بنی‌صدر: ۱۴خرداد امسال، پایان دوره‌ی خمینیسم

ایرج ادیب‌زاده

سخنرانی حسن خمینی، نوه‌ی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، در بیست و یکمین سالگرد درگذشت او توسط حاضران در مراسم ناتمام ماند.

این پرسشی است که با آقای ابوالحسن بنی‌صدر، نخستین رییس‌جمهوری اسلامی ایران در میان گذاشته‌ام.

عرض کنم که ۱۴ خرداد امسال را سپاه سازمان داد. مدعی شد که دومیلیون نفر را از سراسر کشور به تهران خواهد آورد. شکست اول این است که نتوانست این جمعیت را به تهران بیاورد.

شکست دوم برای آقای خامنه‌ای، خمینی و سپاه سئوالی است که شما می‌کنید. وقتی سپاه سازمان داده است پس خودجوشی بی‌معنی است. کسانی را هم که آن‌جا نشانده بودند، کسانی نبودند که خودشان آمده باشند و آن‌جا نشسته باشند. همان‌طور که در تصویرها دیدید، با آن نرده‌های آهنی، فضا تقسیم‌بندی شده بود؛ به‌ترتیبی که جمعیت کاملاً قابل کنترل باشد. حالا این‌جا معلوم نیست این سازمان‌دهی با موافقت آقای خامنه‌ای انجام گرفته یا بدون اطلاع او. این سئوال بسیار مهمی است.

شما در این مورد چه فکر می‌کنید؟

دو فرض بیش‌تر وجود ندارد: بدون اطلاع او انجام گرفته است. به‌لحاظ این‌که روی حسن خمینی را بوسید. یعنی این‌که دلداری‌اش بدهد. در این صورت معنای روشنش این است که مافیاهای نظامی مالی که در واقع بخش فرماندهی سپاه را در اختیار دارند، به تمام ایرانی‌ها روشن و واضح گفته‌اند که حاکم آن‌ها هستند. با آن توهینی که به آقای حسن خمینی کردند معنایش این است که دوره‌ی خمینیسم به این معنا که طرز فکر و رفتار آقای خمینی حاکم باشد، به‌ویژه در وضعیت امروز که یک روحانی و جمع روحانیان بر قوای مسلح سلطه داشته باشند، تمام شده است و آن‌ها باید تابع قوای مسلح باشند.

اگر آقای خامنه‌ای اطلاع داشته و این کار انجام گرفته است، گویای انحطاط اخلاقی، دینی و انسانی او است. زیرا نماز جمعه‌ای است که خود ایشان امامت می‌کرده است. با موافقت او قبل از این نماز، آقای حسن خمینی، نوه‌ی کسی که این آقا هرچه دارد از اوست، قرار بوده سخنرانی کند. یعنی همه چیز از پیش معلوم بوده است.

بنابراین این بی‌کفایتی او را نشان می‌دهد که نتوانسته مراسم را کنترل کند. اگر اطلاع داشته است، پس بداخلاقی و سقوطش را نشان می‌دهد که حتی نتوانسته است کینه‌هایش را برای مدت محدودی فرو ببلعد و در کنار قبر آقای خمینی، نوه‌ی او را به شعارهایی سپرده است که سرانجام موجب شده ایشان نتواند به صحبت خود ادامه بدهد. اگر درست به این نگاه کنید، یک پایان و مرگی در آن هست که مرگ ولایت فقیه است.

شما به راه خمینی و میراث خمینی اشاره کردید. در سال‌های اخیر، به‌ویژه بعد از اعتراض‌ها به نتیجه‌ی دهمین انتخابات ریاست جمهوری، هم اصلاح‌طلبان و هم اصول‌گرایان بر سر این‌که چه کسی پیرو خط آیت‌الله خمینی است مسابقه گذاشتند. سرنوشت این مسابقه به‌نظر شما به کجا کشیده می‌شود؟

سرنوشت دیروز معین شد. زیرا این‌طرف مخالف نبود که جمعیت به آن مراسم برود. آن طرف هم که قدرت را در اختیار دارد و اسم‌نویسی کرده بود تا در سراسر کشور جمعیت را به آن‌جا ببرد. وقتی نتوانست، یعنی جامعه‌ی ایرانی می‌گوید دیگر بی‌معنی است. هیچ‌گاه گوسفند نبوده حالا قطعا مصمم است که به‌عنوان یک ملت رشید، اجازه ندهد یک سازمان نظامی، سرنوشت او را در دست بگیرد و او را به‌عنوان یک آلت فعل مورد استفاده قرار دهد. پس آن میراثخواری تمام شد. با آن توهینی هم که به آقای حسن خمینی شد دیگر از آن طرف هم چیزی به‌عنوان میراث نمانده است.

این که خود آقای خامنه‌ای، نه به‌عنوان یک رهبر بالای دو طرف، بلکه سردسته‌ی یک طرف، مقابل طرف دیگر صحبت و رفتار کرد، از این دید هم که نگاه کنید، معنایش این است که این آقا از خودش مشروعیتی ندارد. کوشش او برای این‌که از اقای خمینی مشروعیت بگیرد، به لحاظ رفتاری که با نوه‌ی او شد، و این که سپاه پاسداران ترتیب‌دهنده‌ی چهاردهم خرداد شد و کسی از جمهور مردم جنب و جوشی ندید، یک کوشش شکست خورده بود. آن محیط، یک محیط سرد بود و پر از شعارهای خشن. نه در باب این قدرت و آن قدرت خارجی، بلکه در باب قدرت درون رژیم؛ یعنی آقای موسوی، آقای هاشمی رفسنجانی و نوه‌ی آقای خمینی.

همه‌ی این‌ها را در نظر بگیرید و از هر جنبه که نگاه کنید می‌بینید: چهاردهم خرداد امسال به یک روز تاریخی تبدیل شد. امیدوارم که مردم ایران نیز توجه کنند به آن‌چه دیدند و دریابند که چیزی در تاریخ ایران تغییر کرده است.
از این به بعد این آقایان باید آن میراث را رها کنند. متاسفانه دوران سیاهی بود. باید به حال و آینده بنگرند و به آن‌چه یک نسل برای رشد به آن نیاز دارد: یعنی آزادی و استقلال.

ابوالحسن بنی‏صدر، نخستین رییس جمهوری اسلامی ایران

نسل جوان که اکثریت جمعیت امروز ایران را تشکیل می‌دهند، چقدر به این دعوا بر سر میراث بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، اهمیت می‌دهد و اصلاً چه نقشی دارد؟

دیروز معلوم شد که اهمیتی نمی‌دهد. قبلاً نیز این معنا معلوم بود. با شعارهایی که به‌صراحت بر ضد ولایت فقیه می‌دادند. با شعارهایی که بر ضد آقای خامنه‌ای می‌دادند. با این اصرار مداومی که بر دموکراسی و مردم‌سالاری دارند. اصلاً شما فرض کنید همان‌طور که آقای موسوی ادعا می‌کند، آن یک دوره‌ی طلایی بوده است. نفس این‌که به جامعه‌ای بگویی به گذشته برگرد، انکار جوانی است. زیرا محل زندگی و جایی که جوان در آن نقش بازی می‌کند، آینده است. این نیروی محرکه‌ای است که جامعه‌ای را تغییر می‌دهد تا آن را برای زیستی مساعد‌تر برای خویش مناسب کند. در هر حال برگرداندن جامعه، حتی اگر آن دوره، واقعاً هم دوره‌ی طلایی بوده باشد، رویگردانی از جوان و نقش او است.

بنابراین جوان نمی‌تواند به میراثی اعتنا کند وقتی وضعیت امروز و این رژیم را می‌بیند. این رژیم درست همان چیزی است که خصوصاً نسل جوان می‌خواهد از آن خلاص شود. این‌که می‌بینید جنبش فروکش می‌کند و دوباره اوج می‌گیرد، به‌طور مستقیم ربط مستقیم پیدا می‌کند به این که آینده چقدر شفاف می‌شود، مسیر چقدر مشخص و هدف چقدر برای جامعه روشن می‌شود. در این صورت جامعه می‌تواند تصور کند که اگر از این وضعیت خارج شد، به چه وضعیت دیگری وارد می‌شود. آن وقت جنبش اوج می‌گیرد، گسترش پیدا می‌کند و تا پیروزی ادامه می‌یابد.