نوبل را بی‌خیال، باید خرید کنم

دوریس لسینگ یکی از کسانی‌ست که باید برای سخنرانی در مقر آکادمی نوبل در شهر استکهلم سوئد حاضر شود؛ نویسنده‌ 87 ساله‌ بریتانیایی که اعلام شد جایز نوبل ادبیات 2007 را به خاطر 57 سال فعالیت ادبی گرفته است.
برنامه را از اینجا بشنوید.

غیر از موضوع اعطای جایزه ادبی نوبل به او بعد از سال‌ها فعالیت ادبی، موضوعی که خیلی از ایرانیان را هیجان‌زده کرد، این بود که خانم لسینگ متولد شهر کرمانشاه در ایران است.

خانم لسینگ در سال 1919 میلادی از پدر و مادر انگلیسی در کرمانشاه به‌دنیا آمد و دوران کودکی خود را در ایران گذراند. پدرش در کرمانشاه رئیس بانک شاهی بود و تا سال 1924 میلادی همراه با خانواده‌اش در همین شهر زندگی می‌کرد.

او بعد از سال‌ها همراه با همسر و فرزندانش به کشوری که حالا به اسم زیمباوه شناخته می‌شود، مهاجرت کرد. در آن زمان این کشور جزو مستعمرات انگلیس بود.

این خانواده با خرید مزرعه‌ای در این کشور، کشاورزی را شروع می‌کنند. دوریس جوان در سن 19 سالگی ازدواج می‌کند و تا سال 1949 میلادی در آفریقا می‌ماند. بعد از جدایی از همسرش که یکی از کمونیست‌های کارگزار جمهوری دموکراتیک آلمان بود، آفریقا را ترک می‌کند و برای همیشه به انگلستان می‌رود.

photo/AP

اما خانم دوریس لسینگ، تا عصر پنجشنبه 11 اکتبر، هنوز از موضوع خبر نداشت. خبرنگاران و عکاسان مختلف، وقتی او از منزل خارج شده بود، محاصره‌اش کرده و خبر را به او گفتند.

وقتی از او پرسیدند که آیا می‌دانید که امسال جایزه ادبی نوبل را برنده شدید؟ تقریبا با بی‌تفاوتی جواب داد: "خدای من! بعد از سی سال." و ادامه داد: " سی سال پیش شاید بیشترهیجان‌زده می‌شدم."
بعد هم خبرنگار‌ها را کنار زد و گفت که می‌خواهد برود خرید.

معروف‌ترین آثار این نویسنده‌ بریتانیایی، دفترچه طلایی، خاطرات یک نجات یافته و تابستان پیش از تاریکی است. گفته می‌شود که یکی از ادبی‌ترین کتاب‌های او کتاب راهنمایی برای ورود به جهنم است. بعضی از رمان‌های خانم لسینگ که بین خیلی از خوانندگان طرفدار دارد، یک مرد و دو زن، قدم‌هایی در سایه، مارتا و دان، موج طوفان، بازی با پلنگ و زن تروریست است.

فرشته ساری، نویسنده و شاعر مقیم تهران، از اینکه خانم دوریس لسینگ امسال این جایزه را گرفته خیلی خوشحال است و می‌گوید:" به عنوان نویسنده‌ای که سال‌ها راجع به او خوانده بودم، یک جور حس نزدیکی به او داشتم. نه تنها جایزه‌ای که به لسینگ داده شده برای من جالب است، بلکه تصور می‌کنم ادای دینی است به نویسندگان زن بریتانیایی و حتی خوانندگان زن بریتانیایی. برای اینکه زنان در تکامل و پیدایش رمان در قرن 17 و 18 نقش مهمی در تکامل و پیدایی رمان داشتند. زنجیره‌ای از نویسندگان زن بریتانیایی پشت سر لسینگ وجود دارد، که همه مهم هستند."

او در مورد پرداخت لسینگ به زنان به عنوان محور اصلی رمان‌هایش می‌گوید:" این نویسنده جزو نویسنده‌هایی نبوده که خیلی مد باشد و به این سال‌ها برسد و از او کارهای زیادی ترجمه شود، ولی نویسنده‌ای بسیار اصیل و عمیقی است. آخرین مطلبی که اخیرا از او خواندم، مطلبی بود در مورد ویرجینیا ولف نوشته بود که مربوط به گذشته ادبیات انگلیس و زنان نویسنده است. لسینگ نگاه بسیار عمیق و بازی دارد و با وجود اینکه ویرجینیا وولف را تحسین می‌کند، حتی نظریه وولف را نسبت به زنان با دید انتقادی بررسی می‌کند. دیدگاهش عمیق است و در هیچ چارچوبی مثل فمینیسم جای نمی‌گیرد."

نادین گوردیمر، نویسنده‌ اهل آفریقای جنوبی، که در سال 1991 جایزه‌ نوبل ادبی را گرفته بود یکی از دوستان صمیمی و نزدیک دوریس لسینگ است که در مورد او می‌گوید: " ما انتشار کتاب‌هایمان را با هم شروع کردیم و او حرفه‌اش را به‌طور برجسته و خاصی از بقیه متمایز کرد. من مطمئنم که او لیاقت این جایزه را داشت. "

خانم گوردیمر، در مورد تاثیر جایزه‌ای که چندین سال پیش گرفته، می‌گوید: "در حقیقت این جایزه، حرفه شما را تغییر نمی‌دهد. این جایزه نه به نوشتن کتاب بعدی کمک می‌کند و نه مانع آن می‌شود. اما مسلما در برخورد و حضور اجتماعی و عمومی، تغییراتی در شما به‌وجود می‌آورد. این جایزه به شما نیرویی می‌دهد مثل یک صدای بلند تا بتوانید در مورد مسائل و شرایطی صحبت کنید که همیشه دوست داشتید آنها را ترویج دهید."