لئونارد کوهن با کلاه شاپو در آمستردام

آزاده اسدی

پیرمرد ۷۳ ساله برای نخستین بار روی صحنه، با کلاه شاپو حاضر شده که بعد از هر آهنگ به احترام نوازنده و شنونده‌هایش آن را از سر برمی‌دارد و تعظیم می‌کند.

لئونارد کوهن (Leonard Cohen) بعد از ۱۵ سال، تور کنسرت جهانی گذاشته که از ماه مه ۲۰۰۸ از فردریکتون (Fredericton) در کانادا شروع شده و بعد از یک دور کامل در آمریکای شمالی و اروپا در ماه اوت در بریتانیا به پایان می‌رسد؛ این یعنی ۶۰ تا ۷۰ کنسرت که گفته می‌شود تا ماه نوامبر آینده تمدید خواهد شد.

کوهن در مصاحبه‌ای با یک روزنامه کانادایی گفته که دلیل فعال شدنش بعد از این همه سال، تاحدی مسایل اقتصادی است که به یادش آورده قدیم‌ها راه‌هایی برای پول درآوردن بلد بوده است.

مدیر برنامه او در پنج سالی که کوهن در کالیفرنیا رو به آیین بودایی آورده بود، پول‌های او را برداشت و رفت.

او سال‌هاست که سکوت کرده و گاهی فقط در کافه‌ای که پاتوقش در مونترال است، دیده شده و از آخرین کنسرتش در این سال‌ها هیچ خبری از او در عرصه موسیقی و ترانه نیست. اینها دلایلی است که می‌تواند هر کسی را وادار به رفتن یا حتی نرفتن به کنسرتش بکند.

از آخرین کنسرت کوهن خبر خاصی از او در عرصه موسیقی و ترانه نبود

برای همین است که کوهن در این سال‌ها بارها به خودش گفته: «واقعاً دیگر نمی‌خواهی روی صحنه بروی و پشت میکروفون بخوانی؟»

لئونارد کوهن، خواننده شهیر کانادایی علاوه بر موسیقی خاص و منحصر به خودش و صدای مونوتن و یکنواختش، به انتخاب رنگ تیره برای لباس‌هایش و سرودن انواع ترانه عمیق غمگین و البته مذهبی و تا حدی جنسی معروف است.

در این سال‌ها شعر و ترانه‌های او روی بسیاری از خواننده‌‌ها و ترانه‌سرایان هم‌دوره‌اش تاثیر گذاشته است.

این شاعر، ترانه‌نویس، آهنگساز، خواننده و نویسنده رمان شنبه دوازدهم ماه ژوئیه (۲۲ تیرماه) در «وسترپارک» آمستردام در هلند کنسرت داشت. او سه روز قبل در شهر بروژ در بلژیک همین کنسرت را برگزار کرده بود.

کوهن با کت‌وشلوار تیره و کلاه، میکروفون را در دست می‌فشارد و گاهی با چشم‌های بسته رضایتش را از شوری که در جمعیت موج می‌زند، نشان می‌دهد.

او با خواندن آهنگ‌های قدیمی‌ خودش باعث می‌شود کسانی که سال‌ها با ترانه‌هایش خاطره داشتند، دست در دست هم او را با صدای بلند در طول کنسرت همراهی کنند.

حرکاتش برای همراه کردن تماشاگران یا دست تکان‌دادن و لبخندهایش، از روی پرده بزرگ نمایش دهنده صحنه حتی برای کسانی که ته سالن هستند، ملموس است. هفده ترانه و آهنگ او با همسرایی سه خواننده زن یعنی شارون روبینسون و خواهران وب اجرا شد.

تعداد زیادی از هلندی‌هایی که در این کنسرت حضور داشتند معتقد بودند با کنسرت بسیار حرفه‌ای روبه‌رو شده‌اند و برخلاف تصورشان، کوهن سرحال‌تر و جوان‌تر روی صحنه درخشید؛ کسانی که بیش از ۳۰ سال است کوهن را می‌شناسند و همه آلبوم‌های او را در خانه‌هایشان دارند.

هلندی‌ها معتقدند کوهن سرحال‌تر و جوان‌تر از تصورشان روی صحنه درخشید

آهنگ «سوزان» (Suzanne) که به خاطر عمق و سادگی شعر، در سال ۱۹۶۶ بسیار معروف شد، بعدها توسط جودی کولینز(Judy Collins) اجرا شد. او یکی از استعدادهای خاص موسیقی فولکلور در دهه ۱۹۶۰ بود که بعد از استقبال شدید مردم از اجرای ترانه «سوزان»، لئونارد کوهن را تشویق کرد تا در این نوع موسیقی یعنی فولک با هم همکاری کنند.

حالا بعد از ۴۸ سال هنوز کسانی هستند که زیر باران در «وسترپارک» آمستردام، برای شنیدن این آهنگ بی‌تابی می‌کنند و با نوستالژی آن سرخوشند.

لئونارد کوهن برای بعضی از حاضران در کنسرت خاطره دوارن کودکی و نوجوانی است و روزگاری که پدرومادرهایشان به آلبوم‌های او گوش می‌کردند.

«هاله‌لویا» (Hallelujah) با تم مذهبی، یکی دیگر از شعرهای کوهن است که تا به حال چندین نفراز جمله جف باکلی، آن را اجرا کرده‌اند.

این ترانه هم هنوز یکی از محبوب‌ترین اشعار کوهن برای بعضی از تماشاگرانی است که با آنها صحبت می‌کنم. کوهن همیشه می‌گوید که در نزدیکی خانه‌اش در مونترال کلیسایی است که به خاطر حس مقدس و خاص اطرافش او را همیشه جلب کرده و ساعت‌های زیادی را در آن کلیسا گذرانده است.

اما کنسرت کوهن در آمستردام، گویا فقط برای علاقه‌مندان و طرفدارانش تدارک دیده نشده است.

محیط روباز و بزرگ پارک شرایطی را فراهم کرده که عده زیادی در اطراف پارک و پشت حصارهای محوطه برگزاری کنسرت در حال نوشیدن و گپ زدن به موسیقی هم گوش ‌کنند.

بعضی‌ از آن‌ها حتی موسیقی کوهن را نمی‌شناسند اما با شنیدن آواز و صدای او در اجرای زنده از این کار خوششان آمده است.

تعدادی هم هستند که می‌گویند: «تا امروز چیزی از موسیقی کوهن نشنیده‌ایم، چون این موسیقی ریتم و تم مورد علاقه ما نیست.»

لئونارد کوهن:همیشه می‌دانستم خواننده خوش صدایی نیستم

این را یک جوان ۱۷ ساله می‌گوید که با دوستانش برای وقت گذارنی اطراف پارک می‌چرخد و هیپ‌هاپ و رپ را به موسیقی کشدار و یکنواخت کوهن ترجیح می‌دهد.

کسانی هم هستند که کوهن را علاوه بر موسیقی‌اش به خاطر یهودی بودنش دوست دارند. برای همین ۹۸ یورو برای بلیت کنسرت داده‌اند تا او را در اجرای زنده از نزدیک ببینند.

جوان اسراییلی که چهار ماه است برای ادامه تحصیل به هلند آمده می‌گوید: «ما تعداد زیادی کوهن می‌شناسیم اما این یکی از بهترین‌هاست.»


در همین لحظه، یکی دیگر از یهودی‌های حاضر در مراسم هم می‌گوید: «من لئونارد کوهن را روی سی‌دی و توی ضبط صوتم بیشتر دوست دارم. او یک نابغه است در موسیقی و شعر ولی به نظر نمی‌رسد زیاد از جنس خواننده‌‌های روی صحنه و آدم اجرای زنده باشد.»

لئونارد کوهن روز شنبه از ساعت هشت تا یازده شب روی صحنه جوانی کرد. کمتر کسی فکرمی‌کرد او در این سن و سال با این همه آمادگی و نفس ظاهر شود.

هر وقت دو آهنگ با ریتم آرام و کند اجرا می‌شد حتما بعدی ترانه‌ای بود که فریاد حضار را در می‌آورد و مردم را به رقص وامی‌داشت.

لئونارد کوهن، در حال آشپزی در منزلش در کانادا/ عکس از Harp magazine

کوهن که سال‌هاست به خاطر نوشیدن و البته تغییر سبک زندگی خودش با شیوه ذن، در تنهایی و انزوا زندگی می‌کند، در آمستردام در مقابل صدها تماشاگر نشان داد که گیتارش مدتی‌ست دست از استراحت سالانه برداشته است.

روسکو بک (Roscoe Beck) نوازنده باس و مدیر گروه که مغز متفکر این تور بوده چندین ماه پیش باعث شده کوهن بعد از سال‌ها تنهایی و ترانه‌سرایی صرف، دستی به گیتارش بکشد و برای ترانه‌های زیادی که سروده به فکر آهنگ و ریتم بیفتد.

نتیجه ساعت‌ها سیگار کشیدن و صدها بطری شراب ناب، تور آمریکا و اروپای کوهن شده است؛ توری که هنوز هم او قبل از هر اجرا باید سه بطری شراب بنوشد و چندین ساعت قبل از اجرا با کسی حرف نزند و از ترس ایجاد مشکل برای صدایش در اتاقش را در هتل قفل کند.

کوهن می‌گوید: «آدم‌‌های زیادی تا به حال به من گفته‌اند این تارهای صوتی‌ام که صدای خاصشان‌ حاصل سیگار و دود است، به درد آواز نمی‌خورد. من هم همیشه می‌دانستم خواننده خوش صدایی نیستم ولی به قول یک دوست اگر می‌خواهیم صدای آواز بشنویم باید برویم به اپرای متروپولیتن.»

او در مورد این کنسرت به یک نشریه کانادایی می‌گوید: «باید در مورد این کنسرت تصمیم می‌گرفتم. یا حالا یا هیچ‌وقت. ۷۵ یا ۸۰ سالگی دیگر زمان کنسرت دادن نیست و از طرفی برای من سخت بود به کلمه "هیچ‌وقت" فکر کنم. همین کلمه دلیل شد که این تور کنسرت بین‌المللی را برگزار کنم.»

دو کنسرت بعدی او در روزهای شانزدهم و هفدهم ژوئیه در ادینبورگ و لندن برگزارمی‌شود.