رویارویی دولت و دانشگاه آزاد

حامد دوستدار

مناقشه بر سر دانشگاه آزاد در ایران کماکان ادامه دارد و هر یک از طرفین درگیر، تلاش می‌کند تا دیگری را حذف کند.

در تازه‌ترین اظهار نظر در این‌باره، روز گذشته غلامحسین الهام، از اعضای شورای نگهبان، وقف اموال دانشگاه آزاد را «کمک به ادامه‌ی حیات فتنه» توصیف کرده است.

«فتنه»، اصطلاحی است که حامیان دولت برای موج اعتراض‌هایی که پس از انتخابات بحث‌برانگیز ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۸ رخ داد، به کار می‌برند.

سردر یکی از دانشگاه‌های آزاد اسلامی

خبرگزاری فارس روز سه‌شنبه نوشته که الهام هم‌چنین گفته که وقف اموال این دانشگاه، «پول‌شویی» است.

حامیان دولت می‌گویند که دانشگاه آزاد، اموال و امکاناتش را در اختیار مخالفان و معترضان به نتیجه‌ی انتخابات قرار داده است.

مهدی هاشمی رفسنجانی، فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی که پس از انتخابات ۲۲ خرداد از ایران خارج شد، به «سازمان‌دهی حوادث پس از انتخابات» متهم شده است.

او که عضو هیئت امنای دانشگاه آزاد است، گفته که برای رسیدگی به شعبه‌های خارجی دانشگاه آزاد به خارج از کشور رفته است.

دادسرای عمومی و انقلاب تهران، روز جمعه ۷ خرداد با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که ماموران دادستانی تهران چهارشنبه‌شب ۵ خرداد پس از بازرسی از یکی از ساختمان‌های دانشگاه آزاد اسناد و مدارک محرمانه‌ای کشف کرده‌اند.

در این اطلاعیه آمده است: «در پی بازرسی انجام شده از محل اسناد و مدارک زیادی درباره‌ی برخی قراردادهای نفت و گاز، اسناد مالی غیر مرتبط با دانشگاه آزاد، اسناد محرمانه‌ی دولتی و نیز گزارش‌هایی مرتبط با یکی از متهمان حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری کشف و ضبط شده است.»

ناظران مسایل ایران می‌گویند این اقدام برای تحت فشار گذاشتن مهدی هاشمی انجام شده است.
او در گذشته مسئولیت‌هایی را در وزارت نفت از جمله ریاست سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت بر عهده داشته است.

آغاز مناقشه

محمود احمدی‌نژاد، ۱۶ ماه پس از پیروزی‌اش در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴، انتقادات خود را علیه دانشگاه آزاد به طور آشکارا اعلام کرد.

هشتم آبان سال ۱۳۸۵، احمدی‌نژاد در جریان بیستمین سفر استانی‌اش به شهرستان پاکدشت رفت.
او در جمع مردم پاکدشت از یک «تصمیم انقلابی» درباره‌ی دانشگاه آزاد سخن گفت و تاکید کرد: «با تلاش‌هایی که سال گذشته انجام دادیم، شهریه‌ها کاهش یافت. اگر امسال شهریه‌ی دانشگاه آزاد را کاهش ندهند یک تصمیم انقلابی می‌گیریم که همه‌ی مردم خوشحال شوند.»

عبدالله جاسبی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی

۲۰ روز پس از این اظهار نظر احمدی‌نژاد، خبرگزاری فارس که اخبار حامیان دولت را در ماجرای دانشگاه آزاد پوشش می‌دهد، از تصمیم رئیس جمهوری به عنوان «لرزش‌های یک تصمیم انقلابی» یاد کرد.

این خبرگزاری ۲۸ آبان سال ۱۳۸۵ نوشت: «لرزش‌هاي انقلابي كه ریيس‌جمهور از آن نام‌ برده بود طي روزهاي اخير با در ميان آمدن بحث تغيير در اساس‌نامه و تكميل اعضاي هيئت موسس دانشگاه آزاد آغاز شده است.»
اکنون اما با گذشت چهار سال از اعلام «تصمیم انقلابی» به‌نظر می‌رسد محمود احمدی‌نژاد برای عملی ساختن آن، کار آسانی را پیش‌رو ندارد.

تصویب اساس‌نامه‌ی جدید

شورای عالی انقلاب فرهنگی پنجم اردیبهشت ماه گذشته، پس از ۴۰ ماه، اساس‌نامه‌ی تازه این دانشگاه را تصویب و برای اجرا ابلاغ کرده بود.

این شورا مهلت یک‌ماهه‌‌ای را برای تعیین رئیس تازه‌ی این دانشگاه مشخص کرده بود. عبدالله جاسبی، رئیس کنونی دانشگاه آزاد نزدیک به ۲۸ سال است که در راس بزرگ‌ترین دانشگاه غیر دولتی ایران قرار دارد.

در اساس‌نامه‌ی جدید که شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب کرده، میرحسین موسوی از ترکیب هیئت موسس حذف شده و «شهاب‌الدین صدر، نسرین سلطان‌خواه، محمدحسن شجاعی‌فرد، فرهاد رهبر و فرهاد دانشجو» به‌عنوان اعضای جدید معرفی شدند.

علاوه بر اعضای جدید، اعضای قدیمی هیئت موسس این دانشگاه را «میرحسین موسوی، اکبرهاشمی رفسنجانی، عبدالله جاسبی، عبدالکریم موسوی اردبیلی، حسن خمینی، علی اکبر ولایتی، حسن حبیبی، محسن قمی و حمید میرزاده» تشکیل می‌دهند.

تعیین رئیس جدید دانشگاه آزاد یکی از اختیاراتی است که در اساس‌نامه‌ی جدید به شورای عالی انقلاب فرهنگی سپرده شده است.

بنا بر این اساس‌نامه، هیئت امنای دانشگاه باید فرد پیشنهادی خود را برای ریاست دانشگاه به منظور تایید به شورای عالی انقلاب فرهنگی معرفی کند.

در این اساس‌نامه پیش بینی شده که در صورت معرفی نشدن رئیس از سوی هیئت امنا، شورای عالی انقلاب فرهنگی اختیار تعیین رئیس دانشگاه را دارد.

هیئت‌های موسس و امنای دانشگاه آزاد، اساس‌نامه‌ی تازه را دارای «اشکالات شرعی و قانونی» می‌دانند.
روز شنبه ٢٩ خرداد ۸۹ نیز شعبه‌ی ٢٩ دادگاه عمومی مجتمع قضایی بهشتی تهران پس از شکایت هیئت موسس دانشگاه آزاد، دستور داده که اجرای اساس‌نامه‌ی تازه این دانشگاه که شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را تصویب کرده، «متوقف» شود.

یک روز پس از این تصمیم، غلامحسین محسنی اژه‌ای، دادستان کل کشور با ارسال نامه‌ای به آیت‌الله صادق لاریجانی، رئیس قوه‌ی قضاییه، حکم دادگاه را «غیر شرعی» خواند و خواستار دخالت او شد.

آیت‌الله لاریجانی نیز با پذیرفتن درخواست دادستان کل کشور، دستور داد تا پرونده دوباره مورد رسیدگی قرار گیرد.

وقف اموال دانشگاه

موضوع وقف اموال دانشگاه آزاد که ۷ شهریور ۸۸ مطرح شد، سبب شده که حامیان دولت آن را «بزرگ‌ترین سرقت تاریخ و غارت ۲۵۰ هزار میلیارد تومانی» معرفی کنند.

با این حال، نمایندگان مجلس روز ۳۰ خرداد ۸۹ کلیات طرحی را تصویب کرد که بر اساس آن دانشگاه آزاد مجاز خواهد بود تا اموالش را وقف کند.

این مصوبه مجلس واکنش تند حامیان دولت را به دنبال داشت.

پس از تصویب طرح وقف دانشگاه آزاد، تعدادی از تشکل‌های دانشجویی حامی دولت اول تیر ۸۹ با گردهمایی در مقابل مجلس تهدید کردند که اگر نمایندگان از تصمیم خود کوتاه نیایند مجلس را به «توپ» خواهند بست.

به گزارش خبرگزاری‌های ایران، اعضای تعدادی از تشکل‌های دانشجویی هم‌چون «بسیج، جامعه‌ی اسلامی و انجمن های اسلامی» پس از موافقت نمایندگان با وقف دانشگاه آزاد اسلامی مقابل مجلس گردهمایی اعتراضی برگزار کردند.

آنها ضمن سر دادن شعارهایی تند که پایگاه خبری فراکسیون اقلیت مجلس، پارلمان‌نیوز، آنها را «وقیحانه» دانست، خواستار «انصراف» نمایندگان از تصمیم خود شدند.

علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی در واکنش به این موضوع گفت:‌«شگفت» است که عده‌ای می‌خواهند با «غلبه‌ی دهل» صدای «انقلابی و ولایی» مجلس را نشنوند.

یک‌روز پس از این اعتراضات، نمایندگان مجلس ایران به فوریت طرحی رای مثبت دادند که بر اساس آن، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره دانشگاه آزاد «معتبر» قلمداد می‌شود.

سرانجام دانشگاه

برگزاری جلسه هیئت موسس بدون دعوت از اعضای جدیدی که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی، نشان می‌دهد که هیئت موسس فعلی این دانشگاه قصد کوتاه آمدن در برابر مخالفانش را ندارد.

در جلسه‌ی هفته‌ی گذشته‌ی هیئت موسس، میرحسین موسوی که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی از ترکیب هیئت موسس این دانشگاه کنار گذاشته شده بود، شرکت کرده است.

روزنامه‌ی کیهان نوشته که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی تاکید کرده به دلیل غیر قانونی بودن مصوبه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی، از موسوی دعوت کرده تا در جلسه هیئت موسس حاضر شود.

با این حال در طرف دیگر ماجرا، خبرگزاری فارس روز هفتم تیر خبر داد که شورای عالی انقلاب فرهنگی به زودی رییس جدید دانشگاه آزاد را انتخاب می‌کند.

این خبرگزاری از فرهاد دانشجو، علي اكبر ولايتي، غلامعلي حداد عادل و پرويز داودي به‌عنوان گزينه‌هاي ریيس جديد دانشگاه آزاد نام برده است.

خبرگزاری فارس در عین حال احتمال معرفی جاسبي و ميرزاده، دو عضو قدیمی هیئت موسس را برای ریاست دانشگاه از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی ضعیف دانسته است.

همچنین نسرین سلطان‌خواه، عضو جدید هيئت امناي دانشگاه آزاد نیز امروز خبر داده که جلسه هيئت امنا برای معرفی سه گزینه‌ی ریاست دانشگاه آزاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۴ تیر برگزار می‌شود.

خبرگزاری فارس به نقل از سلطان‌خواه نوشته که احكام اعضاي هيئت امناي جديد دانشگاه آزاد از سوي ریيس شوراي عالي انقلاب فرهنگي صادر شده است.

به نظر می‌رسد هفته آینده، رویارویی هیئت موسس دانشگاه آزاد و دولت وارد مرحله‌ی تازه‌ای خواهد شد.

دانشگاه آزاد، ۳۵۷ واحد دانشگاهی و مرکز آموزشی در ایران، لبنان، امارات متحده عربی، انگلیس، تانزانیا و ارمنستان دارد و وسعت فضای آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، اداری، بیمارستانی، درمانی و بهداشتی، ورزشی و رفاهی آن هم به ۱۴ میلیون مترمربع می رسد.

مسئولین دانشگاه آزاد، تعداد دانشجویان این دانشگاه را یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر و تعداد فارغ التحصیلان آن را هم دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر اعلام کرده‌اند.