کنفرانس واشینگتن و امنیت هسته‌ای جهان

ایرج ‌ادیب‌زاده

همایش دو روزه‌ی امنیت هسته‌ای در واشنگتن با خوش‌بینی آغاز شده است. دلیل این خوش‌بینی‌ را به ویژه کارشناسان و مفسران خبری فرانسوی در دو جنبه می‌دانند. اوکلای اعلام کرده که قصد دارد خود را از ذخیره‌ی اورانیوم غنی شده‌ای که دارد، رها کند.

این اورانیوم ذخیره شده می‌تواند برای تولید سلاح اتمی به کار رود. دومین مسئله این‌که رییس جمهور چین در ملاقات با باراک اوباما به ایران برای متوقف کردن فعالیت‌های اتمی فشار آورد. در همایش امنیت هسته‌ای واشینگتن رهبران و مسئولان ۴۷ کشور جهان حضور دارند اما کره‌ شمالی، ایران و سوریه به دلیل برنامه‌های مشکوک سلاح‌های اتمی‌شان که از سوی غرب مورد انتقاد هستند، دعوت نشده‌اند. آقای بان ‌کی مون دبیر کل سازمان ملل، از هیئت‌های شرکت کننده در این همایش خواسته تا مذاکرات فوری درباره‌ی ممنوعیت مواد قابل شکاف برای سلاح‌های هسته‌ای را آغاز کنند.

آقای دکتر مهدی مظفری، شما استاد دانشگاه در دانمارک هستید. هدف مهم این همایش را در چه می‌بینید و چه‌قدر در موفقیت تصمیم‌هایی که در آن گرفته می‌شود خوشبین هستید؟

هدف کنفرانس، همین‌طور که آقای اوباما رییس جمهور آمریکا اعلام کرده تامین امنیت هسته‌ای جهان است اما با کنفرانس‌هایی که در مورد خلع سلاح برگزار می‌شود، تفاوت دارد. این بار فقط روی مسئله‌ی هسته‌ای تکیه خواهد شد و هدف آن نیز عبارت از این است که اورانیوم و مواد دیگر مورد استفاده‌ی گروه‌های تروریستی و دولت‌های مشکوک قرار نگیرد. این مسئله‌‌ای اساسی است. تا کنون فقط یک بار در هیروشیما این سلاح استفاده شده و بعد از آن به دلیل وجود یک نوع تعادل وحشت بین آمریکا و شوروی و بعد هم چین، هند، پاکستان و اسراییل هنوز این سلاح به کار برده نشده است. ولی موضوع خطرناک این است که گروه‌ها این سلاح را به دست آورده و آن را به کار ببرند.

هدف کنفرانس، همین‌طور که اوباما رییس جمهور آمریکا اعلام کرده تامین امنیت هسته‌ای جهان است

این یک مسئله است و هدف دیگری که این کنفرانس دارد عبارت است از هسته‌ای نکردن جهان. آقای اوباما سال پیش در پراگ اعلام کرد هدف و برنامه‌ی نهایی دولت من، حرکت در جهتی است که سال‌های سال در آینده، جهان از سلاح اتمی عاری شود. او گفت ممکن است این به عمر من کفاف ندهد ولی ما در این جهت حرکت می‌کنیم و این کنفرانس نیز در همین جهت هسته‌ای نکردن جهان است.

آقای اوباما اعلام کرده است احتمال مسلح شدن تروریست‌ها به سلاح اتمی بزرگترین تهدید علیه امریکا است، این تهدید تا چه حد واقعیت دارد؟

باید این را در استراتژی اسلامیست‌ها بعد از جنگ جهانی اول قرار داد. وقتی اخوان‌المسلمین در ۱۹۲۸ تشکیل شدند، می‌توان گفت چهار دوره اسلامیست‌ها اقدامات تروریستی انجام دادند. دوره‌ی اول که می‌توان آن را به نام حسن البناح نامید از ۱۹۲۸ تا ۱۹۷۸، ۵۰ سال طول می‌کشد.

در این دوره، اقدامات تروریستی این گروه تنها نشانه‌اش مسئولین بالای دولتی هستند. نخست‌وزیر مصر و ژنرال‌ها کشته می‌شوند، نه مردم عادی و غیرمسلمانان. بعد از آن عملیات تروریستی بی‌مرز و بوم با تشنجات انقلابی در ایران شروع می‌شود و طبق تحقیقاتی که انجام داده‌ام، اولین بار است که طبیعت این اقدامات تروریستی اسلامیست‌ها تغییر می‌کند. این بار دیگر فقط مسئولان بالای دولتی و نظامی نیستند و مردم عادی هستند که کشته می‌شوند. همان‌طور که در سینما رکس آبادان در ۱۹۷۸ آغاز شد و ۵۰۰ نفر کشته شدند.

این در تاریخ اسلامیست‌ها سابقه نداشت. گروگان‌گیری حتی قبل از پیروزی انقلاب و کشته شدن مردم عادی بود که قبلا این کار را انجام نداده بودند. این دوره‌ی دوم است که دوره‌ی خمینی نام دارد و تا ۱۹۹۰ ادامه داشت. بعد دوره‌ی بن‌لادن است که در واقع تکرار دوره‌ی خمینی است. تمام اقداماتی که حملات عام، کشتار غیر مسلمانان در بیروت در ۱۹۸۳ آن ‌هم از طرف دولت ایران و با شروع حزب‌الله شروع شد، در حمله‌ی هالیوودی ۱۱ سپتامبر تکرار شد که فوق‌العاده بزرگ و با استفاده از صنایع و تکنولوژی مدرن بود.

در عین حال که این مدرنیته‌ی ابزاری در عملیات تروریستی عصر بن‌لادن هست ولی کیفیت آن، تکرار دوره‌ی خمینی است. مسئله این است که دوره‌ی چهارم چیست؟ دوره‌ی چهارم باتوجه به اقدامات پلیسی گسترده‌ای که در جهان انجام می‌شود، دوره‌ی بیولوژیک و هسته‌ای است. اگر تروریست‌های اسلامی بخواهند یک جهش کیفی انجام دهند، با به دست آوردن سلاح هسته‌ای خواهد بود. این است که آقای اوباما و سران بسیاری از کشورهای دیگر، معتقدند که باید همین حالا جلوی آن را گرفت و از شروع این داد و ستد احتمالی اورانیوم و دیگر مواد مربوط به سلاح اتمی جلوگیری کرد.

اسراییل در این همایش شرکت نکرده و آقای نتان‌یاهو گفته که واکنش‌ها به برنامه‌ی اتمی ایران بیش از حد ملایم است و ترکیه گفته است خطر اتمی اسراییل را در این همایش مطرح می‌کند. فکر می‌کنید این مسئله جنجالی به وجود می‌آورد؟

این یک مسئله‌ی مهم است. اسراییل سلاح اتمی دارد ولی تصور نمی‌کند که بخواهد آن را به کار گیرد. صرف‌نظر از تمام مسائل دیگر، حدود جغرافیایی استفاده‌ی سلاح اتمی از طرف اسراییل وجود ندارد. از اورشلیم و بیت‌المقدس تا رملا بروید یک ساعت نیز طول نمی‌کشد. اسراییل می‌خواهد این بمب را کجا بیندازد؟ ولی اگر دولت‌های عربی می‌خواستند به اسراییل حمله کنند، مخصوصا عراق در دوره‌ی صدام‌حسین، می‌توانست در جواب آن‌ها از بمب استفاده کند ولی در فلسطین و سرزمین‌های اشغالی، سلاح اتمی کاربرد ندارد.

در قبال آن کشورهای دیگر مثل ایران، ترکیه، مصر و کشورهای اتحادیه‌ی عرب می‌خواهند مسئله‌ی سلاح اسراییل نیز روی میز بیاید. به نظر من نیز باید این مسئله تکرار شود. این مسئله حالت سیاسی گرفته است. زیرا فرض کنید کشوری مثل ایران، ادعا می‌کند اسراییل سلاح اتمی پس مشکلی نیست اگر کشورهای دیگر نیز داشته باشند. دولت آقای احمدی‌نژاد نیز می‌گوید به علت حمایت از فلسطینی‌ها این کار را انجام می‌دهد.

ولی اگر واقعا جمهوری اسلامی طرف‌دار فلسطینی‌ها باشد باید بلافاصله، تمام اسناد و مدارک مربوط به کارهای اتمی خود را روی میز بگذارد و با این کار است که سلاح را از دست اسراییل خواهد گرفت. همان‌طور که اشاره کردید اسراییل می‌گوید در مورد ایران مسائل، خیلی خفیف است و ایران خطر جدی است. این‌ها به دلیل این است که شک‌هایی وجود دارد که ایران می‌خواهد به سلاح اتمی دست پیدا کند.

اگر واقعا دولت آقای احمدی‌نژاد و آقای خامنه‌ای طرفدار مردم فلسطین هستند، فوری‌ترین کار این است که پرونده را روی میز بگذارند. این باعث می‌شود دیپلماسی اسراییل و آقای نتانیاهو خلع سلاح شود. دیگر نمی‌توانند این مسئله را برای به تعویق انداختن حل مسئله‌ی فلسطین مطرح کنند. بنابراین تمام این خطابه‌ی طرفدار فلسطین بودن نیز خطابه‌ای نادرست و حتی کذب است.

به دلیل این‌که شما به مسئله‌ی ایران اشاره کردید، آخرین پرسش من درباره‌ی ای مسئله هست که آقای صالحی مسئول انرژی اتمی هسته‌ای در ایران، همایش امنیت هسته‌ای در واشنگتن را بی‌ثمر خوانده و گفته است تصمیم‌های گرفته شده در این کنفرانس برای کشورهای حاضر در آن الزام آور نیست. به نظر شما تصمیم‌های گرفته شده در این همایش که ۴۷ کشور جهان و سازمان ملل در آن حاضر هستند، می‌تواند الزام‌آور نباشد؟

می‌تواند نباشد و الزام‌آور هم نیست. زیرا این تصمیمات وقتی الزام‌آور خواهد بود که دولت‌ها خودشان آن را امضا کنند و دولت‌هایی که امضا نکرده‌اند در قبال آن مسئولیتی ندارند. این یک سند سازمان ملل نیست و یک کنفرانس بین دولت‌هاست. ولی یک فشار شدید بین‌المللی به کشورهایی که غایب هستند و نخواهند‌ آن مقرراتی که آن‌جا وضع شد را انجام دهند، وارد خواهد شد. مسئله بیشتر سیاسی است تا حقوقی و آن‌چه آقای صالحی اشاره کرده از نظر حقوقی است که حق با ایشان است.

احتمال این‌که این کنفرانس به نتایج شگرف و بالایی نرسد نیز هست. زیرا ۴۷ کشور با منافع ملی کاملا متفاوت هستند ولی همین که سران‌شان را به این کنفرانس می‌فرستند و این کنفرانس توسط قوی‌ترین کشور دنیا در پایتخت آن کشور برگزار می‌شود، به هر حال به نتایجی خواهد رسید. از جمله این نتایج، نزدیک شدن موضع چین، آمریکا و روسیه در مورد مسئله‌ی ایران است. در چندین مسئله می‌توانند به نتایج مثبتی دست پیدا کنند ولی مسائل این‌قدر زیاد است که با این کنفرانس دو روزه حل نخواهد شد.