مجلس یادبود «احمد بورقانی» در دانشگاه تورنتو

محمد تاج‌دولتی

گروهی از دوستان و همکاران سابق احمد بورقانی، روزنامه نگار، معاون سابق مطبوعاتی وزارت ارشاد در دوران اصلاحات و نماینده‌ی مجلس ششم که هفته‌ی گذشته در سن 48 سالگی بر اثر عارضه‌ی قلبی درگذشت، بعد از ظهر روز شنبه 9 فوریه، جلسه‌ی یادبودی برای او در دانشگاه تورنتو برگزار کردند.

در این مراسم یادبود که در حضور جمعی حدود صد نفر برگزار شد، نخست دکتر علی رضایی از همکاران سابق دوران روزنامه نگاری احمد بورقانی، با اشاره به ارزش‌های نخستین انقلاب گفت:

«این روح این انقلاب یعنی خواست‌هایی که آن انقلاب را برپا کرد با چیزی که بعدا برپا شد، بسیار متفاوت است. ولی آن روح، در جاهایی زنده مانده و یکی از جاهایی که زنده مانده این روح، در آدم‌هایی است که به آن ارزش‌ها یعنی به آن آرمان‌های آزادی و استقلال ایران و مشارکت مردم در تصمیم گیری جمعی، وفادار ماندند. یکی از آن آدم‌هایی که من می‌شناختم، آقای بورقانی بود. یک مشخصه‌ی بسیار جالبی داشت و آن این بود که همیشه امر جدی، آن چیزی را که گفتار رسمی، به عنوان امر جدی، به عنوان اخلاق رسمی، انسان طراز آن اخلاق رسمی، می‌سازد و تبلیغ می‌کند؛ همیشه آن را مسخره می‌کرد و اولین چیزی که در مورد او از هر کسی بپرسید، این شوخ طبعی و زبان طنز او بود. و این زبان طنز او، دقیقا زبان اقتدار بود. یعنی طنز او همیشه، طنز قدرت بود.»

پس از سخنان علی رضایی، اکبر گنجی، روزنامه نگار، نویسنده و فعال سیاسی که مدتی است در شهر تورنتو اقامت دارد، به نقش مستقیم احمد بورقانی در رشد کمی مطبوعات در دوران اصلاحات اشاره کرد.

«آقای بورقانی در عمر کوتاه 48 ساله‌ی خود، خدمات زیادی به جامعه‌ی ما کردند و به هر حال در آن دوره‌ای که به دوره‌ی اصلاحات معروف شده، یک نام‌هایی در عرصه‌ی مطبوعات معروف شدند که این درواقع مثل یک رستوران می‌ماند که در جلوی آن یک غذایی سرو می‌شود و شما آنجا، غذا را می‌بینید، گارسن‌هایی که می‌آیند آنجا، غذا را می‌بینند و یک آشپزخانه‌ای هم هست که در آن پشت است و جلوی صحنه نیست و دیده نمی‌شود.

آقای بورقانی رهبر یکی از آن افراد بود و در آن فرصت کوتاه، یکی از خدمات ایشان این بود که مجوزهای بسیاری برای مطبوعات صادر کرد، با اختیار ویژه‌ای که از آن او نبود ولی به وی تفویض شده بود و از آن اختیار، در آن فرصت محدودی که بود، استفاده کرد. به خیلی‌ها مجوز داد و بسیاری از نشریاتی که می‌بینید، محصول همان دوره است و بعد هم که آن اختیار از ایشان گرفته شد و ایشان هم از وزارت ارشاد رفت و در نهایت دیدیم که فضا بسوی پیش، بازگشت.»

حسین هوشمند، از همکاران سابق احمد بورقانی با اشاره به مقوله‌ای پیرامون مدارا و تکثر گرایی در فرهنگ سیاسی غرب و شرق، به جنبه‌ی دیگری از شخصیت احمد بورقانی پرداخت.

«مرحوم بورقانی، با توجه به کارنامه‌ای که از ایشان باقی مانده، و با توجه به مقالاتی که دوستان در مورد ایشان نوشتند؛ با وجود این مقالات، آنچه که بدست می‌آید این‌ست که وی حقیقتا از چنین شخصیتی برخوردار بوده است.

این نکته را عرض بکنم که شخصیت بورقانی، آنطور که از کارنامه‌ی ایشان برمی‌آید، شخصیت اجتماعی و فرهنگی در ایشان غلبه داشت. تمایل زیادی، گرچه خودشان روزنامه نگار بودند ولی لزوما همه چیز را متکثر نمی‌کردند به اندیشه‌ی سیاسی، به دست‌های فرهنگ‌سازی، به فرهنگ سیاسی، تولید فرهنگ سیاسی با تقدم دادن به اصل مدارا، عمیقا قائل بودند.»

دکتر علیرضا نامور حقیقی، مدرس و کارشناس مسائل سیاسی، به شخصیت احمد بورقانی در قدرت اشاره کرد و گفت:

«قدرت به نظر من یکی از بزرگترین آزمون‌هایی است که آدم‌ها، شخصیت خود را بروز می‌دهند. به خاطر اینکه به خصوص در حوزه‌هایی که به سیاست مربوط می‌شود، دائما با پیشنهادهای متفاوتی روبرو هستند و آن پیشنهادها دائما آنها را در معرض این قرار می‌دهد که به مسیر حفظ قدرت پیش بروند یا منطقه‌ی حفظ اصول.

در عین حال، کارهایی را هم که خودش انجام داده بود و دیگران نان آن را می‌خوردند، خیلی تلاش نمی‌کرد که بگوید من کردم. از این بابت هم، این ویژگی فروتنی‌اش، مشهود بود و در مجموع این الهه‌ی بختی که بر شانه‌اش نشسته بود، در ان فضا بیش از آنچه که دوام آورد، نمی‌توانست دوام بیاورد. هرچند که به نظر من، هفت، هشت ماه بعد هم، عملا خودش می‌دانست که باید برود و چندان رقبتی به ماندن نداشت. ولی این روحیه در افراد مهم است که برای ماندن، هر کاری را انجام ندهند، بلکه برای اصول خود کار کنند.»

سوریه کبیری، از همکاران سابق و از دوستان احمد بورقانی، جنبه‌ی شخصیت و رفتارهای انسانی او را بسیار مهمتر از شخصیت سیاسی ـ اجتماعی وی، عنوان کرد:

«آقای بورقانی را بسیاری به جنبه‌ی سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌شناسند ولی به نظر من هیچ کدام از این جنبه‌های شخصیت انسانی آقای بورقانی در مقایسه با شخصیت انسانی ایشان، اصلا به چشم نمی‌آید.

من به آقای بورقانی همیشه می‌گفتم که آن راهی را که سلطان محمود برای ایاز پیدا می‌کند، شما برای تمام همکاران دردمند‌تان پیدا می‌کنید. حقیقتا در تجربه‌ی شخصی من، آقای بورقانی یک شخصیت کم نظیر بود که من مثل ایشان، خودم به شخصه ندیدم که در تمام ابعاد آنقدر انسانیت داشته باشند.»