دیپاوالی؛ جشنی با آرزوی صلح

اردوان روزبه

هفته‌ای که گذشت یکی از هفته‌های دیدنی در کشور مالزی بود. ۲۷ اکتبر، روز جشن دیپاوالی (Dippavali)، یکی از عیدهای اقلیت هندوی مالزی بود. در مالزی به صورت معمول در استقبال جشن‌ها و مراسم ها چند روز پیش و در ادامه مراسم ادامه دارد. هندی‌ها از سه تیره عمده ساکن در مالزی کمترین را تشکیل می‌دهند.

تیره‌ی اکثریت را مسلمانان یا مالایی‌ها یا «بومی پوترا» با ۵۷ درصد، چینی‌ها با ۳۴ درصد و بقیه را هندی‌ها تشکیل می‌دهند که صاحب این عید نیز بوده‌اند.

جشن دیپاوالی

اما دیپاوالی از کجا آمده است؟. اگرچه عمده هندی‌های مالزی را تامیل‌ها تشکیل می‌دهند اما بنابر روایت برخی از تاریخ‌نگاران اصالتا این عید ریشه در فرهنگ «بانجاراها» دارد. بانجاراها مردمی هستند که به زبان لامبادی یا لامانی صحبت می‌کردند. آن‌ها را تاریخ نگاران با دست کم ۵۳ نام مختلف می‌شناسند و از نظر تاریخی، به روایتی ریشه‌ی کولی‌های زمین هم به حساب می‌آیند. یا حداقل به ریشه‌ی کولی‌ها خیلی نزدیک هستند. اما امروزه دیگر دیپاوالی عیدی برای شکر گذاری فقط آنان به حساب نمی‌آید. این عید به نوعی مورد توجه سایر ادیان هندی تبار نیز هست و از سویی محدود به هندوهای مالزی نیز نمی‌شود.

تایپوسام، جشن هندوها (عکس: آفتاب‌نیوز)

به هر حال کولی‌های بانجارا مردمی جاه‌طلب، خوش‌بنیه و سخت‌کوش و سرزنده‌بوده‌اند که چادر‌نشین بوده و به دامپروری، تجارت نمک و حمل و نقل کالا مشغول بوده‌اند. امروزه غالب این مردم دیگر در گوشه‌ای ساکن شده‌اند و کشاورزی می‌کنند. اما عادت به زندگی جدا از دیگران که مشخصه‌ی روزهای چادر‌نشینی است، هنوز هم در بانجاراها وجود دارد. شاید هندوهای امروزی که در کشوری مثل مالزی زندگی می‌کنند هم ریشه‌ای در این طایفه داشته باشند.

تایپوسام، جشن هندوها (عکس: آفتاب‌نیوز)

اما در کشور مالزی مردم همان‌طور که احترام خاصی برای عید‌های مسلمانان و چینی‌ها قائل هستند، در همان حد برای هندوها و مراسم‌هایشان مانند دیپاوالی احترام قائل می‌شوند.
همه جا آذین‌ بسته می‌شود و فروشگاه‌‌‌ها تخفیف می‌دهند. هر گوشه‌ای که می‌‌روی صدای موسیقی و آهنگ است. اما در محله هندی‌ها رنگ‌و‌لعاب بیشتری خواهی دید.

دو‌س‌سه‌را (Dussehra)، دیپا‌والی (Dippavali) و هولی (Holi) از دیگر جشن‌هایی هستند که برای هندو‌ها و سایر ادیان هندی تبار با اشکال مختلف اهمیت دارد. اما مراسم‌ها در بین هندوها به این‌ها محدود نمی‌شود و می‌توانیم شاهد دیگر مراسم‌‌ها از جمله «تایپوسام» باشیم، که برای تقدیر از خدای جنگ است. البته اگر ناراحتی قلبی دارید و یا دیدن صحنه‌های خشن آزارتان می‌دهد، بهتر است آن‌جا نباشید تا ببینید چگونه سیخ‌ها و میخ‌ها را از سر و صورتشان رد می‌کنند و بر روی آن‌‌ها سطل‌های شیر آویزان می‌کنند و به نزد خدایان می‌روند.

تایپوسام، جشن هندوها (عکس: آفتاب‌نیوز)

در هر صورت آیین هندو آنیمی، آیینی است که در بین مردم هندوستان با غلبه‌ی زیادی رشد کرده است و اکثریت جمعیت هندی‌ها را هندوها تشکیل می‌دهند.
با یکی از هندوها در مید‌ولی‌‌، یکی از مراکز بزرگ خرید در شب این جشن گفت‌و‌گو کردم و از او خواستم برای دیپاوالی بگوید. این هندو می‌گفت: «این مراسم جایی است که همه آرزوی موفقیت و دوستی برای هم دارند و امیدوارند فردایی بهتر و روشن‌تر داشته باشند».

او از خدا می‌خواست همه در کنار یکدیگر در صحت و سلامت باشند و با دوستی و صلح به زندگی خود ادامه دهند. این آرزویی است که به نظر می‌رسد در بین هندوها، چینی‌ها و مالایی‌هایی که در کشور مالزی زندگی می‌کنند، محقق شده است.
چرا که شاید این کشور یکی از معدود کشورهایی باشد که با سه تیره‌ی شاخص، درگیری، مبارزات مذهبی یا اقلیتی و یا آشوبیدن گروهای اکثریت را بر دیگران، کمتر دید‌ه‌است. لابد این یکی از ظرافت‌های حکومتی در مالزی با حکومت فدرال پادشاهی است. نکته‌ای که بسیاری از کشور‌ها از آن بی‌بهره‌اند. به هر حال دیپا‌والی هم فرصتی برای همه بود که لذت ببرند، جشن بگیرند و شاد باشند و برای هم آرزوهای خوب کنند.