سه‌شنبه‌ی سیاه در فرانسه

ایرج ادیب‌زاده

برخی رسانه‌های خبری فرانسه روز گذشته را به دلیل تشدید بحران و اعتراض‌ها به طرح تغییر سن بازنشستگی، «سه‌شنبه‌ی سیاه» لقب داده‌ بودند.

از دکتر جلال ایجادی استاد دانشگاه در پاریس و عضو حزب سبزهای فرانسه می‌پرسم: خود شما با این مشکلاتی که در این سه‌شنبه‌ی سیاه ایجاد شده است چگونه روبه‌رو شده‌اید؟

جلال ایجادی

وضعیت من به طور مشخص این است که بنزین در ماشینم نیست. برای رفتن به دانشگاه که مسافت آن هم بسیار دور است مشکل دارم. معلوم نیست سرنوشت این جریان به کجا می‌انجامد. این که آیا بنزین خواهم داشت یا نخواهم داشت؟ از سوی دیگر، کلاس‌ها هم به حالت پریشان و ناروشنی درآمده است و در عمل وضعیت دانشگاهی، گرچه حرکت اعتصابی هنوز در داخل خود دانشگاه خیلی گسترده نشده، آشفته است. به‌هرحال این که ساعت‌های دانشگاهی و سازماندهی‌اش به‌هم بریزد، از چند وقت پیش کاملاً محسوس بود.

به نظر شما این اعتصاب‌ها در فرانسه ابعاد جدیدی پیدا کرده است؟

مسلماً. همان‌طور که می‌دانید از چند وقت پیش اعتراضات سندیکاها علیه طرح دولت آقای سارکوزی در ارتباط با مسئله‌ی بازنشستگی مطرح شد. از آنجایی که سندیکاها هم با مضمون این طرح دولت مخالف بودند و هم به لحاظ شیوه‌های دولت که مبتنی بر این بود که با سندیکاهای فرانسه وارد مذاکره نشود، سندیکاها را برآن داشت تا به شکل فعالانه وارد میدان مخالفت شوند و فعالیت‌های خودشان را تشدید کنند. به همین دلیل امروز ما با گسترش این اعتصاب‌ها مواجه شده‌ایم.

مسئله این است که اشکال حادتری را در این‌سو و آن‌سوی جامعه مشاهده می‌کنیم. ازجمله مثلاً دیروز فعالیت‌های خیلی خشونت‌باری بین بعضی از افراد یک منطقه به‌نام نانتر و نیروهای انتظامی صورت گرفت. اعتصاب در پالایشگاه‌ها و راه بندان‌ها برای جلوگیری از خروج کامیون‌های بنزین از مراکز ذخیره‌ی سوخت. همه‌ی اینها هم بیانگر نوعی گسترش جنبش اعتصابی اخیر است که شرایط را برای دولت سارکوزی بسیار مشکل می‌کند.

به این خاطر که دولت او در حال حاضر در بن‌بست قرار گرفته است. این بن‌بست هم به این معناست که اگر رها کند، باید یکی از طرح‌های اصلی را، که آقای سارکوزی در برنامه‌اش قرار داده بود، رها کرده است. اگر رها نکند، وجهه‌ای که دولت می‌خواهد در ارتباط با مردم و در جامعه‌ی جهانی از خود نشان دهد، شکسته خواهد شد. بنابراین دولت در مقابل این معضل بسیار گسترده که سندیکاها و مردم و اپوزیسیون در فرانسه در آن شرکت می‌کنند، کاملاً به استیصال کشیده شده است.

دلیل مهمی که نیکولای سارکوزی برای اجرای این رفرم عنوان می‌کند، صندوق بازنشستگی توزیع است و می‌گوید، بعد از سال ۲۰۲۰ جوابگوی این جمعیتی که پیر می‌شوند نیست. این مسئله به نظر شما واقعیت دارد؟

این مسئله واقعیت دارد. یعنی حدوداً ۳۰ میلیارد یورو صندوق بازنشستگی کسری بودجه دارد و نتوانسته است تعادل خود را در ارتباط با پول‌هایی که در این صندوق ریخته می‌شود و هزینه‌هایی که در مقابلش هست حفظ کند و همان طور که اشاره کردید، برمی‌گردد به این وضعیت که میزان سالمندان جامعه بیش‌تر می‌شود و در مقابل کسانی که کار می‌کنند، به تناسب ضعیف‌تر می‌شوند.

امروز ما در جامعه‌ای هستیم که به‌هرحال نرخ بیکاری بالاست و این مجموعه، مشکل اساسی مربوط به صندوق بازنشستگی و مسئله‌ی بودجه‌ی آن را مطرح می‌کند. البته بخش‌های مختلفی از جامعه، چه سیاسیون، چه سندیکاها، همه اذعان دارند که مشکل اساسی در این زمینه وجود دارد. به‌هرحال این که سن بازنشستگی از ۶۰ سال به ۶۲ سال ارتقا پیدا کند، مورد اعتراض قرار گرفته است و همه نظر واحدی درباره‌ی آن ندارند.

از سوی دیگر، آن‌چه مطرح است شیوه‌های دولت آقای سارکوزی است. مثلاً شما جامعه‌ی فرانسه را در نظر بگیرید. دراین جامعه حدود یک قرن است که سندیکالیسم و فعالیت‌های سندیکالیستی وجود دارد. از حدود ۴۰ سال پیش به این‌سو در هر یک از واحدهای تولیدی و اداره‌ها، واحد سندیکایی وجود داشته است. اینها به شکل آزادانه فعالیت و کار خودشان را می‌کنند و بر اساس قانون هم پیوسته پنج سندیکای اصلی وجود دارد.

این سندیکاها به طور طبیعی در زمان‌هایی که مشکلی پیش می‌آید مورد مذاکره‌ی دولت قرار می‌گیرند. امروز در ارتباط با این طرح آقای سارکوزی اختلافاتی وجود دارد. نسبت به این امر که وارد مذاکره با سندیکاها شود و با مذاکره ماجرا را پیش ببرد هم اختلاف وجود دارد. برخورد خودسرانه‌ای آقای سارکوزی منجر به این شد که تصویب این طرح به تشنج کشیده شود. البته طرح‌های دیگری هم در ارتباط با مسئله‌ی صندوق بازنشستگی هست ولی‌ به‌هرحال اینها بحث درونی این جامعه‌ی دموکراتیک است. در درون این جامعه‌ی دموکراتیک اگرچه آقای سارکوزی براساس انتخابات روی کار آمده است، ولی به‌هرحال مدتی گذشته است و نارضایتی‌هایی از او وجود دارد.

عدم توجه وی به منطق سندیکایی و عدم توجه‌اش به نیازهای کنونی، منجر به این شده است که این وضع به‌وجود بیاید. یعنی نخواست مذاکره کند و نیروهای سندیکایی، نیروهای سیاسی و مردم جامعه تنها راه را در این دانستند که وارد صحنه‌ی مبارزاتی شوند و از طریق اعتصاب و تظاهرات به دولت بفهمانند که به‌هیچ‌وجه با چنین طرح و با چنین شیوه‌ای موافقت ندارند.

مردم فرانسه در این میان با مشکلات زیاد روبه‌رو هستند. همه‌پرسی‌ها البته نشان می‌دهد که مردم هنوز از اعتصاب‌کننده‌ها حمایت می‌کنند. فکر می‌کنید سارکوزی عقب بکشد؟

همه‌پرسی‌هایی که صورت گرفته، تمایل اغلب مردم در حمایت از این جنبش است. امروز همسویی گسترده‌ای بین سندیکاها و توده‌ی عظیم مردم وجود دارد و این برای دولت آقای سارکوزی یک خطر مهم محسوب می‌شود.