عکاسان خبری برگزیده ۲۰۰۸ در آمستردام

آزاده اسدی

بهترین عکس‏های خبری سال ۲۰۰۸ چند روزی است که در نمایشگاه سالانه‏ «بنیاد جهانی عکس خبری» در آمستردام به نمایش گذاشته شده است. بنیاد مشهور «ورلد پرس فوتو» (World Press Photo) هر سال عکس‏های منتخب خبری دنیا را در چندین کشور به‏نمایش می‏گذارد که آغاز آن، از محل بنیاد، یعنی آمستردام و هلند است.

از کلی شل که به شدت علاقه دارد با خانواده‏اش یک سفر توریستی به ایران داشته باشد، در حاشیه‏ نمایشگاه ورلد پرس فوتو، در مورد این عکس پرسیدم و این‌که چطور این لحظه‏ پر از آرامش را شکار کرده است؟

کلی شل، عکاس آمریکایی / عکس: زمانه

‌اوباما به رسانه و عکاس‏ها روی خوش نشان می‏دهد و کارکنانش هم مرا راحت می‏گذاشتند تا عکاسی کنم. من استرس داشتم، چون به همه‏ چیزهایی که می‏خواستم، دسترسی داشتم و در همان زمان نیاز داشتم موقعیتم را درست درک کنم تا بتوانم از این شرایط عکاسی کنم. دوست نداشتم پشت سرم بگویند که به‏راحتی به همه‏ی آدم‏ها دسترسی داشته و کار خاصی هم نکرده است.

برای همین، دوست دارم در کمپین‏های انتخاباتی با کاندیداها وقت بگذرانم و واقعاً با آن‏ها زندگی کنم تا به من اعتماد کنند. اصلاً دوست ندارم، عکسم را بگیرم و بگذارم بروم. این لحظه خاص که عکسش جایزه گرفت در «نیوهامشر» بود.

باراک اوباما و میشل، حدود یک هفته، در طول سخنرانی‏های مختلف کمپین، هم‏دیگر را ندیده بودند و در این فشار و سختی شرایط کار، از هم دور بودند. آن روز صبح زود، این زن و شوهر هم‏دیگر را در اتوبوس کمپین دیدند. باراک مدام مشغول کار با بلک‏بری‏اش بود، یا با تلفن صحبت می‏کرد و یا در حال خواندن تحلیل‏ و بخش‏های سیاسی روزنامه‏ها بود.

در آن لحظه‏ خاص، میشل با باراک اوباما یک صفحه‏ روزنامه را می‏خواند. همان‏طور که به شانه‏ همسرش تکیه داده بود، برای چند دقیقه، چشمانشش را روی هم گذاشت و خوابید. برای من، این لحظه، یعنی نشان دادن نوع ارتباط خاص این زن و شوهر که بیشتر با هم رفیق هستند، تا همسر.

عکس کلی شل، برنده جایزه‏ نخست «مردم در خبرها»

به کلی شل در مورد اهمیت موضوع خانواده بین آمریکایی‏ها می‏گویم و در این مورد می‏پرسم که آیا این نوع عکس‏ها، به بعضی از آمریکایی‏ها، این خط و خطوط را القا می‏کند و آیا در تصمیم‏گیری‏شان برای رأی دادن، موثر بوده است؟

مطمئناً همین‏طور است. چون مردم وقتی می‏بینند، رییس جمهورشان همسری دارد که شبیه خودشان است و حس می‏کنند، رییس جمهور آمریکا با مردم عادی، ارتباط دارد، راحت‏تر او را می‏پذیرند. اما موضوعی که بیشتر کمک می‏کند این روند طبیعی باشد مهم است. خانواده‏ اوباما اصلاً فراموش می‏کردند که من آن‏جا حضور دارم و از آن‏ها عکاسی می‏کنم.

من به آن‏ها نشان می‏دادم که می‏دانم در زندگی شخصی و خصوصی‏شان مزاحم هستم، ولی تلاش می‏کنم به محیط خاص و خانوادگی‏شان احترام بگذارم. ولی جامعه‏ی آمریکا در حال حاضر، با مشکلات اقتصادی درگیر است و مردم نیاز دارند بدانند نوع رابطه و شرایط هزینه کردن نامزدهای انتخاباتی چگونه است.

وقتی مردم خانواده‏ اوباما را با جان مک کین مقایسه می‏کردند، متوجه جوانی، شادابی و شرایط روحی متفاوت آن‏ها می‏شدند. کنتراست بزرگی بین این دو خانواده بود و مردم آمریکا می‏خواستند خانواده‏ای را انتخاب کنند که به خودشان بیشتر شبیه باشد. بنابراین تا حدی حق باشماست که این عکس‏ها به آن‏ها کمک می‏کرد تا تصمیم بگیرند.

عکس لوییس واسکونسلو، برنده جایزه‏ اول «تک عکس خبری»

وظیفه عکاس، عکاسی است

لوییس واسکونسلو (Luiz Vazconcellos) به خاطر عکسی که از یک زن بومی در آمازون گرفته که دست خالی در حال جلوگیری از هجوم پلیس برای اخراج محلی‏ها (بومی‏ها)، از شهر ماناوس (Manaus) است، جایزه‏ اول «تک عکس خبری» را دریافت کرد.

از این عکاس در مورد این لحظه‏ی خاص پرسیدم و این‌که در آن شرایط، چطور توانسته به عکاسی‏اش ادامه بدهد؟

من باید به عنوان روزنامه‏نگار و عکاس از این واقعه فاصله می‏گرفتم. اگر هر کاری می‏کردم که نشان می‏داد، از آن زن بی‏سلاح حمایت می‏کنم، ممکن بود من را هم مثل آن زن، دستگیر کنند. ولی همین‏که به کارم ادامه دادم و عکسی از آن لحظه گرفتم، توانست کمک بزرگی به بخشی از مردم در برزیل باشد. حداقل حالا مردم شرایط آن‌ها را از این عکس‌ها درک می‌کنند.

مهشید مهاجرین / عکس: زمانه

یک عکاس ایرانی برگزیده در مسابقه ورلد پرس فوتو

اما در مسابقه‏ ورلد پرس فوتو سال ۲۰۰۸، بر خلاف این‌که عکس هیچ عکاسی از داخل ایران، به مرحله‏ نهایی نرسید و در مسابقه برنده نشد، اما مهشید مهاجرین از بلژیک، موفق شد جایزه‏‏ نخست «تک عکس مسایل روز» را دریافت کند.

مهشید در هشت سالگی همراه با خانواده‏اش از ایران به بلژیک مهاجرت کرده و فوق ‏لیسانس عکاسی از دانشگاه «سان‏لوک» بروکسل را دارد. او دو سال است که در نیویورک زندگی و کار می‏کند. مهشید می‌گوید:

خیلی از کارهایم در مورد مهاجرت و هویت است. به خاطر این‌که مشکل جابه‌جا شدن، اجبار برای تغییر شرایط و فرار اجباری همیشه برایم جالب بوده. چرا که خانواده‏‌ام در زمان کودکی‌ام مجبور به مهاجرت شدند و حتماً این موضوع اثر بزرگی روی من گذاشته و به همین خاطر دوست دارم، داستان‏ افراد مختلف را در چنین شرایطی تعریف کنم.

عکس او در مورد پناهندگانی است که توسط گارد ساحلی در ایتالیا، دستگیر می‏شوند. مهشید در مورد مهم بودن این پروژه که مدتی روی آن کار کرده، می‏گوید:

یکی از دلایلی که روی این پروژه‏ کار می‏کنم این است که برای اروپا مسأله‏ مهمی است. اروپا در حال بستن تمام درهایش به روی مهاجران هست. می‏خواهد سعی کند کسی نتواند وارد اروپا شود. ولی این تلاش و سخت‏گیری، شرایط را عوض نمی‏کند، فقط آن را سخت‏تر می‏کند. مردم مجبور هستند راه‏های خطرناک‏تر و غیرقانونی را انتخاب کنند. مثلاً، ده پانزده سالی بیشتر نیست که از این کشتی‏ها و قایق‌ها برای جابه‌جایی مهاجران غیرقانونی استفاده می‏شود و در سال‏های اخیر هم رو به افزایش بوده است.

عکس مهشید مهاجرین برنده جایزه‏‏ نخست «تک عکس مسایل روز»

مهشید می‏گوید روی این پروژه یک هفته‏ مداوم در بخش ساحلی، در شهرهای مختلف اروپایی، کار کرده و با گارد ساحلی همکاری کرده است:

زمانی پیش آمد که تعداد خیلی زیادی از این قایق‌ها با مسافران غیرقانونی‌شان می‏آمدند. به همین دلیل، این موقعیت را داشتم که از صبح تا شب روی این پروژه کار کنم. هر روز، تقریباً تمام روز، صبح و نیمه‏شب روی آن کار می‏کردم. چون این مهاجران مدام می‏رسیدند. فقط توانستم یک بار با آن‏ها سوار قایق شوم. پلیس ساحلی یک بار قبول کرد که با آن‏ها بروم و سوار قایق‏شان بشوم و این عکس را آن موقع گرفتم.

او در مورد ادامه پروژه‌اش می‌گوید:
داستان‏های غمناکی در ادامه وجود دارد. خیلی از آن‏ها تقریباً دو سه ماه و برخی یک سال در راه هستند. چون خیلی‏هایشان از آفریقا می‏آیند. از سومالی، اریتره و… و از جاهای خیلی دور می‏آیند. باید صحرا را رد کنند. بعد خودشان را به لیبی می‏رسانند. در لیبی هم پول‏های‏شان تمام می‏شود یا پول‏های‏شان را می‏دزدند. مجبور می‏شوند آن‏جا هم چند وقتی کار کنند تا پول جمع کنند و بتوانند سوار این کشتی‏ها یا قایق‌ها بشوند.

به خاطر همین، وقتی می‏رسند، خیلی خوشحال هستند که بالاخره به ایتالیا رسیدند. اما تعداد زیادی از آن‌ها پذیرفته نمی‌شوند و آن‏ها را دوباره برمی‏گردانند. ولی به کسانی که واقعاً فراری هستند و از کشورهایی مثل سومالی و حتی اریتره می‏آیند، مجبورند ویزای ورود بدهند و قبول‏شان کنند. چرا که شرایط‏ آن‏ها در کشورشان واقعاً سخت است. ولی مهاجرینی که از مصر می‏آیند، فوری رد می‏شوند. آن‏ها را همان دقیقه، سوار هواپیما می‏کنند و برمی‏گردانند.

نمایشگاه سالانه بنیاد جهانی عکس خبری، تا ٢٨ ماه ژوئن در محل Oude Kerk در مرکز شهر آمستردام برپاست و بعد تور کشور به کشور خود را شروع می‌کند.