یلدا، تلنگری بر وبلاگستان فارسی

کلاغ سياه در مطلبی که برای زمانه فرستاده به رفتارشناسی وبلاگ نويسان در بازی شب يلدا پرداخته است. کاری ارزشمند که اميدواريم هم او و هم ديگر دوستان وبلاگی دنبال کنند و زمانه را تريبونی برای تحليل های وبلاگستانی ببينند. او در يادداشت کوتاهی که در وبلاگ خودش هم آورده بود به نکته ارزشمندی اشاره کرده بود: رابطه راز و سکس - زيرا شماری معنادار از آنها که نوشتند پرده از رازهای رفتار جنسی خود برداشتند. به قول او اين نشان می دهد که در فرهنگ ما تا چه حد راز، معنا و محتوايی جنسی دارد. از او که از منتقدان زمانه است ممنون ام که با وجود انتقادهايش - که بايد در فرصتی به آنها پاسخ داد و با او به گفت و شنود پرداخت- در وبلاگی ساختن هر چه بيشتر زمانه قدم برداشته و تحليلی در باره يک جريان وبلاگی فرستاده است. فهرست ناکاملی از وبلاگهايی که در اين بازی شرکت کردند در بالاترين آمده است و آخرين وبلاگ نويسی که تا اينجا وارد بازی شده محمدعلی ابطحی است. - مهدی جامی

راز، خاطره، رفتار

آهای ملت، بر حسب تجربه بدنه ی وبلاگستان تنها به تلنگری نیازمند است تا به ارتعاش درآید. گاه تلنگری سیاسی، گاه اجتماعی، گاه اخلاقی و گاه "رفتاری برای بازشناسی خود" به بهانه ی شب یلدا.

"بلاگ تگ"، یا نوشتاری که در روزهای اخیر با نام "بازی شب یلدا" در بین وبلاگ نویسان فارسی زبان رواج گرفته از همان تلنگرهائی است که کافی است در زمان مناسب زده شود تا نتیجه خود را آشکار کند. ایده به ظاهر بسیار ساده است. بیان "پنج نکته در باره من که نمیدانی" برای " توئی که نمیشناسمت" و درخواست از پنج نفر برای رفتار مشابه برای "آشنا شدن" .

سادگی ایده بر اساس سهولت ایجاد ارتباط است با توسل به اشتراک گذاشتن موضوعاتی که عموما برای "ناشناسها" بیان نمیکنیم. تا بدین وسیله از آنها "دوستانی" تازه بیابیم که ما را میشناسند. ظاهرا وبلاگ نویسان ساکن جزایر پراکنده وبلاگی در اقیانوس ارتباطات از استقلال و "تنها بودن" خسته شده اند و به دنبال "آشنایانی" هستند که بر اساس "شناخت" با آنها رابطه درست کنند.

اما ساده ترین راه ها همیشه سهل ترین ابزارها را در اختیار نمیگذارند. بیان "پنج نکته پنهان" که بتواند به نزدیک شدن کمک کند اگر به اشتباه تصور شود باعث دوری بیشتر خواهد شد . نوشته های وبلاگ نویسان در روزهای اخیر شامل سه گروه عمده مطالبی بود که به نیت آشنا کردن ناشناسان نوشته شدند. یک گروه بر "رازهای شخصی" تکیه کرده اند، گروهی بر "خاطرتشان" تکیه کرده اند و گروهی بر "رفتار شخصی". برخی نیز به صورت ترکیبی از این عناصر استفاده کرده اند.

"راز گشائی"، یکی از ابتدائی ترین روشهای ایجاد فضای دوستی است. کودکان برای تاکید بر اعتماد و دوستی با دیگران رازهای کوچک خود را برایشان نقل میکنند. موضوع رازهای کودکانه چندان اهمیتی ندارد بلکه تنها معیاری است برای "دوست سازی". عموما دختران بیشتر از پسران از این روش برای دوست سازی استفاده میکنند. با این نگاه، بازی شب یلدای وبلاگهائی با نویسندگان مونث، سرشار از رازهای کودکانه است.

" بازگوئی خاطره" به معنای بیان آنچه سپری شده عموما به عنوان ابزاری برای "شناساندن" و معرفی شخصیت گوینده به کار میرود. در چنین رفتاری گوینده به لحاظ روانی از "وضعیت حال" خود راضی نیست و شخصیت ایده آلش را در گذشته میبیند و با ابزار خاطره گوئی تلاش در زنده نگه داشتن آن دارد. عمومی ترین مثال چنین رفتاری "گفتگوهای پارکی" افراد مسن است. کسانی که از نظر روحی به میانسالی رسیده باشند برای بازتعریف خود و ایجاد رابطه دوستی به خاطره پناه میبرند تا فصل مشترک رابطه را از گذشته به حال بیاورند. با چنین معیاری میتوانید میانسالان بازی شب یلدا در وبلاگستان را به سادگی پیدا کنید.

بیان "رفتار و خصویتهای فردی" برای شناساندن خود عموما منتسب به افرادی است با درجه اعتماد به نفس بالا، فعال و تاثیر گذار. چنین رفتاری که به عنوان " سالار منشی" از آن یاد میشود در هر جامعه متفاوت است. بیان رفتار برای شناساندن خود در ایران یک رفتار کاملا مردسالارانه است. شرط و شروط مردها بر مبنای "دوست داشتن" و یا "دوست نداشتن" در محیط خانوادگی و اجتماعی بر همین اساس است. پیدا کردن "سالارمنشان" وبلاگ نویس از دریچه بازی وبلاگی شب یلدا چندان سخت نیست.

راز، خاطره و رفتار، تمام آنچیزی نیست که ما بتوانیم برای بیان خود بدان متوسل شویم اما عمومی ترین روشهائی است که از نیاکان به ما به ارث رسیده. در دورانی که عبارت دیجیتال وجود نداشت نیز چنین رفتاری شایع بود. زنان و مردانی که در دل کوه و در غار زندگی میکردند زمانی که از تنهائی به ستوه آمدند به دشت سرازیر شدند تا در کنار دیگران زندگی جمعی را آغاز کنند. اما آنان پیش از راز گوئی و خاطره نگاری و سالار منشی به "اشتراک تجربه" پناه بردند. چیزی که امروز در بازی شب یلدای وبلاگهای فارسی غایب است.