تا صدای نويسندگان ما حفظ شود

حسين مرتضائيان آبکنار

چه خوب می شد مثلاً داستانِ داش آکل یا علویه خانم را با صدای خودِ هدایت می شنیدیم؛ یا چوبک تکه ای از سنگ صبورش را می خواند یا داستان پیراهن زرشکی اش را؛ یا ساعدی داستان زنبورک خانه را می خواند و برایمان یادگار می گذاشت؛ یا نمی دانم بهرام صادقی داستانِ با کمال تاسف یا زنجیر را می خواند با آن طنزِ تلخ و سیاهش ... راستی چه حـظّی می بردیم.

خب حسرتش به کنار. باید کاری کرد. کاری که نسلهای بعد از ما، مانند ما حسرت به لب و حسرت به دل نمانند.

این دل خواستن ها بود و دل دل کردن ها، تا اینکه رادیو زمانه پا گرفت و خودش را توی دلها جا کرد و دهانِ گرمی شد برای گوشهای شنوای ما. این شد که به پیشنهاد من و به همت رادیو زمانه و با کمک نویسنده های ایرانی مجموعه ای ترتیب دادیم تا به یادِ روزگاران قدیم که قصه های شب داشتیم، یا قبل ترش که در شبهای سرد زیر کرسی های گرم، قصه می شنیدیم و به خواب می رفتیم، هر شب داستانی بشنویم از نویسنده ای که با صدای خودش برایمان قصه ای می خوانَد. تا اینها همه یادگار بماند برای دوستداران داستان.

عمرِ داستان کوتاه ایرانی شاید به نزدیک صد سال می رسد. من جمالزاده را سرآغاز نمی گیرم زیرا باور دارم که سرچشمه های داستان کوتاه ایرانی را در چرند و پرندِ دهخدا می شود دید یا در داستانواره های علی عمو در روزنامة «خیرالکلام» یا «عالم نسوانِ» دلشاد خانم چنگیزی؛ و اگر بخواهیم مغرورانه به عقب تر برگردیم، می رسیم به حکایتها و داستانک های بسیاری که نشانه های قدرتمندی از داستان کوتاه را در خودشان دارند و هر از گاهی الهام بخشِ نویسنده هایی می شوند در کشفِ شگردهای متفاوتِ روایی و قصه پردازی‎های مدرن.

انتخاب داستانها و نویسنده های این مجموعه کار آسانی نبود. چون نویسنده و داستانِِ خوب کم نداریم. پس سعی کردم معیاری نسبی پیش رویم بگذارم و به سراغ نویسنده ها و آثارشان بروم. مهمترین چیز حضور فعال و تاثیرگذار نویسنده ها بود در عرصة ادبیات ایران و به ویژه داستان کوتاه. همة این نویسنده ها با آثارِ مختلف شان از هم قابلِ تمیزند. مضمونها و شگردهایشان با هم متفاوت است.هر کدام دغدغه های فردی خودشان را دارند و با زبان و سبک خودشان قصه می گویند. پس آنچه پیش روی شماست، نمونه های متفاوت داستان کوتاه ایرانی است با سبکها و گرایشها و دل مشغولیهای متفاوتِ آدمها.

داستانها را خواهید شنید و تنوع و تکثرِ داستان کوتاه ایرانی را در انتخابِ این مجموعة کوچک خواهید دید. داستان های فرم گرا، رئالیستی، بومی، فانتزی، زبان آورانه، طنز آمیز، فلسفی، عاشقانه، ...

انتخاب داستانهایی که خوانده شده بیشتر با خودِ نویسنده ها بوده؛ البته از آنجا که من به کلیتِ این مجموعه و نویسنده ها و داستانها اشراف بیشتری داشتم، گاهی پیشنهاد داده ام که اگر فلان داستان را بخوانند بهتر است، چون مثلاً این داستانِ خاص با ویژگیهای فردی و سبکی اش، هم معرفِ نویسنده اش است و هم در کنارِ داستانهای دیگر جلوة بهتری خواهد داشت.

این مجموعه هنوز کامل نیست، به چند دلیل؛ بعضی ها اگر در لیست نیستند یا دسترسی به شان سخت بوده – مثلاً در سفرِ دور بودند – یا خودشان مایل نبوده اند در کارهای جمعیِ اینگونه شرکت کنند و یا صاحبِ کارهای حجیم و بلندی بوده اند که در گنجایش این برنامه نبوده اما این مجموعه هنوز بسته نشده و جا دارد که به تدریج کامل تر شود. به مرور سراغ دیگران خواهیم رفت تا صدایشان را حفظ کنیم در حافظة ادبیاتِ داستانی ایران.

--------------------------------------------
مجموعه داستانهای خوانده شده در اين برنامه بتدريج در سايت زمانه منتشر خواهد شد همراه با فايل صوتی آن و تازه ترين عکسها از نويسندگان. بسياری از مردم هنوز نويسندگان ما را به چهره نمی شناسند. نويسندگان گرچه عموما از ايران انتخاب شده اند اما به دليل پراکنده شدن بسياری از آنها در خارج از ايران اين گروه نيز در برنامه داستانخوانی جای خاص خود را دارند. - زمانه