معامله‌ی پنهان فرانسه و ضربه به دموکراسی

ایرج ادیب‌زاده

«شک و تردید یک معامله بین تهران و پاریس»، «علی وکیلی‌راد در برابر کلوتیلد رایس»، «چرا دولت سکوت کرده بود؟»، «شفافیت بیشتر و گفتن همه‌چیز به مردم»، و ... این‌ها تیتر‌های چند روزنامه‌ی سراسری امروز فرانسه است.

از سوی دیگر «سورن مارگولی»، وکیل علی وکیلی‌راد گفته است که آزادی موکلش در چهارچوب یک معامله نبوده و ماجرای خانم رایس آن را پیچیده کرده و باعث شده است آزادی موکلش به تأخیر بیفتد.

دکتر جلال ایجادی، استاد دانشگاه در پاریس و عضو حزب سبزهای فرانسه باور دارد که این یک سازش بین دیپلماسی فرانسه با ایران بود: «در یک کلام همان بیان سازشی است که بین دیپلماسی فرانسه و دولت ایران انجام شده و این خیلی روشن و آشکار بود. علی‌رغم این که دو طرف سعی کردند بگویند این‌گونه رویدادها کاملاً جدا ازهم بودند، ولیکن این بر پایه‌ی یک منطق استوار بود و آن هم در ارتباط با دستگیری آقای کاکاوند در ماه مارس سال پیش میلادی و به‌دنبال آن سیاست گروگان‌گیری ایران و دستگیری خانم رایس در تهران صورت گرفت.

سخنگوی حزب سوسیالیست، بنوا هامون، خواستار شفافیت دولت در این ماجرا شده و گفته است: «باید همه چیز به مردم گفته شود»

از این ماجرا دولت ایران سعی کرد استفاده کند و مسئله‌ی قاتل شاهپور بختیار را مطرح کند که علی وکیلی‌راد باشد. بنابراین برای دولت فرانسه، از آن‌جایی که دولت آقای سارکوزی در جست‌وجوی این است که کمی مشکلات خود را کم کند و در ارتباط با سیاست و مناسبات با ایران به اندازه کافی بحران وجود دارد، سعی کرد به این ترتیب با آزادساختن خانم رایس یکی از ریشه‌های این بحران را از سر راهش بردارد.

ولی خیلی آشکار و روشن است که علی وکیلی‌راد که ایشان در واقع از سال ۱۹۹۴ در زندان بوده و آن‌طور که در این‌جا و آن‌جا گفته می‌شود که براساس قانون فرانسه پس از ۱۸ سال می‌تواند آزاد شود، مدت حبس وی هنوز کاملاً به ۱۸ سال نرسیده است. در واقع به‌دنبال سازشی که با دولت ایران صورت می‌گیرد، عملاً دولت فرانسه قواعد خودش را به‌نظر من نقض می‌کند و این فرد قاتل آزاد می‌شود. همان‌طور هم که شاهد بودیم، دیروز وارد تهران شد.»

عصبانی‌ بودن مخالفین آقای سارکوزی بیش‌تر در مورد سکوت دولت در مورد ماجرای مجید کاکاوند و آزادی مشروط علی وکیلی‌راد است. سخنگوی حزب سوسیالیست، بنوا هامون، خواستار شفافیت بیش‌تر دولت در این ماجرا شده و گفته است، همه چیز باید به مردم گفته شود.

دکتر جلال ایجادی می‌گوید: «متأسفانه دیپلماسی محرمانه‌ی غرب همیشه در دستور کار دولت‌ها قرار داشته است. همان‌طور که می‌دانید پیوسته در ارتباط با مسائل تروریسم بین‌المللی، در ارتباط با بحران‌هایی که در جاهای مختلف صورت گرفته و از جمله در ارتباط با نقش ایران در خاورمیانه، نقش ایران در گروگان‌گیری‌ها، پیوسته مواردی بوده که غرب در موقعیت ضعف قرار داشته و دیپلماسی محرمانه یکی از راه‌های جست‌وجوی حل مشکلات بوده است، آن‌چه در مورد این قضیه هم صورت گرفته است.

علی وکیلی‌راد پس از آزادی در تهران

درست است که به هرحال جامعه‌ی فرانسه خواستار این است که دولت با شفافیت بیشتری عمل کند، ولی گذشته از این خواست جامعه، مشهود است که دولت‌های گوناگون همیشه دیپلماسی محرمانه را در دستور کار خودشان قرار داده‌اند و در این ماجرا، در ارتباط با مسئله‌ی لبنان و مسئله‌ی اقدامات تروریستی که از جانب دولت ایران صورت گرفته بود، زد و بندهایی متقابل باهم داشته‌اند، و این چیز تازه‌ای نیست و متأسفانه همیشه بخشی از سیاست‌های کشورهای گوناگون محرمانه بوده و پنهان‌کاری زیادی وجود دارد.

به این ترتیب علی‌رغم این که این خواست وجود دارد، و به حق هم هست، پیوسته شهروندان و نیروهای دموکراتیک باید خواهان این باشند که به چه قیمتی این مسائل صورت می‌گیرد. در این مورد خاص هم فکر می‌کنم که نه تنها جامعه‌ی فرانسه، بلکه حتی ایران، جامعه‌ی ایرانی و شهروندان ایرانی هم این حق را دارند که سئوال کنند.

طبعاً نسبت به دولت ایران هیچ‌گونه اقدامی نمی‌توان کرد. چون یک دولت مستبد خون‌خوار است که به هیچ‌گونه مسائلی توجه ندارد. ولی حداقل در ارتباط با دولت فرانسه، این سئوال هست که به چه مجوزی در ارتباط با منافع خاص کشور فرانسه، در ارتباط با وکیلی‌راد که یکی از قاتلین شاهپور بختیار بود، چشمش را هم می‌گذارد و علی‌رغم این که ما پیوسته خواهان این بودیم که قانون مربوط به حقوق بشر رعایت شود و این افراد جنایتکار، در رابطه با ظلمی که انجام داده‌اند، در چهارچوب قانونی قرار گیرند، ولیکن منافع دیپلماسی فرانسه به‌سمت دیگری چرخید. این اعتراض کماکان باقی می‌ماند که چرا این سیاست مخفی عملاً به زیان دموکراسی و یا به زیان شفافیت تمام می‌شود؟»

کلوتید رایس پس از آزادی در فرانسه

سیاست گروگان‌گیری

محمدرضا روحانی، وکیل دادگستری در پاریس نیز ضمن اظهار رضایت از آزادی کلوتیلد رایس، آزادی علی وکیلی‌راد قاتل دکتر شاهپور بختیار را عملی توصیف می‌کند که دستگاه عدالت فرانسه را به دستگاهی برای معامله مبدل کرده است:

«من بسیار خوشحالم که این دختر جوان آزاد شد و نجات پیدا کرد، ولی در عین حال امروز دوباره خاطرات دکتر بختیار به ذهنم آمد. با این واقعه باز یک بار دیگر دکتر بختیار را به قتل رساندند. واقعیت این است که ۴۹ سال پیش وقتی در دانشگاه تهران دانشجو بودم، آقای دکتر بختیار، مسئول جبهه‌ی ملی دانشگاه بود.

من ایشان را از نزدیک می‌شناختم. ایشان هم حقوقدان بودند. این‌ها آمدند این حقوقدان را در آن‌جا کشتند. حقش این بود، واقعیت‌اش این بود که می‌بایستی خامنه‌ای، رفسنجانی و فلاحیان را، مانند آن‌چه در دادگاه میکونوس شد، در این‌جا محاکمه می‌کردند. واقعیت این است که آمر در تهران نشسته است. آزادی این آدم، تقارنش، با معاملات دیگری که شده، به‌خصوص با آزادی این دختر، برخلاف قولی که آقای رئیس جمهور داده، نشان‌دهنده‌ی این است که یک‌بار دیگر، یک‌بار دیگر دستگاه عدالت فرانسه، وسیله‌ای برای معامله شده و این حیف است.

این تنها به تمدن، حیثیت فرانسه و به ارتباطات تاریخی مردم ایران با کشور فرانسه صدمه نمی‌زند. این به تمام دستاوردهای مشترک بشری لطمه می‌زند. اگر شما به دادگستری فرانسه رفته باشید، حتماً دیده‌اید که روی دیوارهای آن نوشته شده که این‌جا فلان قاضی را کشتند، این‌جا فلان قاضی را گرفتند، این‌جا فلان وکیل را کشتند.

بیش از صد وکیل دادگستری در همین جنگ بین‌الملل دوم در مقابل فاشیسم از بین رفته‌اند. دادگستری فرانسه یک میراث، یک مدنیت است. این را با آخوندها معامله کرده‌اند. این تنها برای مردم ایران نیست. این صدماتی نیست که فقط به مردم ایران، به پناهندگان ایرانی و به حقوق ایرانیان بخورد. این صدمه اول از همه متوجه حیثیت‌ و حقوق بشر است. صدمه‌ای است به دستگاه قضایی فرانسه.

این زد و بند‌ها غیر از این که این‌ها را تشویق به استمرار این قبیل کارها کند فایده‌ای دیگر ندارد. همین الان سه آمریکایی کوهنورد را گرفتند. می‌خواهند بازهم معامله کنند. فلان قاتل را پس بدهید، تا ما کوهنوردهای‌تان را پس بدهیم. فلان قاچاقچی اسلحه را پس بدهید، تا ما دانشجوی شما را پس بدهیم. این‌ها تشویق شده‌اند. تمام این سی و یک‌سال این کار را کردند. از نظر من این‌ها حقوقی ایجاد کرده‌اند به اسم «حقوق گروگان‌گیری». تعجب‌ هم نکنید که من می‌گویم حقوق گروگان‌گیری. جنگ عمل زشتی است، ولی حقوق جنگ وجود دارد. این‌ها حقوق گروگان‌گیری را در بشریت ایجاد کرده‌اند و از آن خورده‌اند، از آن استفاده کرده‌اند و حاکمیت‌شان را تقویت کرده‌اند.»