«ایرانیان دات کام تنها شغل من است»

حتماْ در مورد تغییر رویه سایت اینترنتی قدیمی «ایرانیان دات کام» هم در فضای مجازی شنیده‌اید. سایتی که هر روز با چندین مقاله، عکس، صدا و ویدیو، به‌روز می‌شود و در خارج و داخل ایران، با وجود فیلتر، مشتری‌های دائمی دارد.
این سایت را جهانشاه جاوید تابستان ۱۹۹۵ بنا کرد. دلیلش هم این بود که جهانشاه همیشه می‌خواست یک مجله چاپ شده و مکتوب داشته باشد و برای مخاطبانش ارسال کند. اما مسأله‌اش دسترسی به مخاطب و مخارج پست و مسلماْ هزینه‌های سنگین چاپ مجله بود.

اما بعد از آن ۱۲ سال، این سایت یک تغییر اساسی کرد. یعنی علاوه بر این که حالا کامنت‌ها مستقیم منتشر می‌شوند، بخش وبلاگ‌های مختلفی هم شکل گرفته است که هر کسی می‌تواند ثبت‌نام کند و وبلاگ خودش را بگیرد و در آن جا، آزادانه مطالبش را بنویسد و چاپ کند. بهانه صحبت رادیو زمانه با جهانشاه جاوید مدیر سایت «ایرانیان دات کام» هم همین موضوع است. این که چه مراحلی طی شد تا این سایت به آزادی کامل برای انتشار مطلب توسط کاربران اینترنتی رسید.

او در مورد تغییرات سایتش می گوید:»
در عرض این ۱۲ سال، شکل و شمایل سایت چندین بار عوض شد؛ ولی اصلش عوض نشد. یعنی راحت نمی‌شود کنترلش کرد. من هر دفعه که یک مقاله‌ای را روی سایت می‌گذاشتم، باید خودم همه این‌ها را در قسمت‌های خودش آرشیو می‌کردم. در حالی که بعد از راه اندازی یک سیستم به‌اصطلاح چاپ خیلی خوب، تمام این کارها را خیلی راحت انجام می‌دهد. سال‌هاست که این چیزها وجود داشته، ولی متأسفانه امکانات نبود و من به تازگی موفق شدم با همکاری دوستان دیگری که در یک شرکتی سرمایه‌گذاری کرده‌اند،کسی را استخدام کنیم که این کارها را انجام بدهد تا سایت کمی حرفه‌ای‌تر بشود؛ هم از لحاظ شکل و شمایلش و هم از نظر چاپش.»

این گفتگو را بشنوید

آن موقع چه قدر روی سایت وقت می‌گذاشتی؟

روی ساعت‌های کارم زیاد فرقی نکرده...

یعنی مثل همان موقع الان هم کار می‌کنی؟

همان مقدار کار می‌کنم؛ فقط نوع کار عوض شده. یعنی به جای این که توجه خودم را بگذارم فقط روی این که حالا که مقاله چاپ شده، این ها را چه جوری آرشیو کنم و این ها، این سیستم این کارها را انجام می‌دهد. ولی فرصت برای کارهای چاپ دیگر پیش می‌آید. یعنی کار همیشه هست؛ فقط نوع کار عوض شده است. به جای اینکه کارهای بی‌خود آرشیوی انجام بدهم، می‌توانم عملاْ مطالب بیشتری را چاپ کنم.

البته آرشیو کردن کار بی‌خودی نیست!

کار بی‌خودی نیست. ولی توی این زمانه که تکنولوژی بالا رفته، کار بیهوده‌ای است. برای همین کارم مفیدتر شده عملاْ.

با این همه چند ساعت کار می‌کردی؟

حدوداْ ۱۰ ساعت. یعنی من صبح‌ها که بیدار می‌شوم، معمولاْ تا چهار بعدازظهر یک‌ضرب کار می‌کنم. بعد کمی چرت می‌زنم و شب هم وقتی بیدار می‌شوم، دوباره کامپیوتر جلویم هست و یک کارهایی انجام می‌دهم. ولی کار مفید، فکر می‌کنم ۸-۷ ساعت در روز بیشتر نباشد. الان هم همان ساعات است؛ چون عملاْ کار حساب نمی‌شود. یعنی من بیدارم اینجا، توی خانه نشسته‌ام یا دارم تلویزیون نگاه می‌کنم و کامپیوتر هم جلویم هست و چندین نوع مطلب هست که مردم می‌فرستند و هرکدام از اینها ۶-۵ دقیقه بیشتر فرصت نمی‌خواهد که این‌ها را گذاشت آنلاین. بنابراین تفریح بیشتر تا کار و بنابراین در عرض روز که بیدارم، معمولاْ آنلاین هستم. حالا چقدرش کار است، چقدرش [سرو] و چقدرش فکر است و از این حرف‌ها ...

یعنی جهانشاه جاوید کار دیگری را انجام نمی‌دهد؟ فقط روی ایرانیان دات کام کار می‌کند؟ یعنی حرفه تو کار کردن روی سایت است!؟

بله، من سال‌هاست که تنها حرفه‌ام همین بوده. درآمدش خیلی کم بود، ولی خب علاقه داشتم و می‌دانستم کار دیگری نمی‌توانم انجام بدهم. بنابراین، آره، تنها حرفه‌ای که علاقه‌مندم همین است.

هزینه‌های سایت را چه طور تأمین می‌کنی؟ فقط از طریق آگهی است؟

فقط از طریق آگهی هست. سال‌های اول از طریق خانواده، دوستان و این‌ها خیلی کمک می‌شد. به خصوص مادرم مدت‌ها ماهی ۵۰۰ دلار برایم می‌فرستاد. ولی اخیراْ خوشبختانه وضع مالی‌ام بهتر شده که دیگر به مادر محتاج نباشیم.

آگهی‌ها یکسری‌اش مال سایت قبلی است که دوباره گذاشتم روی سایت جدید. ولی خب آگهی‌هایی که گوگل یا شرکت‌های دیگر اتوماتیک [می‌فرستند] از آن‌ها هم داریم استفاده می‌کنیم.

شعار سایتت این است که «هیچ چیز مقدس نیست!» واقعاْ همه نوع مطلب روی سایتت با هر نوع ایده و تفکری منتشر می‌شود؟

نه! چندین بار برای من دردسر شده؛ ولی شعار جالب و فکر برانگیزی است...

واقعا هیچ چیز برای «ایرانیان دات کام» مقدس نیست؟

اصولاْ " هیچ چیز " مقدس نیست. ولی خب، چون این سایت را من می‌گردانم یا کسان دیگری که به آن اضافه شده‌اند،به هر حال همه ما نوعی محدودیت‌های ذهنی داریم و فکر می‌کنیم که خب یک چیزی را واقعاْ نمی‌شود گذاشت.

ولی به عنوان یک اصل این شعار را به این دلیل انتخاب کردم. چون خب مدت‌ها هم در جمهوری اسلامی کار کردم و هم در خارج، کلاْ تجربه ما با نشر و بیان افکار این بوده که همیشه جلوی ما را گرفته‌اند و به دلیل فرهنگی یا سیاسی و یا به دلیل مذهبی به ما گفته‌اند این حرف را نباید زد یا این کار را نباید کرد.

من می‌گویم اصل را بر این بگیریم که هیچ چیز مقدس نیست و به همه افکار باید احترام گذاشت و با این اصل کلی جلو می‌رویم. از پیش هیچ قضاوتی نمی‌کنیم؛مثلا چون این مطلب از لحاظ مذهبی، فرهنگی و یا هر چی ممکن است مشکل داشته باشد، مساله دار است.اصلا با این شرایط پیش نمی‌رویم. از این دید نگاه می‌کنیم که این فرد این عقیده را دارد یا این چیز را می‌خواهد بکشد و نقاشی یا کاریکاتوری در این زمینه دارد و نباید به خاطر مسایل مذهبی جلویش را گرفت. فقط به همین دلیل.

ولی گفتی که برایت دردسر هم شده به هر حال این شعار!

خب دردسر هم شده ... برای این که خب همه چیز را چاپ نمی‌کنم...

پس این که خودش یک جور محدودیتی است!

خب بله، یک جور محدودیت هست. ولی محدودیتی که گذاشته‌ام، به خاطر مسایل سیاسی، مذهبی یا به خاطر این که خدا گفته است، نیست. این کار را به این خاطر کردم که واقعاْ مطلب به درد نمی‌خورد. نه این که با آن مشکل خاصی داشتم.

این را چه جوری تعیین می‌کنی که یک مطلبی به درد می‌خورد یا نه؟

خوشبختانه یا متأسفانه، هر سایتی یک ادیتور دارد و باید تشخیص بدهد که به هر حال آن مطالبی که روی آن سایت دارد می‌گذارد، مناسب آن سایت هست یا نه. کل اینترنت بله! هیچ چیزی مقدس نیست و همه آزادند هر چیزی را روی اینترنت بگذارند. ولی خب هر سایتی برای خودش یک معیارهایی گذاشته از لحاظ این که خوانندگانی که دارد، چه جور آدم‌هایی هستند و چه چیزهایی مورد نظرشان هست، تا بر اساس آن مطالبی را آن جا بگذارد.

حالا برحسب اتفاق یا یک جوری شده است که نوع افکاری که در آن چاپ می‌شود، بازتر است. یعنی کاری که می‌کنم این باشد که تا آن جایی که می‌شود، تا آن جایی که می‌توانم مطالب را جوری انتخاب بکنم که فقط از یک جناح نباشد و بتواند همه جناح‌ها را در بر بگیرد.

یعنی سعی می‌کنی روش یک رسانه را در پیش بگیری؟

شاید در یک بحثی که بین دو نفر می‌شود، این که یکی مخالف است و یکی موافق، روش یک رسانه باشد. ولی... یک چیزی شبیه به آن است و به هر حال نمی‌خواهم که سایت تنها جبهه یک نفر را بگیرد یا دید خیلی محدودی داشته باشد.

در همین روند بود که اجازه دادی مطالب به صورت آزاد منتشر شود!

بله. فکر کردم که مدت‌هاست این امکانات در اینترنت به وجود آمده است که افراد بتوانند هم نظراتشان را نسبت به مطالب چاپ شده همان زیر با فشار یک دکمه روی آنلاین ببینند و هم بتوانند بلاگ خودشان را شروع بکنند و هر مطلبی که دوست دارند، آن جا بگویند؛ بی آن که من دخالتی در آن داشته باشم.

یک کمی تناقض ندارد این چیزی که می‌گویی با آن بخش از قضیه که به هر حال به عنوان ادیتور سایت، باید خیلی از موارد را هم در نظر بگیری برای این که یک مطلب چاپ بشود؟

الان سایت دو نیمه دارد. یک نیمه‌اش مقالات هستند که آن را خودم باید تأیید بکنم که صفحه اول برود. ولی قسمت بلاگ، آن صفحه‌ی اینترنت، آن صفحه دیگر مربوط به خودت هست و آن جا را دیگر من دخالتی ندارم. ولی قسمت مقاله‌ها را هنوز انتخاب می‌کنم که چی صفحه اول برود.

در ضمن از بین بلاگ‌ها هم چند تایشان را روی صفحه‌ی اول نشان می‌دهم به عنوان سایت‌هایی که در روز مقالات جالبی گذاشته‌اند، اما همه‌شان را هم صفحه اول نمی‌گذارم.

یعنی این که دیگر تحت نظارت تو نیست، و کاربران در بخش بلاگها که خودشان منتشر می‌کنند، خودشان هم مسئول مطالب منتشرشده هستند؟

درست است.

هیچ وقت برایت دردسر ایجاد نشده از وقتی که این کار را شروع کردی؟

فعلاْ که نه، فقط متأسفانه مجبور شدم دسترسی یک نفر را ممنوع کنم در سایت که هیچ وقت این کار را نکرده بودم.

چرا این کار را کردی؟

از بس فحش خواهر و مادر داد، خیلی عذر می‌خواهم.

به کی؟ به تو، به ایرانیان دات کام یا بقیه خواننده‌ها؟

نه کاش به من بگوید، چون برای من فرقی نمی‌کند. ولی یک جوری بحثی را شروع را کرده بود در قسمت نامه‌ها که فقط فحش‌های رکیک بود. حالا اگر فحش‌های رکیک نبود، می‌شد یک کاری‌اش کرد. ولی واقعاْ غیر قابل تحمل بود.

استقبال از طرف کاربرها چه طور بوده، وقتی تو این تغییر بزرگ را در سایتت دادی؟

استقبال خوب بوده. یک چند روزی یک نظر سنجی الکترونیکی گذاشته بودیم که مردم نظرشان را بدهند. تقریباْ ۵۰-۵۰ بود. یعنی عده‌ای فکر می‌کردند سایت بهتر شده؛ عده‌ای هم فکر می‌کردند که نه، زیاد فرقی نکرده، حتی بدتر هم شده است. ولی خب این تجربه را قبلاْ هم داشتم.

تعدادی هم هشدار داده بودند که سال‌هاست شکل و شمائل سایت عوض نشده و احتمالش بود که وقتی سایت یک دفعه عوض بشود، به آن عادت نداشته باشند و زیاد باب میلشان نباشد. ولی خوشبختانه آن قدرها هم تعداد مخالفین زیاد نبوده و کلاْ نظر مثبت بوده نسبت به سایت.

بیشتر انتقادهایی که نسبت به سایت جدیدت می‌شود، در چه زمینه‌هایی است؟

در مورد سایت جدید فکر می‌کنم بیشتر به خاطر این بوده که به سایت حاشیه‌ داده‌ایم. یعنی وقتی می‌خواهی یک مطالب را بخوانی، کل صفحه روی صفحه کامپیوترتان نمایان نمی‌شود و فقط همان قسمت وسط هست. یک مقداری با این مشکل داشتند که چرا محدود است و باز نمی‌شود صفحه.

شلوغ بودن سایت چطور؟

نمی‌دانم سایت قبلی را دیده بودید یا نه؛ ولی به نظر من خیلی خیلی شلوغ‌تر بود. واقعاْ بازار مکاره بود. ولی خب حالا شلوغی‌اش یک کمی ...سازمان یافته تر شده و شلوغی متفاوتی پیدا کرده است.

وبلاگ‌نویس شدن خودت چطوری اتفاق افتاد؟

من هم مدت‌ها منتظر بودم یک فرصتی پیش بیاید که خودم سایت خودم را شروع کنم. ولی نمی‌خواستم بگذارم روی «بلاگر دات نت» یا سایت‌های مشابه. می‌خواستم یک جوری باشد که در خود سایت بشود این کار را کرد و حالا که این امکانات به وجود آمده، دارم کم‌کم عادت می‌کنم به نوشتن. ولی مدتی طول می‌کشد تا راه بیفتم.

سخت‌تر از کار کردن با ایرانیان دات کام که نیست؟

چرا! نوشتن برایم آن قدرها هم آسان نیست. خیلی باید فکر کنم تا یک جمله را بگویم.... حتی به انگلیسی و حتی در این مصاحبه.