رفتارشناسی رسانه های قدیم و جدید

مترجم: رضا شوقی

دنیای رسانه‌های کهن درست در زمان تغییرات تکان دهنده‌ای که با تکنولوژی جدید، اوج‌گیری اینترنت و افزایش مداوم تعداد کسانی که رفته رفته از رسانه‌های عمومی اشباع می‌شوند، از آن‌چه بر او می‌رود بی‌خبر است.

سلسله‌ی گسترده‌ی روزنامه‌ها، شرکت‌های تلویزیونی و شبکه‌های رادیویی چگونه رویدادهای پیرامون‌شان را تعبیر و تفسیر می‌کنند؟

حتا در دنیای تفریح و سرگرمی نیز کمپانی‌های عظیم نگران «معامله‌گران فایل» هستند. معامله‌گرانی که براحتی بوتیک‌های دیجیتال برای مشتریان خود ایجاد می‌کنند تا هر چه را هر زمان بخواهند دردسترس‌شان می‌گذارند.

رسانه‌ها دستخوش دگرگونی و تغییر جهت‌اند؛ اما تغییر جهت رسانه‌ها تنها به معنای «کوچک علیه بزرگ» نیست بلکه هم چنین به معنای شورش طرز تفکر جدید علیه طرز تفکر قدیمی یا احتمالا به معنای بازگرداندن یک طرز تفکر قدیمی‌ست که در عصر رسانه‌های بزرگ، و در یک کلام در عصر تمرکز بر سود اقتصادی، به دست فراموشی سپرده شده است.

دموکراتیزه کردن رسانه‌ها به معنای بازگرداندن قدرت تحلیل اخبار، کامنت گذاشتن و صاحب نظر بودن به مردم در زمانی‌ست که آن‌ها تکنولوژی ارزان وبلاگ، دوربین دیجیتال و اینترنت با پهنای باند وسیع را در اختیار دارند. البته با این تغییرات زمینه‌ی آزمون و خطاهای فراوانی هم پیش می‌آید. تجربه‌هایی پدید می‌آیند که در غوغاها و جار و جنجال‌ها نیمه‌کاره می‌مانند یا هرگز به هدف نمی‌رسند. اما بسیاری از آن‌ها هم موفق می‌شوند و راهی نو پیش روی ما می‌گشایند.

در این‌جا می‌توان نمونه‌وار به بعضی تغییر جهت‌ها در رسانه‌ها، چه به لحاظ فضای ذهنی و چه به لحاظ عملی، اشاره کرد:

تفکر قدیمی: استفاده از گروه‌های ویژه‌ی تمرکز بر تحقیق از مصرف کنندگان برای شناخت آن‌چه مردم واقعا می‌پسندند (که مستلزم تأخیر زمانی در دریافت نظرات مردم است).
تفکر جدید: استفاده از سیستم سنجش بازخورد، مبتنی بر زمان موجود. مانند فروم‌های گفت‌وگوی آنلاین، سرویس کامنت‌نویسی وبلاگ‌ها و ویکی‌ها برای به دست آوردن ایده‌های مردم به صورت روزآمد.

تفکر قدیمی: ساخت ویدئورکوردرهای دیجیتال که اجازه‌ی دور زدن آگهی‌های بازرگانی را به مردم نمی‌دهند.
تفکر جدید: استفاده از تکنولوژی‌های جدید «تماشای محصول» مانند آن‌چه TiVo راه‌اندازی کرده است که در آن مشترکان از این امکان برخوردارند که تنها اطلاعات و جزئیات محصولات یا خدماتی که مورد علاقه‌ی آن‌هاست را درخواست کنند.

تفکر قدیمی: مجبور کردن مردم به تماشای آگهی‌های تجاری در اماکن عمومی مثل آسانسورها یا فروشگاه‌ها.
تفکر جدید: گشودن دروازه‌های خلاقیت به سوی مردم و اجازه دادن به آن‌ها تا خود آگهی‌های تبلیغی مورد نظرشان را ابداع و تولید کنند.

تفکر قدیمی: مجبور کردن مردم به ثبت‌نام در سایت‌ها برای خواندن اخبار یا دیدن فیلم‌های ویدئویی و سپس غرق کردن آن‌ها در امواج تبلیغات هدف‌دار.
تفکر جدید: باز گذاشتن دست کاربران در بازدید از سایت‌ها بدون نیاز به ثبت‌نام و سپس ارائه‌ی تبلیغات هدف‌دار مناسب با علایق کاربران.

تفکر قدیمی: اعتماد بر گرایش‌های غالب رسانه‌ای مانند گزارش‌های تلویزیونی برای در جریان قرار گرفتن مستمر از اخبار و حوادث مهمی چون جنگ و...
تفکر جدید: خواندن وبلاگ‌ها و نوشته‌های شهروندان ژورنالیست که در واقع شاهدان عینی حوادث هستند. در مورد جنگ، مثلا خواندن وبلاگ سربازانی که خود در جنگ شرکت دارند و حکایت‌های خود را از ماجرا، هم از طریق نوشته و هم از طریق ویدئو و حتا از طریق عکس‌های گرفته شده از صحنه‌ی حادثه با دوربین موبایل، در اختیار مردم قرار می‌دهند، بسیار قابل اطمینان است.

تفکر قدیمی: خواندن مطالب رسانه‌ها، گوش کردن و نگاه کردن به برنامه‌های آن‌ها بر اساس جداول تنظیم شده به وسیله‌ی مدیران رسانه‌ها و برنامه‌سازان آن.
تفکر جدید: دریافت اطلاعات، اخبار و حتا استفاده از سرگرمی‌ها از آن نوع که ما می‌خواهیم، آن زمان که ما می‌خواهیم، بر اساس جداولی که ما تنظیم می‌کنیم، با آگهی تجاری یا بدون آن.

تفکر قدیمی: روشن کردن رادیوی ماشین برای شنیدن موسیقی یا برنامه‌های رادیویی برای لذت بردن از آن.
تفکر جدید: استفاده از رادیوهای ماهواره‌ای یا وصل کردن استریوی ماشین‌مان به ام.پی.تری پلی‌یرهای سبک و براحتی قابل حمل. بدین ترتیب قادریم تا از برنامه‌های صدها ایستگاه رادیوی ماهواره‌ای که هیچ‌گونه آگهی تبلیغاتی پخش نمی‌کنند، یا از هزاران پادکست دانلود شده از اینترنت لذت ببریم.

تفکر قدیمی: باور داشتن به این نکته که بزرگ‌ترین بنگاه‌های خبررسانی دنیا همواره علاقه‌مندند اخبار مهم و قابل توجه را درست و صحیح به اطلاع ما برسانند و پذیرفتن این اصل که آن‌ها در این مسیر هرگز اشتباه نمی‌کنند.
تفکر جدید: دنبال کردن اخبار بلاگرهای قابل اطمینان که می‌توانند دقیقا از محل وقوع حوادث عکس‌برداری کنند، اشتباهات گزارش‌های رسانه‌های رسمی و پیش‌داوری‌های آنان را برملا کرده و منابع معتبری را برای گزارش‌های رسانه‌های بزرگ به آنان معرفی کنند.

تفکر قدیمی: اعتماد به این نکته که سردبیران حرفه‌ای تنها کسانی هستند که می‌توانند تصمیم بگیرند که امروز چه حادثه‌ای مهم است.
تفکر جدید: باور این ایده که ما خود قدرت داریم انتخاب کنیم چه چیزی مهم است؛ چه از طریق سرویس‌های گروهی مانند گوگل نیوز یا سایت‌هایی که اخبارش به وسیله‌ی کاربران انتخاب می‌شود مثل Digg یا حتا به وسیله‌ی سایت‌های شخصی مثل مای یاهو.

منبع