می‌پیوندند؟

یک حسنی که این برنامه دارد، این است که چیزی بین «میکروفن آزاد» و کنسرت است. نه به جدی بودن کنسرت است که مبتدی‌ها را فراری بدهد و نه به لوسی یک میکروفن آزاد ساده است که کسانی که کارهای جدی‌تر می کنند، نیایند.

تصویری از برنامه‌های میکروفون آزاد، کاری از گردو زیر و بم

همان حالت کنسرت را دارد ولی زیاد محدودیت نمی‌گذاریم. هیات ژوری ننشسته که این‌ها را انتخاب کند. هر نوع موسیقی ارائه کنند، ما می پذیریم. فقط باید بی‌طرف باشند و با مخاطبان‌شان بخواهند ارتباط برقرار کنند. حالا می‌خواهد هر نوع موسیقی باشد.

ما در کارها، سه تار، تار،‌تنبور و دف داشتیم‌؛ موریک بلوز و راک را که دیدید و حتی موزیک آلترناتیو. کار امروز «رها» یا کارهای بچه‌های دیگر، کارهای جالبی بود. من خیلی خوشحالم که برنامه با وجود بچه‌ها اتفاق می‌افتد و کار من نیست.

در میان بچه‌هایی که با شما همکاری می‌کنند کسانی هستند که بخواهند موزیک را به‌صورت حرفه‌ای ادامه بدهند یا این‌که در حال حاظر دارند ادامه می‌دهند؟

‌عده‌ای از بچه‌ها که به‌عنوان موزیسین‌های اصلی «زیر و بم» می‌آیند و کار می‌کنند، کسانی هستند که هدف اصلی آن‌ها، رفتن در موزیک حرفه‌ای است و به جاهایی هم رسیده‌اند. یکی دو نفرشان دارند قرارداد امضا‌ می‌کنند و خیلی هم خوشحال هستند که این اتفاق دارد می‌افتد.

تصویری از برنامه‌های میکروفون آزاد، کاری از گروه زیر و بم

دوست دارید این برنامه را بیشتر گسترش بدهید یا این‌که فکر می‌کنید باید روش طبیعی رشد خودش را طی کند؟

من نمی‌خواهم زیاد برای گسترشش کوشش کنم. به همان دلیلی که به شما گفتم. اولاً دوست دارم آن خالصی و آن سادگی خودش را حفظ کند. هدف من موزیسین‌های مستقل است.

هدف من آدم گنده‌ها نیستند. چون ‌‌آدم گنده‌ها می‌دانند کجا بروند و کارشان را می‌کنند. در حالی‌که هدف من بیشتر کسانی هستند که خیلی به موسیقی علاقه دارند. آن‌هایی که در کنار زندگی روزمره‌شان، موزیک بزرگ‌ترین علاقه‌شان است. من می‌خواهم به‌خاطر آن‌ها و عشقی که به موزیک دارند، آن‌ها را حمایت کنم.

شاید همه آنها هم نخواهند بروند در موزیک حرفه‌ای، ولی واقعا زحمت می‌کشند. مثلاً بعضی از آن‌ها را می‌بینید که ۱۵ تا ۲۰ سال خیلی کامل همه زیر و بم موسیقی را یاد گرفته‌اند. من می‌خواهم به این‌ها کمک کنم.

‌اسم ZeroBam را چه شد که انتخاب کردید؟ همان زیر و بم فارسی است؟

زیر و بم خودمان که در انگلیسی هم بالا و پائین معنی می‌دهد. ولی به انگلیسی هم ZeroBam ممکن است برای آن‌ها معنی پیدا کند. ولی منظور این است که ما از «زیر» داریم تا «بم». یک طیف بزرگی را می‌خواهیم نگه داریم.

تصویری از برنامه‌های میکروفون آزاد، کاری از گروه زیر و بم

احسان اشرفی، خواننده و نوازنده گروه راک Soul Nidus که هنر و شهرنش او در میان غیر‌ایرانیان بسیار بیشتر است، درباره خودش و کارهای تازه گروه Soul Nidus می‌گوید:

گروه ما یک گروه راک ۳ نفره است در شهر «می سی ساگا» در فاصله‌ی ده دقیقه‌ای تورنتو. ما در حال حاضر مشغول آلبوم بعدی‌مان هستیم که داریم ضبط می‌کنیم.

آلبوم اول شما چه بود؟

اسم Soul Nidus از سال ۹۹ بوده. من اولین آلبومم را در سال ۹۹ در ایران ضبط کردم که البته باز هم انگلیسی بود. یک آلبوم آکوستیک بود که فقط من بودم و گیتار.

آن موقع عضو دیگری نداشتم تا این‌که در سال ۲۰۰۳ برادرم سلمان و «نیک» به گروه پیوستند که سلمان گیتار می‌زند و «نیک» جاز. از وقتی که گروه این شکل ۳ نفره‌اش را پیدا کرده، این آلبومی که داریم ضبط می‌کنیم، دومین آلبوم ما می‌شود.

پس الان کار موزیک را به‌صورت حرفه‌ای دنبال می‌کنید؟

بله، موزیک را تمام وقت و به‌صورت حرفه‌ای دنبال می‌کنم.

گروه موسیقی Soul Nidus

‌از اول به انگلیسی خواندی یا این‌که به فارسی هم خوانده‌ای و کار کرده‌ای؟

نه، از اول انگلیسی برای من راحت‌تر بود.

حتی در ایران؟

بله. حتی در ایران هم انگلیسی برای من راحت‌تر بود تا بتوانم کلمه‌ها را پشت سر هم بگذارم و احساسم را بیرون بریزم. به خاطر این‌که یک‌جوری بیشتر به انگلیسی فکر می‌کنم تا فارسی.

درباره گروه زیر و بم چطور؟ ‌اولین بار است که با آن‌ها همکاری می‌کنی یا قبلاً هم با آن‌ها همکاری کردی؟

این دفعه سوم است که امیر از من دعوت کرده و به نظر من خیلی برنامه جالبی است. به خاطر این‌که متاسفانه خیلی کم پیش می‌آید که ما بتوانیم دور هم جمع شویم و کار به دعوا و جنگ و جدال نکشد و بتوانیم یک موزیک گوش کنیم. فکر می‌کنم باید این کار می‌شد. امیدوارم امسال ‌جامعه ‌ایرانی‌های بیرون از کانادا هم این کار را شروع کنند.

گروه شما چقدر تا به حال از حمایت جامعه ایرانی برخوردار بوده؟ آیا می‌خواهی با جامعه ایرانی در ارتباط نزدیک‌تری باشی یا این‌که فکر می‌کنی در کانادا آن‌قدر فرصت هست که در سطح گسترده‌ای کار کنی و با آن‌ها ارتباط برقرار کنی؟

‌من و سلمان برادرم، ایرانی هستیم. حالا درست است که گروه ما یک گروه کانادایی معرفی شده‌‌، ولی ما ایرانی هستیم و همیشه هم افتخار می‌کنیم.

ما چون کلاً موزیک‌مان انگلیسی است، بازاری هم که دنبال آن هستیم، بازار دیگری است.

ولی جامعه ایرانی همیشه با ما مهربان بوده‌اند. دیدن چهره‌های آشنا و کسانی که همان‌جا که ما بزرگ شدیم، بزرگ شده‌اند، ارتباط خاصی ایجاد می‌کند. برای همین ما همیشه دوستدار جامعه ایرانی هستیم و هر حمایتی هم از دست‌مان بربیاید، انجام می‌دهیم.