«مقابل تحریم‌ها، باید به‌دنبال راه‌های واسطه بود»

مریم محمدی

روز دوازدهم تیرماه در ایران، به بزرگداشت صنعت و معدن اختصاص یافته است. روز گذشته به همین مناسبت، مراسمی در سالن اجلاس سران در تهران، با حضور محمود احمدی‏نژاد برگزار شد.

از ایشان می‏پرسم: مشکلاتی که در زمینه‏ی صنعت و معدن، با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور بروز کرده‏اند، کدام‏ها هستند؟

هوشنگ ادهمی

مشکل جدیدی به دلیل وجود تحریم‌ها اضافه نشده است. مشکلات عادی و مشکلاتی که در طول سال داشته‏ایم، هم‏چنان وجود دارند. به‏طور مثال، مسائل مالی، مسائل سرمایه‏گذاری خارجی و...

مسائل مالی، اقتصادی و سرمایه‏گذاری خارجی به‏شکلی به تحریم‏ها ارتباط پیدا می‏کند و یا تحریم‏ها به‏هرحال به این مسائل برمی‏گردند. مثلاً تحریم‏ها در عرصه‏ی تولید تأثیر نمی‏گذارند؟

تولید به‏اندازه‏ی کافی وجود دارد. بازار کافی نیست. در بعضی از صنایع مشکل فروش و یا مسائل دیگری داریم. مشکلات عادی و روزمره که به قوت خود باقی است.

در گزارش‏هایی که از سوی بانک صنایع و معادن منتشر شده‏اند، معمولاً به افزایش سهم صنایع و معادن در اقتصاد کشور اشاره می‏شود. به‌عنوان نمونه وقتی از رکود بازار مسکن صحبت می‏شود، آیا به رکود تولید در این عرصه برنمی‏گردد؟

وقتی مسکن با مشکل مواجه است، بازار فروش کارخانجاتی که صنایع ساختمانی تولید می‏کنند نیز همین رکود را دارد. سیمان الان تولید دارد، فروش ندارد. کاشی، شیشه و ... هم به تبع آن می‏توانند اثرپذیر باشند. ولی می‏خواهم بگویم که اینها مشکلات اقتصادی‏ای هستند که در طول سال‏های گذشته دنیا با آن درگیر بوده است.

به این ترتیب، آیا گسترش تحریم‏‏‏ها در شرایط تازه، تاثیرات دوباره‏ای بر صنایع معدنی ایران نمی‏گذارد؟ با توجه به این‏که این صنعت، در بخش مسکن می‏تواند برای رشته‏های دیگر اقتصاد ایران، کمک‏کننده باشد؟

نمی‏خواهم خیلی استثنا قائل شوم. همان‏طور که گفتم، مشکلات اقتصادی وجود دارد. مانند همین مشکل فروش که شما مصداق آن را عینی‏تر بیان کردید. به اضافه‏ی مشکلات سرمایه‏گذاری که الان با آن مواجه هستیم. چون نقدینگی‏ای‏ که در بخش صنعت به‏کار گرفته‏ می‏شود و منابع بانکی‏ای که در بخش صنعت تزریق می‏شود، نسبت به گذشته کم هستند.

در هر صورت این مسائل و مشکلات وجود دارند. ولی مشکلاتی هم هستند که به‌طور روزمره وجود داشته‏اند. چیزی نیست که زیاد شده باشد. در طول دو سه سال گذشته، این مشکلات با صنعت برادر بوده‏اند.

محمود احمدی‏نژاد در این مراسم با اشاره به آمار، از پیشرفت صنایع و معادن در ایران، نسبت به سال‏های گذشته و حتی ۵۰ سال گذشته سخن گفت. او از جمله اشاره کرد: «چهارسال پیش صادرات صنعتی کشورمان شش میلیارد دلار بود و اکنون به ۱۸میلیارد دلار رسیده است.» نظر شما درباره‌ی افزایش صادرات صنعتی کشور چیست؟

با یک سئوال پاسخ می‏دهم: آیا آمار به‏صورت مقداری افزایش یافته یا به صورت ریالی؟ چون ممکن است قیمت برخی از کالاها افزایش پیدا کرده باشد و حجم صادرات ریالی ما بالا برود، ولی صادرات مقداری بالا نرفته باشد.

مثلاً قیمت۱۰ تن صادرات، قبلاً ۱۰ دلار بوده، اما حالا ۱۰ تن مثلاً ۱۵ دلار شده است. ولی ما ۸ تن صادر کرده‏ایم، ۱۲دلار گیرمان آمده است. در این‏صورت بازهم از نظر ریالی افزایش صادرات داشته‏ایم، ولی از نظر مقداری ممکن است با ریالی یا ارزی متفاوت باشد.

بنابراین چون اطلاعات دقیقی در رابطه با این آمار ندارم، نمی‏توانم اظهارنظر خاصی بکنم.

مشخص‏ترین تاثیر تحریم‏ها در زمینه‏ی صنایع، در حال حاضر چه خواهد بود؟ نگرانی مشخص در این زمینه چیست؟

الان صرفاً یک نگرانی وجود دارد و آن این‏که کارخانجاتی هستند که قطعات هایتک مصرف می‏کنند. این در همه‏ی صنایع هست که یک‌سری قطعات هایتک از اروپا و جاهای مختلف در صنایع مصرف می‏شود.
فرض کنید سیستم قطعات بسیار حساسی که در سیستم‏های کنترل برای کنترل فشار و ... مصرف می‏شود، یا سیستم‏های کنترلی‏ای که با قطعات هایتک طرف هستند، ممکن است نگرانی‏هایی برای تأمین قطعات آتی‏شان داشته باشند.

اما در حال حاضر، من فعلاً نمود خاصی از مشکلات را پیش رو نمی‏بینم. البته همین مسئله‏ی تأمین قطعات، مدیران بالا را مقداری نسبت به آینده‏ی صنعت نگران کرده است.

مدیریت بحران

آقای ادهمی در این گفت‌وگو هم‏چنین از تشکیل «کارگروه تدابیر ویژه» در مورد تحریم خبر داد.
او گفت که وظیفه‏ی این گروه، بررسی مسائل و مشکلات ارجاعی به کارگروه و ارائه‏ی راه‏کارهای مناسب و پیشنهاد به تجار، برای برون‏رفت از مشکلات احتمالی ناشی از این تحریم‏ها است.

از وی می‏پرسم: به‏راستی راه‏ برون‏رفت از این تحریم‏ها وجود دارد؟ آیا مدیران ایرانی قادر به گذشتن از چنین دوران مشکلی هستند؟ آیا اساساً صنایع معدن ایران هرگز از کارشناسی مناسب، هرگز برخوردار بوده است؟

از نظر کارشناسی که مشکلی ندارد. چون ایران همیشه از وجود کارشناسان خوب بهره برده است و همیشه سعی کرده آخرین تکنولوژی را جلب کند.

در ایران کل مدیران صنعت، معدن و بخش‏های اقتصادی، بیش‌تر مدیران بحران بوده‏اند. یعنی چه در طول جنگ و چه در طول مسائل اقتصادی مختلف که پیش آمده، مدیران ایرانی خوب یاد گرفته‏اند چگونه با وجود بحران، مدیریت کنند و با آن کنار بیایند.

یعنی بهترین مدیرانی را که در مواقع بحران می‏شود به آنها مدیریت را واگذار کرد، می‏توان در ایران پیدا کرد. ولی ادعا نمی‏کنم که بهترین مدیران برنامه‏ریز و اقتصادی‏ای که بتوانند در وضعیت عرضه و تقاضا و وضعیت مناسب بازار مدیریت کنند، در ایران هستند. من در این بخش ادعایی ندارم، ولی در بخش مدیریت بحران ادعا دارم که اصلاً مدیران ایران با مدیریت بحران بزرگ شده‏اند و یاد گرفته‏اند با راه‏حل‏های واسطه درصدد رفع‏ورجوع باشند.

به این‏ ترتیب، شما به عنوان یکی از این مدیران، در شرایط فعلی چه راه‏های مشخصی را برای دور زدن این بحران‌ها پیشنهاد می‏کنید و یا در نظر دارید؟

همان‏طور که گفتم، باید دنبال راه‏حل‏های واسطه بگردیم. مشابه این قطعات بالاخره همه‌جا ساخته شده است. اگر اصل آن هم گیر نیاید، مشابه‏اش گیر می‏آید. ولی باید باز با بازارهای واسطه، با قیمت‏های کلان‏تر، به‏دنبال آن باشند تا این نگرانی را رفع کنند. این نگرانی الان به صورت نگرانی ذهنی وجود دارد. هنوز کاملاً عینی نشده است.

به‏نظر شما، دولت چه کمکی می‏تواند به مدیران ایران در رفع این بحران بکند؟

برای جلوگیری از بحران، بهترین راه‏حل در این مقطع آن است که بخشی از پول‏هایی که به‌عنوان یارانه به مردم داده می‏شوند، یک دور از طریق صنعت گردش داده شود که هم افزایش تولید را دربر داشته باشد و هم رونق اقتصادی را. هم کسب و کار را داشته باشد و هم بتواند به توسعه‏ی صنعت کمک کند.

این کار می‏تواند تورم را هم با توجه به افزایش تولید داخلی و افزایش تولید ناخالص ملی، پایین بیاورد. اگر این کمک‏ها فقط یک دور از طریق صنعت گردش داده شود و بعد به عنوان کالای صنعتی در اختیار مردم قرار بگیرد، منافعش خیلی بیش‌تر است. امیدوارم مسائلی که می‏گویند، عملی شود.