«بزر‌گ‌‌نمایی سفر احمدی‌نژاد به لبنان»

مریم محمدی

سفر محمود احمدی‌نژاد به بیروت و از آنجا به جنوب لبنان، یکی از پر حاشیه‌ترین سفرهای او در طی دوران ریاست جمهوری‌اش بوده است.

در این زمینه با فرزانه‌ی روستایی، روزنامه‌نگار و نویسنده‌ی سیاسی در حوزه‌ی مسائل منطقه و کشورهای عربی و هم‌چنین ایلیا جزایری، روزنامه‌نگار ساکن بیروت گفت‌وگو کرده‌ام.

شاید بشود گفت مهم‌ترین برخورد، برخورد مطبوعات دولتی ایران با سفر آقای احمدی‌نژاد به لبنان است. آن را بسیار بزرگ کرده‌اند و تلاش می‌کنند این را القا کنند که به هر حال ایران نفوذ و نقش قابل توجهی در لبنان و منطقه دارد. می‌خواهند بگویند سفر احمدی‌نژاد به لبنان، حاکی از این است که وزارت خارجه‌ی ما بسیار فعال است و احمدی‌نژاد در منطقه نفوذ قابل توجهی دارد. شاید هم قصد دارند اینطور نشان دهند که تحریم‌های بین‌المللی روی ایران تاثیری نداشته است.

AP

تفسیر‌ها خارج از فضای روزنامه‌های داخلی چگونه است؟

یک نکته‌ی قابل توجهی که خیلی روی آن تاکید می‌شود این است که چون فعلاً کشوری از آقای احمدی‌نژاد دعوت نمی‌کند، دعوت کشورهای ردیف سوم یا چهارم، مثل کشورهای آفریقایی یا کشورهای آسیایی در حال توسعه و مراحل این سفرها به خارج از مرزهای ایران، خیلی در مطبوعات داخلی انعکاس پیدا می‌کند.

برخورد مطبوعات کشورهای عربی، به خصوص لبنان با سفر محمود احمدی‌نژاد چگونه بود؟

در مجموع برخی ابراز نگرانی می‌کنند و می‌گویند ممکن است این سفر شروع بحران‌های تازه باشد. ممکن است درگیری‌های لبنان را تشدید کند یا معادلاتی را رقم بزند که محاسبه و پیش‌بینی برایش وجود نداشته است. برخی از مطبوعات لبنان که به حزب‌الله و شیعیان جنوب لبنان مرتبط هستند، طوری واکنش نشان داده‌اند که انگار سفر آقای احمدی‌نژاد به لبنان اتفاق سیاسی خیلی مهمی برای منطقه است.

به این ترتیب می‌توانیم بگوییم که مجموعه‌ی حکومت در لبنان، صرف نظر از دسته‌بندی‌هایی که وجود دارد، تحت تاثیر این سفر است. همین‌طور است؟

طبیعی است وقتی لبنان هنوز از نوعی یک‌پارچه‌گی و شکل و شمایل یک دولت قدرتمند فاصله دارد، وقتی یک مقام ارشد از ایران به این کشور سفر می‌کند و حاصل آن، انعقاد قرارداد‌های اقتصادی، صدور کارخانجات و تاسیسات و ارائه برخی تسهیلات باشد، لبنانی‌ها تلاش کنند امتیازات اقتصادی از ایران بگیرند. کما اینکه اعلام شده یا نشده، ایران همیشه به آنها خدمات می‌دهد و پیش از این هم می‌داده است.

اما در مجموع استقبال گسترده از سوی شیعیان به معنای این است که موقعیت آنها در حکومت باید با این سفر تثبیت شود؟

در هر حال واقعیتی در لبنان وجود دارد و آن نیز طلاب و شیعیان جنوب لبنان هستند که یک قطب قدرت در این کشور هستند و هیچ‌کس نمی‌تواند و نباید این قطب قدرت را انکار کند و آن را ندیده بگیرد. در معادلات سیاسی لبنان، این قطب قدرت، همیشه نقش بازی کرده است. گاهی اوقات نیز نقش برتر و نقش اول را بازی کرده است. در آخرین درگیری‌ای که اسراییلی‌ها و لبنانی‌ها داشتند، حزب‌الله نقش قابل توجهی بر عهده داشت.

وقتی آقای احمدی‌نژاد به جنوب لبنان سفر می‌کند، آنها احساس می‌کنند که معادلات منطقه‌ای دارد به نفع آنها رقم می‌خورد. آنها می‌دانند که به هر حال ایران یک کشور پرنفوذ و ثروتمند، با شاخه‌های اطلاعاتی، امنیتی و نظامی قابل توجه در منطقه است. وقتی یک مقام ارشد از ایران به آنجا می‌رود، احساس می‌کنند وزن سیاسی‌شان در لبنان بالا رفته است و به عبارتی با حامیان خارجی قدرتمندی مواجه شده‌اند که آنها را در سطح منطقه تحویل گرفته است و از این نفوذ می‌توانند در معادلات داخلی لبنان استفاده کنند.

AP

یک علتی که حزب‌الله و شیعیان جنوب لبنان از این سفر خیلی استقبال کردند و آن را بیش از آن چیزی که هست بزرگ کردند این است که آنها سعی می‌کنند این سفر را در معادلات داخلی خرج کنند.

شما اشاره‌ای نیز به قرارداد‌های اقتصادی کردید. در روزنامه‌های هوادار دولت نیز اشاره‌ای به این مسئله شده است. البته روزنامه‌ی کیهان به نقل از رویتر نوشته است که محمود احمدی‌نژاد توافق‌نامه‌ای به ارزش ۴۵۰ میلیون دلار برای اعطای وام به لبنان امضا خواهد کرد. سفر او از این زاویه نیز در مطبوعات لبنانی مورد توجه قرار گرفته است؟

کیهان به منابع و اطلاعاتی دسترسی دارد که هیچ‌کدام از ابنا بشر به آن دسترسی ندارند، اما در اینکه ما به لبنان بسیار کمک کرده‌ایم و بسیاری از استراتژیست‌های ایرانی روی این مسئله موضع دارند و از آن دفاع می‌کنند که لبنان حوزه‌ی نفوذ ایران است و ایران نمی‌تواند این حوزه‌ی نفوذ را به هر قیمت رها کند.

ما وام‌های زیادی دادیم که خیلی از آنها برنگشته است و باید بازهم در چهارچوب کمک‌هایی که در راستای تحکیم و نفوذ انجام می‌گیرد مورد ارزیابی قرار بگیرند... اما تا آن‌جایی که در خاطرم هست این اولین سفر احمدی‌نژاد به لبنان است و بیشتر اهمیت سیاسی دارد تا اقتصادی. ممکن است هیچ قرارداد مهم و قابل توجه اقتصادی در این سفر منعقد نشود ولی همین‌قدر که این سفر انجام می‌شود، اسراییلی‌ها و آمریکایی‌ها روی آن خیلی حساسیت نشان داده‌اند.

این سفر انجام شده است و به‌هرحال بیشتر یک اتفاق سیاسی مهم است تا یک اتفاق اقتصادی مهم. برخی از آن نیز به این دلیل است که با توجه به رکود و خوشبختانه مشکلات اقتصادی قابل توجه و کاملا جدی و بنیادی که در ایران وجود دارد، قرارداد‌هایی که ایران می‌تواند با این کشور ببندد زیاد نخواهد بود.

ایلیا جزایری، روزنامه‌نگار ساکن بیروت: «فضای لبنان به شدت امنیتی است»

شما شاهد چه فضایی در استقبال از محمود احمدی‌نژاد بودید؟

از چند روز گذشته دو حزب عمده‌ی شیعه‌ که در لبنان حضور دارند، «حزب‌الله» و «عمل»، مردم را به شدت برای استقبال از آقای احمدی‌نژاد دعوت کرده‌اند. با توجه به فضای طایفه‌ای که بر وضعیت سیاسی و اجتماعی لبنان حاکم است، دور از انتظار نبود که این استقبال انجام شود. زیرا در لبنان به هر حال مردم تابع طوایف خودشان هستند.

در مسیر فرودگاه تا کاخ ریاست جمهوری هزاران نفر از هواداران حزب‌الله و جنبش امل حضور داشتند و از آقای احمدی‌نژاد استقبال کردند. فضای امنیتی شدیدی هم در اینجا حاکم است. از چند روز قبل، ارتش و نیروهای امنیتی داخلی به همراه نیروهای امنیتی وابسته به حزب‌الله و عمل، تمام خیابان‌هایی را که آقای احمدی‌نژاد در آنها حضور خواهد داشت کنترل می‌کردند. محل اقامت آقای احمدی‌نژاد را نیز مشخص نکرده‌اند. فضای لبنان، کاملاً تحت‌الشعاع سفر آقای احمدی‌نژاد قرار دارد.

آیا شما به عنوان یک ناظر، این استقبال را یک استقبال دولتی می‌دیدید یا شاهد حضور خودجوش مردم نیز در استقبال از آقای احمدی‌نژاد بودید؟

نمی‌شود به آن دولتی گفت. ساختار لبنان کمی با کشورهای دیگر متفاوت است. هر حزب و گروهی، طایفه‌ی خودش و طرفدارهای خودش را دارد. حزب‌الله و عمل میان شیعیان لبنان پایگاه بزرگی دارند. می‌توانم به جرئت بگویم بالای ۹۰ درصد شیعیان لبنان طرفدار این دو حزب هستند. ساختاری نیست که بشود گفت آیا دولتی و یا مردمی بوده است؟ این دو حزب نیز در دولت و پارلمان لبنان حضور دارند، مردم را دعوت کردند و شیعیان همه از حضور آقای احمدی‌نژاد استقبال کردند.

برای حضور محمود احمدی‌نژاد در جنوب لبنان نگرانی‌های خاصی وجود ندارد؟

غیر از تهدید‌هایی که چند روز پیش در فضای اینترنت پخش شده بود، خطر چندانی نیست. زیرا بر اساس آن‌چه سیدحسن نصرالله، دبیر کل حزب‌الله چند روز پیش در سخنرانی خود و در کنفرانس مطبوعاتی‌ای که برگزار کرده بود گفت، قرار نیست آقای احمدی‌نژاد به قول خودش اقدام تحریک‌‌آمیزی در جنوب لبنان انجام دهد.

قبل از سفر آقای احمدی‌نژاد شاهد تماس تلفنی رئیس جمهوری اسلامی و ملک عبدالله پادشاه عربستان بودیم. گویا بعد از آن بسیاری از نیروهای اکثریت پارلمان لبنان، آنهایی که به شدت نسبت به سفر آقای احمدی‌نژاد اعتراض می‌کردند، دست کم سکوت کردند.

حرف‌هایی درباره‌ی حضور محمود احمدی‌نژاد بر سر مزار رفیق حریری نیز مطرح شده است. چنین احتمالی وجود دارد؟

خیر، آقای احمدی‌نژاد به آن منطقه رفتند ولی بر سر مزار‌ آقای حریری نرفتند.