تحولات تازه پس از انتخابات عراق

فرنگیس محبی

با اعلام نتایج انتخابات پارلمانی عراق فهرست العراقیه به رهبری ایاد علاوی با کسب ۹۱ کرسی پیروز این انتخابات معرفی شد. ائتلاف دولت قانون به ریاست نوری‌المالکی نیز ۸۹ کرسی از ۳۲۵ کرسی پارلمان را به دست آورده است. هم‌چنین ائتلاف ملی عراق به ریاست سید عمار حکیم ۷۱ کرسی و ائتلاف کردستان نیز ۴۱ کرسی را از آن خود کردند.

برای بررسی بیشتر این موضوع همکارم فرنگیس محبی گفت و گویی را با جلال خالدی، روزنامه‌نگار ایرانی در بغداد انجام داده است که با هم می‌شنویم.

مهم‌ترین مسئله‌ای که منجر به پیروزی آقای علاوی در این انتخابات شد، حمایت اهل سنت از ایشان بوده است. در انتخابات سال ۲۰۰۵ شاهد بودیم که مناطق غربی و شمالی عراق شرکت چندان پررنگی در انتخابات نداشتند اما این بار به طور گسترده‌ای در انتخابات شرکت کردند و همه‌ی آن‌ها از آقای ایاد علاوی حمایت کردند. کم‌بود خدمات در استان‌های جنوبی که استان‌های نفت‌خیزی نیز هستند یکی دیگر از عواملی بود که این حضور را افزایش داده است.

در خصوص مناطق شمالی عراق، شاهد بودیم که بیشترین میزان کرسی‌های پارلمانی را استان موسل بعد از بغداد در اختیار داشته است. استان موسل یک استان سنی نشین با ۳۱ کرسی است. بیشتر این ۳۱ کرسی مربوط به اهل سنت است و همین امر میزان کرسی‌های عیاد علاوی را تا حد زیادی افزایش داده است.

به عقیده جلال خالدی، به دلیل مشخص‌شدن وضعیت و نقشه‌ی سیاسی عراق بعید است که ناآرامی‌هایی در این کشور اتفاق بیفتد

با وجود اعلام پیروزی آقای علاوی و معتبر دانستن نتیجه‌ی انتخابات از سوی نماینده‌ی سازمان ملل متحد، فکر می‌کنید چرا هنوز نوری‌المالکی نخست‌وزیر این کشور در مورد صحت این انتخابات شک دارد؟

بحث شک کردن در انتخابات وجود ندارد. از همان ابتدا، تعداد زیادی از گروه‌های سیاسی به عمل‌کرد کمیساریا اعتراض کردند. اولین نفری که به این امر اعتراض کرد شخص آقای ایاد علاوی بود و به تدریج گروه‌های دیگر هم به عمل‌کرد کمیساریا اعتراض کردند و خواستار بازنگری در برخی شعبه‌های انتخاباتی شدند.

ما دیروز لیستی از فهرست آقای مالکی داشتیم که ۵ فهرست لائیک دیگر و حتی حزب کمونیست عراق نیز نسبت به عمل‌کرد کمیساریا اعتراض کردند و خواستار بازنگری و بازشماری قطعی آرا بودند.

همه‌ی گروه‌ها معتقدند که بازشماری آرا، مسئله‌ای عادی است چرا که در سال ۲۰۰۴ در آمریکا نیز در رقابت انتخاباتی بین بوش و الگور بازنگری شد، و بازشماری آرا در ایالت میامی نیز به صورت دستی آغاز شد تا هرگونه شک را از این انتخابات برطرف کند.

به همین دلیل گروه‌های مختلف سیاسی معتقدند که برای برطرف شدن هر نوع شک نسبت به صحت انتخابات باید در برخی شعبه‌ها بازشماری دوباره انجام شود. آقای مالکی دیروز گفت حتی اگر مطمئن باشد که نتیجه‌ی انتخابات به نفع او نیست، برای بر طرف شدن این شک مایل است بازشماری آرا به صورت دستی در برخی استان‌ها مثل استان‌های بغداد، موسل و کرکوک از نو شروع شود.

البته وقتی اقای نوری‌المالکی در این رقابت جلو بودند چنین شکایتی نداشتند، با این وجود شما فکر می‌کنید بازشماری آرا صورت بگیرد؟

این مسئله به دادگاه عالی عراق مربوط است و گروه‌های سیاسی از فردا سه روز وقت دارند شکایت‌های خود را مطرح کنند و بعد از آن نیز دادگاه عالی کمیته‌ی شورای عراق است که موظف است تا ۱۰ روز دیگر مجددا این شکایت‌ها را بازنگری کند. با وجود این‌که تنها دو کرسی اختلاف بین آقای علاوی و مالکی هست، به دلیل اینکه بزرگترین کرسی تشکیل شده در پارلمان مربوط به علاوی است، او پیروز این انتخابات است.

تا این لحظه نیز همان‌طور که همه‌ی گروه‌های سیاسی عراق می‌دانند فهرست مالکی و حکیم همبستگی دارند و چنان‌چه این همبستگی در پارلمان آینده نیز ادامه داشته باشد، آن‌ها به تنهایی و حتی بدون حضور آقای علاوی می‌توانند دولت آینده را تشکیل دهند.

با وجود پیروزی علاوی، آیا وی می‌تواند دولتی تشکیل دهد و در صورت تحقق این موضوع چه گروه‌هایی مایل به ائتلاف با ایشان هستند؟

گروه‌های سیاسی عراق معمولا با علاوی و حزب ایشان که وفاق ملی هست مشکل خاصی ندارند چرا که علاوی با دیگر گروه‌های سیاسی عراق همبستگی خاصی علیه صدام داشته‌اند. از این نظر گروه‌های سیاسی شیعه و کرد با آقای علاوی و حزب وفاق ملی هیچ اختلافی ندارند. اما مهم‌ترین اختلاف، نوع ائتلافی است که علاوی تشکیل داده است.

در فهرست علاوی برخی‌ وجود دارند که با جریان‌های سیاسی شیعه و کرد هماهنگ نیستند. فهرست آقای صالح مطلق را داریم که با ائتلاف ملی عراق کاملا ناهماهنگ است. فهرست آقای طارق هاشمی، معاون رییس جمهور نیز با کردها اختلافات عمده‌ای دارد. بر همین اساس وجود این دو جریان سیاسی در فهرست آقای علاوی، مانع می‌شود که کردها و شیعه‌ها با آقای علاوی همبستگی سیاسی در دولت آینده داشته باشند.

کردها پیشاپیش اعلام کردند در نظر دارند با فهرست آقای حکیم و آقای مالکی همبستگی کنند و این موضوعی بود که در هفته‌ی گذشته از محافل رسانه‌ای اعلام کردند. نزدیک‌ترین فهرست‌ها برای همبستگی با آنان دو فهرست بزرگ شیعه است. به دلیل این موانع من فکر می‌کنم بعید است آقای علاوی بتواند با فهرست‌های بزرگ همبستگی کند و در دولت آینده حضوری فعال داشته باشد.

بعد از اعلام این پیروزی، فضا در عراق چطور است؟

دیروز نتایج اعلام شد و امروز شنبه است که در عراق یکی از روزهای تعطیل به حساب می‌آید. بر همین اساس عقیده دارم چنان‌چه وضعیت حادی پیش بیاید از فردا شروع خواهد شد.

با اعلام نتایج نهایی این انتخابات و پیروزی آقای علاوی فکر می کنید از سوی طرفداران آقای نوری‌المالکی نا آرامی‌هایی در عراق به وجود خواهد آمد؟

یعید می‌دانم که ناامنی در عراق ایجاد شود زیرا الآن وضعیت و نقشه‌ی سیاسی عراق تقریبا مشخص شده است. همبستگی‌ها و دیدگاه‌های گروه‌های سیاسی نیز کاملا مشخص شده، بر همین اساس بعید است ناامنی در عراق به وجود بیاید. گروه‌های مسلح نیز کاملا مستقل هستند. بعید است آقای نوری‌المالکی بتواند ارگان نطامی خاصی را در عراق هدایت کند تا مجددا ناامنی را در عراق ایجاد کند، خصوصا این‌که ما در عراق گروه‌های سیاسی مختلفی داریم و حضور نیروهای آمریکایی در عراق کاملا مشهود است. مگر این‌که گروه‌های کرد بتوانند از این اظهار نظر آقای مالکی سوءاستفاده کنند.