«گروگان‌گیری؛ سیاستی برای دیپلماسی ایران است»

ایرج ادیب‌زاده

رامین مهمان‏پرست، سخن‏گوی وزارت خارجه‏ی جمهوری اسلامی دیروز (سه‏شنبه ۲۹ دی ماه) خواهان آزادی مجید کاکاوند، مهندس ایرانی‏ای شد که از نزدیک به ۹ ماه پیش تا کنون، به درخواست امریکا در فرانسه بازداشت شده است.

آقای دکتر ایجادی، در چندوقت اخیر عوامل مهمی بر تیرگی روابط پاریس− تهران اثر گذاشته‏اند؛ پرونده‏ی هسته‏ای، نگرانی‏های فرانسه و اکنون به طور رسمی از مجید کاکاوند هم نام برده می‏شود. ارزیابی شما چیست؟

دکتر جلال ایجادی می‌گوید: خارج شدن کلوتیلد ریس از ایران، یا آزادی او به این مسأله برمی‏گردد که دادگاه فرانسه در ارتباط با کاکاوند چه موضعی اتخاذ کند

همان‏طور که بیان کردید، بحرانی که میان دولت ایران و دولت فرانسه وجود دارد، بحران جدیدی نیست و در زمینه‏ی تاریخی آن باید به پرونده‏ی هسته‏ای، اختلاف در سیاست‏های خاورمیانه‏ای و در مسایل مربوط به اقتصاد و بازرگانی، و هم‏چنین موضع‏گیری‏های آقای سارکوزی در ارتباط با جنبش اعتراضی مردم ایران علیه دولت احمدی‏نژاد نیز اشاره کرد.

مساله‏ی آقای کاکاوند که از ماه مارس سال ۲۰۰۹ توسط مقامات قضایی فرانسه و بر پایه‏ی خواست دادگاه‏های بین‏المللی و مشخصا دادگاه‏های امریکا دستگیر شده است، نیز در چنین بستری معنا پیدا می‏کند.

به دنبال این دستگیری و از ‏آن‏جایی که رژیم ایران پیوسته دارای سیاست بین‏المللی‏ای هست که یکی از جنبه‏های آن گروگان‏گیری است، و بنابر تاریخ گذشته‏ی این‏گونه حرکات‏اش، اقدام به دستگیری خانم کلوتیلد رایس کرد تا به فرانسه بگوید اگر کاکاوند را بخواهید به امریکا تحویل بدهید، ما هم در مقابل خانم رایس را نگاه خواهیم داشت.

به این ترتیب، جمهوری اسلامی هرچند می‏داند که اتهام جاسوسی در پرونده‏ی خانم رایس اصلا معنا ندارد، اما به هرحال در مناسبات دیپلماتیک خود این مساله را به‌عنوان یک مهره، و نوعی گروگان‏گیری مورد استفاده قرار می‏دهد تا دست و پای فرانسه را احتمالا ببندد و مانع از آن بشود که فرانسه بخواهد کاکاوند را به مقامات امریکایی تحویل بدهد.

اما این مساله هم به مجموعه‏ی شرایط بحرانی‏ای که میان دو کشور وجود دارد، گره می‏خورد.

آقای ایجادی، به بازداشت کلوتیلد رایس اشاره کردید؛ بازداشتی که خشم مقامات فرانسه، از جمله نیکلای سارکوزی و وزیر خارجه‏ی فرانسه را برانگیخته است. طوری‌که آقای برنارد کوشنر در مصاحبه‏ای گفت:

«فرانسه هنوز به مرحله‏ای نرسیده که برای امور اطلاعاتی خود، یک دختر ۲۳ ساله را راهی ایران کند». فکر می‏کنید، مساله‏ی خانم ریس به کجا کشیده شود؟

فکر می‏کنم که مساله‏‌ی خانم ریس به نحوی با سرنوشت کاکاوند در دادگاه فرانسه گره خورده است. البته دولت ایران گفته است که خریدهایی که کاکاوند انجام ‏داده، در ارتباط با پروژه‏های اتمی ایران قرار نمی‏گیرد و ارتباط این خریدها را با تحریم‏های بین‏المللی‏ای که علیه ایران وجود دارد، بی‏معنا می‏داند.

از سوی دیگر، در مقابل گفته می‏شود که برعکس این خریدها در ارتباط با مسایل اتمی ایران و موشک‏های بالیستیکی قرار می‏گیرند و این فرد از نقطه‌نظر نقض تحریم‏های بین‏المللی علیه ایران خطاکار است.

اما در عین حال این مساله می‏تواند به نوعی در را در ارتباط با تصمیم‏گیری دادگاه فرانسه باز بگذارد؛ به این معنا که چنان‏چه فرانسه بخواهد در مساله‏ی کاکاوند پی‏گیری بیش‌تری داشته باشد، مسایل را محکم‏تر جواب بدهد و کاکاوند را در فرانسه نگاه دارد؛ و یا احتمالا به مقامات امریکایی تحویل بدهد، در چنین حالتی خانم رایس به هیچ‏وجه آزاد نخواهد شد.

بل‌که شرایط دشوارتر و بحران را در مناسبات دیپلماتیک دو کشور تشدید خواهد کرد.

اما اگر دولت فرانسه با توجه به حساسیت‏‌های افکار عمومی در فرانسه نسبت به وضعیت خانم ریس، و تحت این فشار، به‌نحوی عقب‏نشینی کند؛ و توجیه شود که اقدامات آقای کاکاوند نه در ارتباط با مسایل اتمی ایران، و موشک‏های بالیستیکی، بل‌که شامل مواد نظامی‏ای می‏شده که خارج از این قاعده قرار گرفته است، در چنین حالتی راهی برای آزاد کردن کاکاوند باز می‏شود.

بنابراین خارج شدن خانم ریس از ایران، یا آزادی او به این مسأله برمی‏گردد که دادگاه فرانسه در ارتباط با کاکاوند چه موضعی اتخاذ کند. علی‏رغم این‌که مشکلات گوناگون دیگری هم در این زمینه‏ها وجود دارد.

یعنی یک بار دیگر گروگان‏گیری که شما هم به آن اشاره کردید!

دقیقاً، یک بار دیگر جمهوری اسلامی که یکی از ویژ‏گی‏های اساسی‏‏اش دیپلماسی بحران‏زا و دیپلماسی‏ای توأم با گروگان‏گیری و تشنج‏آفرین است، می‏تواند یک پیروزی موضعی به‏دست بیاورد.

اما در عین‌حال بستگی دارد که امریکا و فرانسه چه سیاستی اتخاذ کنند و در این تقابل چه برگ‏های دیگری بتوانند رو کنند که بتوانند در این زمینه‏ در مقابل رژیم تهران مقاومت کنند.