اروپا و پذیرش پناهندگان سیاسی ایرانی

پژمان اکبرزاده

بسیاری از فعالان سیاسی، حقوق بشر و روزنامه‌نگاران ایرانی که از بیم امنیت خود از ایران گریخته‌اند در شرایط نامناسبی به‌سر می‌برند.

در همین رابطه با ماریچه اسخاکه گفتگویی داشتم و ابتدا پرسیدم چگونه با پناهجویان ایرانی در تماس قرار گرفته.

ماریچه اسخاکه: من در یک هیئت از ایرانی- اروپایی‌ها و ایرانی-آمریکایی‌ها شرکت داشتم که به ترکیه سفر کرده بودند. در واقع من تنها عضو گروه بودم که اصالت ایرانی نداشت. تماس‌های بسیار زیادی با پناهندگان در جامعه ایرانیان ترکیه داشتیم؛ ایرانیانی که در سراسر این کشور پراکنده‌اند. از این راه، با وضعیت پناهندگان ایرانی در آنجا آشنا شدم.

چه نهادی سفر این هیئت به ترکیه را سازماندهی کرده بود؟

یک نهاد غیردولتی در آمریکا به نام «امید».

ماریچه اسخاکه، نماینده حزب دموکرات هلند در پارلمان اروپا

وضعیت پناهجویان ایرانی در ترکیه را چگونه دیدید؟

این پناهجویان در ترکیه با شرایط بسیار دشواری رو به رو هستند. اغلب، مدت بسیار زیادی باید در انتظار بمانند تا روشن شود در چه کشوری باید به زندگی ادامه دهند. در آمریکا، کانادا یا کشورهای اروپایی. در عین حال نمی‌توانند به‌طور قانونی کار کنند. فرزندانشان نمی‌توانند به مدرسه بروند. در نتیجه‌ی چنین شرایطی، پناهجویان گاهی به مراقبت‌های پزشکی و روانی نیاز دارند که دست یافتن به آن، همیشه آسان نیست.

با توجه به موقعیت سیاسی‌تان در اروپا می‌خواهید برای آنها چه کنید؟

تا آنجا که توانسته‌ام همیشه برای بهتر کردن شرایط شان تلاش کرده‌ام. حزب من، که در هلند، دی.66 نامیده می‌شود، دولت هلند را تشویق کرده تا برای فعالان سیاسی و حقوق بشر کاری کند؛ به‌ویژه آنهایی که پس از انتخابات سال گذشته در ایران، سخن گفته‌اند. در تلاش هستیم تا ببینیم در قدم بعدی چه می‌توان کرد زیرا باید وزارت دادگستری را نیز به ماجرا وارد کنیم. مسئله صدور روادید و پذیرش مهاجرت در حیطه فعالیت آنهاست.

در سطح پارلمان اروپایی نیز، تلاش برای متمرکز کردن توجه به مسئله حقوق بشر در ایران و پناهندگان ایران ادامه دارد. درست نیست که تمام توجه به مسئله اتمی و تحریم‌ها معطوف شود. این موضوع مهم است ولی آنچه به آن اعتقاد دارم، این است که حزب من، به اروپا به عنوان جامعه‌ای می‌نگرد که در آن ارزش‌ها مطرح هستند. جامعه‌ای که آزادی بیان، حقوق برابر، منع شکنجه و مسایلی از این دست، جزو ارزش‌های بنیادین است. به این دلیل معتقدم که اروپا در این زمینه باید مسئولیت به عهده گیرد؛ در برابر مردم ایران که آنها هم معتقد به آزادی بیان، حقوق برابر زن و مرد و دموکراسی هستند.

با احساس مسئولیت نشان دادن در این زمینه، به آنها نشان می‌دهیم که صدایشان را می‌شنویم و در این ارزش‌ها با آنها سهیم هستیم.

همانگونه که خودتان هم اشاره کردید، این ارزش‌ها جزو ارزش‌های بنیادین در اروپا به شمار می‌روند. ولی در شرایط کنونی فکر می‌کنید چرا اولویت اصلی اروپا و آمریکا مسایل هسته‌ای ایران است و نه حقوق بشر؟

مسئله اتمی هم قطعاً به دلیل پیوند آن با ثبات جهانی، بسیار مهم است ولی خود من هم بسیار نسبت به عملکرد کشورهای اروپایی بسیار انتقاد دارم که چرا توجه بیشتری به مسئله حقوق بشر در ایران و همچنین کسانی که از ایران گریخته‌اند ندارند. این افراد در ترکیه، در مالزی، در سراسر جهان پراکنده شده‌اند. اروپا باید کاری برای آنها انجام دهد. به آنها سرپناهی موقتی دهد یا راه‌حل‌هایی پیدا کند تا شرایط زندگی آنها بهتر شود.

در ماه‌های گذشته، در پی تظاهرات در ایران، برخی کشورهای اروپایی اعلام کردند که درها به رو پناهجویان ایرانی را باز می‌کنند ولی زمانی که با پناهجویان صحبت ‌می‌کنیم، گلایه می‌کنند که شرایط ‌شان روز به روز بدتر می‌شود. فکر می‌کنید آنچه کشورهای اروپایی مطرح کرده‌اند بیشتر یک ژست سیاسی است یا واقعاً تلاش‌هایی در حال انجام است؟!

نه! فکر می‌کنم این کار باید خیلی جدی گرفته شود. من هم تمام تلاشم را در این زمینه دارم انجام می‌دهم. واژگان زمانی که با عمل همراه نشوند معنی ندارند. پناهجویان هم نباید امیدشان را از دست بدهند چون روند صدور روادید و ایجاد شرایطی ویژه برای اقامت موقت پناهجویان ایرانی، به زمان نیاز دارد. از سوی دیگر، متاسفانه ما با به قدرت گرفتن محافظه‌کاران دست‌راستی در اروپا مواجه شده‌ایم که خواستار عدم پذیرش مهاجر هستند.

چند روز پیش، نوشتار مفصلی در روزنامه ان.ار.سی چاپ هلند نوشتم با این موضوع که هلند مکانی امن برای پناهجویانی باشد که به آزادی بیان و ارزش‌هایی که ما هم در آن سهیم هستیم معتقد‌ند. کامنت‌های زیادی در سایت ان.ار.سی آمده که گرایش دست‌راستی دارند. ولی به هر حال ما بر سر این ارزش‌های بنیادی می‌ایستیم.

شما از آنچه انجام داده‌اید صحبت می‌کنید و آنچه باید انجام شود. ولی آیا کشورهای اروپایی اساساً حرکتی در این زمینه انجام داده‌اند یا اینکه باید آنها را متقاعد کنیم که باید کاری کرد؟

نه! فکر می‌کنم در جریان است. دولت‌های اروپایی به شکل روزافزونی متقاعد شده‌اند که باید کاری کرد. باید توجه داشت که برخی از این تلاش‌ها را نمی‌توان علنی کرد چون امنیت پناهندگان را به خطر می‌اندازد. ولی تلاش‌های زیادی برای فعالان حقوق بشر، وکیلان، روزنامه‌نگاران و دانشجویان در حال انجام است؛ کسانی که در اعتراضات پس از انتخابات نقش داشته‌اند؛ ولی کارهای بیشتری باید انجام شود همراه با فشار سیاسی.