«تصفیه استادان غیرهم‌سو، نه جدی است و نه عملی»

حسین علوی

کامران دانشجو، وزیر علوم، گفته است که به میزان کافی افراد «هم‌سو» و «دلسوز» داریم و استادان و دانشجویان «غیر هم‌سو با نظام و ولایت فقیه» را از بدنه خارج خواهیم کرد. قاسم شعله سعدی، استاد روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، به زمانه می گوید که این سخنان نه جدی هستند و نه قابل عمل و بیشتر ناشی از اشتباه محاسبه ایست که آقایان در مورد ۲۲ بهمن برای خودشان دارند:

اخیرا مشاور آقای احمدی‌نژاد گفته بود، حدود هشت ملیون نخبه در کشور هست که این‌ها به هر حال ما را تایید نمی‌کنند و قبول ندارند، قبلا هم همین حرف را آقای رفسنجانی به شکل دیگری زده بود و گفته بود که سه میلیون دانش‌جو داریم که به هر حال وضع موجود را نمی‌پذیرند. مشکل این آقایان این است که این نخبه‌ها به وضع موجود ایراد و اعتراض دارند.

حالا هم پس از ۲۲ بهمن امر بر ایشان مشتبه شده است و فکر می‌کنند بازی را برده‌اند و تمام شده است و شمشیر‌ها را مجددا از رو بسته‌اند. مدت‌ها هم هست که زمزمه‌ی انقلاب فرهنگی دومی به گوش می‌رسید و روی علوم انسانی زوم شده بود زیرا به هر حال علوم انسانی هست که راجع به مسائل اجتماعی، مملکتی، مدیریت کشور، حقوق، سیاست، اجتماع و غیره...بحث دارد. لذا از قبل هم علیه این علوم انسانی خیز برداشته بودند که آن را مورد حمله قرار دادند.

قاسم شعله‌سعدی

می دانیم که در ارتباط با همین مسائلی که مطرح می کنید، تا کنون اقداماتی برای کنار گذاشتن تعدادی از استادان با توجیه بازنشستگی و غیره صورت گرفته، ولی این برای اولین بار است که وزیر علوم به عنوان بالاترین مقام مسئول در آموزش عالی کشور، خیلی روشن و آشکار و به طور مستقیم اعلام می‌کند که استادان دانشگاه را به خاطر برداشت دیگری که از قانون اساسی دارند یا اساسا در خط سیاسی دلخواه حکومت نیستند، کنار خواهیم گذاشت.

بگذارید اول من یک مقایسه‌ای بین وزیر علوم خودمان و وزیر فرهنگ فرانسه، هنگام جنگ الجزایر و فرانسه بکنم.

در آن زمان ژان‌پل سارتر و بعضی از همفکرانش اطلاعیه‌ای منتشر کردند که ضمن آن از سربازان فرانسوی خواستند که از دستور فرماندهان نظامی تمرد کنند. یعنی زمان جنگ و دعوت به تمرد از دستورات نظامی! وزیر کشور فرانسه گفته بود که باید ایشان را بازداشت کنیم، وزیر فرهنگ آقای آندره مالرو گفته بود نه، این آزادی بیان اندیشمندان فرانسه سرمایه‌ی بزرگ ملی ماست. به هر حال کار به داوری ژنرال دوگل می‌رسد که ایشان هم رییس جمهور، هم فرمانده‌ي جنگ و هم اصولا یک نظامی خشن بود.

ژنرال دوگل به وزیر کشور خود می‌گوید که باید با اندیش‌مندانمان مدارا کنیم و هر‌چند آزادی بیان اندیش‌مندان بعضا به برنامه‌های دولت لطمه زده است اما ارزش این آزادی بیان به مراتب بیش‌تر از لطمه‌هایی است که زده است و لذا ما باید با اندیش‌مندانمان مدارا کنیم و فکر بازداشت را از سرت بیرون بکن.

ببینید این برخورد یک نظامی خشن در زمان جنگ است در مقابل یک استادی که سربازان را دعوت به تمرد کرده است، آن‌هم در زمان جنگ که باید مغایر منافع ملی فرانسه تلقی شود.

امروز وزیر علوم ما می‌گوید که هرکس با ولی فقیه رابطه‌ای ندارد یا قبول ندارد یا التزامی ندارد چه دانش‌جو و چه استاد باید با او برخورد شود، رو در بایستی هم نداریم!

وزیر علوم گفته است که شاید ۷ یا ۸ نفر استاد دانشگاه در حال حاضر داشته باشیم که خودشان را با سیاستی که حکومت می‌خواهد نمی‌توانند تطبیق دهند. ولی می‌دانیم که جامعه‌ی دانشگاهی ایران بیش از ۱۰۰ هزار استاد و سه و نیم میلیون دانشجو را در بر می‌گیرد که همانطور که شما اشاره کردید و بنا به گفته خود مقامات، غالب آنان وضع موجود را نمی پذیرند. آیا در شرایط کنونی ایران، تصفیه های گسترده و چیزی شبیه انقلاب فرهنگی در اوائل انقلاب عملی است؟

اولا این‌ معیارها قابل سنجش نیست، با چه وسیله‌ای می‌خواهند بسنجند؟ و ثانیا این چیز‌ها عملی هم نیست و فکر می‌کنم یک مقداری دچار اشتباه محاسباتی شده اند و یک موضع گیری‌هایی می‌کنند و بعد در آن می‌مانند. مثل همین تعویض نام پلیس که روز گذشته عوض کردند و بعد بلافاصله عقب نشینی کردند و معلوم شد که این‌ها حدود ۲ سال روی تغییر اسم کار کرده‌اند ولی نهایتا عقب‌نشینی کردند. و تازه اگر هم نکنند وضع از این که هست بدتر خواهد شد واین‌طور نیست که بحران حل شود، اگر چنین برخوردهایی بخواهد صورت بگیرد بحران به نظر من بدتر خواهد شد.

برداشت جامعه‌ی دانشگاهی از اظهارات وزیر علوم چیست؟ چون بعضی‌ تحلیل گران آن را در راستای عملی کردن صحبت هایی می‌دانند که رهبر جمهوری اسلامی در مرداد‌ماه گذشته در مورد ضرورت محدود سازی رشته‌های علوم انسانی در دانشگاه‌ها کرد؟

می تواند آن هم باشد، ولی بیشتر از این‌که تحت تاثیر آن صحبت ها باشد، به نظر من تحت تاثیر برآورد غلطی است که از ۲۲ بهمن حادث شده است.