تضعیف در جبهه‌ی داخلی

ایرج ادیب‌زاده

آقای علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی، هشدارهای تندی به دنیای غرب داده و گفته است: «اگر وسوسه‏ی بازرسی کشتی‏های جمهوری اسلامی را داشته باشید، خدمت کشتی‏های‏تان در خلیج فارس و عمان می‏رسیم.»

این پرسشی است که با آقای دکتر شاهین فاطمی، تحلیل‏گر سیاسی و رییس مرکز اروپایی تحقیقات بین‏المللی در پاریس، درمیان گذاشته‏ام.

شاهین فاطمی

به‌نظر من، چنین استنباطی از این صحبت‏ها، اعتبار بیش از حد دادن به آنها است. من فکر می‏کنم این حرف‏ها را از روی عصبانیت و بیش‌تر برای مصرف داخلی زده شده است.

دولت‏مردان ایران مدت‏ها بود که می‏گفتند قطعنامه صادر نمی‏شود. بعد از قرار و مداری که با سوءاستفاده از برزیل و معامله با ترکیه انجام دادند، تقریباً فکر کردند که کارت برنده‏ای زمین زده‏اند. هیچ انتظار نداشتند این قطعنامه با چنین سرعت و قاطعیتی تصویب شود.

امروز هم به جای آن‏که با مردم با صداقت و راستی صحبت کنند و بگویند چه شد و به خطاهایی که در دیپلماسی داشته‏اند اذعان کنند، وضع را با چنین گفته‏هایی بازهم مشکل‏تر می‏کنند. مطمئناً صحبت‏های آقای لاریجانی برای مصرف داخلی است.

درباره‌ی این که می‏گویند به غنی‏سازی شدت می‏بخشند نیز باید گفت آنها تا جایی که بتوانند تاکنون این کار را انجام داده‏اند و من اعتبار زیادی برای این حرف‏ها قائل نیستم. فکر نمی‏کنم کسی هم در غرب، این صحبت‏ها را جدی بگیرد. این حرف‌ها بیش‌تر برای مصرف داخلی، آن هم برای اقلیت کوچکی است که هنوز مطالب و اظهارات رژیم را دنبال و یا پیروی می‏کند.

قدر مسلم این است که تصویب این قطعنامه، یک شکست بزرگ سیاسی برای دیپلماسی ایران بود. متاسفانه به‌جای آموختن از اشتباه و برگشتن به مسیر درست ارتباطات بین‏المللی، حرف‏های گزاف می‏زنند.

به‏هرحال فقط وضع خود را مشکل‏تر می‏کنند. چون دیریا زود مجبورند تمام این مسافتی را که پیموده‏اند، با سرافکندگی عقب‏گرد بزنند و برگردند. هرچه بیش‌تر ادعاها کنند، کار خود را مشکل‏تر می‏کنند. این صحبت‏ها نه تنها اثر مثبتی در تصمیم اتحادیه‏ی اروپا یا امریکا و سازمان‏های بین‏المللی ندارد، بلکه بیش‌تر به زیان آنها تمام خواهد شد.

وزیران امور خارجه‏ی ۲۷ کشور عضو اتحادیه‏ی اروپا، روز دوشنبه (۱۴ یونی) در مورد اصل اعمال تحریم‏ها علیه جمهوری اسلامی در ارتباط با فعالیت‏های هسته‏ای این کشور به توافق رسیدند. این تحریم‏ها به‏ویژه در عرصه‏های انرژی، بازرگانی و مالی اعمال خواهد شد و از تحریم‏های تصویب شده در شورای امنیت سازمان ملل فراتر خواهد رفت. این توافق البته باید امروز در نشست سران اتحادیه‏ی اروپا در بروکسل به‏تصویب برسد. فکر می‏کنید فشارهای بیش‌تری از جانب این اتحادیه علیه جمهوری اسلامی اعمال شود؟

به‌نظر من اکثریت اعضای اتحادیه‏ی اروپا در این مورد با هم هم‏گام هستند. اما یکی دو کشور، از جمله یونان، شاید ایجاد اشکال کنند. بستگی به آن دارد که این موضوع چگونه به رأی گذاشته شود.

علی لاریجانی، رئیس مجلس، به غربی‌ها گفته است: اگر وسوسه‏‌ی بازرسی کشتی‏های جمهوری اسلامی را داشته باشید، خدمت کشتی‏های‏تان در خلیج فارس و عمان می‏رسیم.

چون همان‏طور که می‏دانید، بعضی از تصمیم‌ها در اتحادیه‏ی اروپا باید به‏اتفاق‏ آرا باشد. اما از آن‏جا که همیشه اتفاق آرا وجود ندارد، چندسال پیش سیستم رأی‏گیری دیگری به نام «اکثریت مشروط» ابداع کردند. معنای این رأی آن است که اگر دوسوم کشورهایی که در مجموع اکثریت جمعیت کشورهای اروپایی را دربرمی‏گیرند، به تصمیمی رأی بدهند این رأی هم قابل قبول خواهد بود.

بنابراین پیش‏بینی من این است که تصویب تحریم‏ها درحدی که فرانسه، انگلستان و آلمان علاقه‏مند هستند جدی و شدید باشد، احتمالاً به‏اتفاق آرا میسر نخواهد شد. چون احتمال دارد یونان و یا یکی دو کشور دیگر هم به دلایل خودشان، از جمهوری اسلامی جانبداری کنند. در هرحال تحریم‏هایی که تصویب خواهند شد، از تحریم‏های سازمان ملل تندتر خواهند بود، اما از آن‏چه به تصویب کنگره و سنای امریکا خواهد رسید، شدت‏ کم‏تری خواهد داشت.

از عصبانیت مسئولان جمهوری اسلامی از تصویب قطعنامه‏ی شورای امنیت سازمان ملل گفتید. روزنامه‏ی کیهان نیز نوشته است: «قطعنامه‏ی ۱۹۲۹ نمایشی است و ملت ایران را نمی‏شود به‏زانو در‏‏‏‏آورد.» می‏دانیم که جمهوری اسلامی در حال حاضر هم با اعتراض‏های گسترده‏ی مردم در داخل و هم با تحریم‏های بین‏المللی روبه‌رو است که حکومت ایران را هرچه بیش‌تر به‏انزوا کشانده است. تأثیر این وضعیت را تاکجا می‏توانید پیش‏بینی کنید؟

در وهله‏ی اول در پاسخ به کیهان حکومتی باید گفت که ملت ایران نیست که به‏زانو درمی‏آید. ملت ایران به‏زانو درنیامده و در مقابل تعدیات یک‏ساله‏ی گذشته حکومت مقاومت کرده است. این قطعنامه علیه ملت ایران نیست.

حکومت ایران همیشه سعی می‏کند خلط مبحث کند و طوری وانمود کند که این قطعنامه‏ها علیه ملت ایران است. در حالی که برعکس؛ این قطعنامه‏ها و تمام فعالیت‏هایی که کشورهای جهان آزاد انجام می‏دهند، درست در مسیر منافع ملت ایران و علیه جمهوری اسلامی است.

مسئله‏ی دوم این است که جمهوری اسلامی با این نوع صحبت‏ها و بازرسی کشتی و... مرتکب اشتباه بزرگی می‏شود. چرا که بازرسی کشتی‏های جمهوری اسلامی برمبنای چهارمین قطعنامه‏ی سازمان ملل است و شورای امنیت این بازرسی را قانونی کرده است.

در حالی که اگر جمهوری اسلامی در خارج از آب‏های ساحلی ایران سعی کند به حریم کشتی دیگری تجاوز کند و یا بخواهد آن را تفتیش کند، جنبه‏ای بسیار جدی به‏خود خواهد گرفت و مسلماً با واکنش تندی هم روبه‌رو خواهد شد.

گمان من این است که ماحصل اتفاقاتی که افتاده، تضعیف بیش‌تر جمهوری اسلامی در جبهه‏ی داخلی هم هست. چرا که سیاست دولت با شکست روبه‌رو شده و سرانجام با تشدید بحران هسته‏ای، به منافع مردم لطمه می‏زنند. این تحریم‏ها برای تجارت مملکت مسئله ایجاد خواهد کرد و این که می‏گویند تأثیری ندارد، حرف بی‏ربطی است.

تأثیر این تحریم‏ها روی مردم ایران است و دیر یا زود جمهوری اسلامی مجبور خواهد شد راهی را که رفته است، برگردد. چون امروز با جامعه‏ی بین‏المللی روبه‌رو است. الان مسئله‏ی دعوا با امریکا نیست. این قطعنامه‏ از سوی شورای امنیت صادر شده که به‌نظر من، مسئله‏ی بسیار مهمی است.

این‏که روسیه و چین هم با تمام رشوه‏هایی که از جمهوری اسلامی گرفته بودند، به این قطعنامه رأی دادند و بعد از آن روسیه اعلام کرد که موشک‏های «اس ۳۰۰» را به ایران نخواهد فروخت، همه شکست‏های پیاپی‏ای برای دیپلماسی جمهوری اسلامی است که روزی باید به ملت ایران پاسخ بدهد.
امروز حکومت جمهوری اسلامی متأسفانه یکه‏تاز میدان است و نه در داخل کسی جرئت دارد صحبتی بکند و نه خود احساس مسئولیت می‏کند که این شکست‏های فاحش را توضیح بدهد، جبران کند و سیاست معقول‏تری را در زمینه‏ی سیاست خارجی اتخاذ کند.