وکیل دکتر یزدی: به کجا مراجعه کنم؟! اصلا راه نمی‏دهند

مریم محمدی

در پی اعمال فشارها و محدودیت‏ها به سازمان‏‌ها و احزاب سیاسی، در روز سیزدهم آذرماه گذشته، وزارت اطلاعات و امنیت ایران اعلام کرد که فعالیت همه‏ی سایت‏های خبری و سیاسی مربوط به «نهضت آزادی ایران» غیرقانونی است.

در گفت‏وگو‏هایی با محمد دادخواه، وکیل دکتر یزدی و سایر اعضای نهضت آزادی ایران؛ هم‏چنین دکتر نوربخش، داماد دکتر یزدی و استادیار دانشگاه در روابط بین‏الملل در پنسیلوانیای آمریکا و دکتر محمد برقعی استاد دانشگاه، نویسنده و فعال سیاسی ملی− مذهبی در آمریکا به این مساله پرداخته‏ام که چرا اقدام نهضت آزادی ایران در پاسخ به خواست وزارت اطلاعات و اعلام توقف فعالیت‏های سیاسی آن، منجر به کاهش فشارها به این حزب سیاسی نشده است.

دکتر ابراهیم یزدی

آقای دادخواه، وکیل آقای یزدی، مطلب زیادی برای گفتن ندارند؛ زیرا که:

متاسفانه از زمانی که آقای دکتر یزدی را بازداشت کرده‏اند، امکان ملاقات با ایشان فراهم نبوده است. با این که من از سابق وکیل ایشان بوده‏ام و قاعده این است که با توجه به اصل ۳۵ قانون اساسی، امکان ملاقات وکیل و موکل فراهم باشد. امیدوارم این حق شهروندی آقای دکتر یزدی رعایت شود.

شما تصمیم دارید در این رابطه چه اقدامی انجام بدهید؟ چون خانواده‏ی دکتر یزدی هم در ایران نیستند که بتوانند مساله را پی‏گیری کنند.

تکلیفی که نهایتا بر عهده‏ی من است، مراجعه به مراجع قضایی است.

تا کنون چند بار مراجعه کرده‏اید؟

دو بار.

تصمیم ندارید مراجعات دیگری داشته باشید؟

به کجا مراجعه کنم؟! پرونده را از دادگاه انقلاب برده‏اند و اصلا راه نمی‏دهند.

دیگر اعضای نهضت آزادی هم از موکلین شما هستند؟

بله، من وکیل دیگرانی هم که محاکمه شده‏اند، هستم.

با آنان توانسته‏اید تا کنون تماسی داشته باشید؟

خیر، من هیچ‏کدام از موکلین‏ام را در دور اخیر نتوانسته‏ام ملاقات کنم.

با توجه به این که اخباری از سوی دوستان و نزدیکان آقای یزدی در مورد سلامتی ایشان انتشار یافته است، با دکتر مهدی نوربخش، داماد ایشان در پنسیلوانیای آمریکا صحبت می‏کنم.

امروز در سایت ملی‏− مذهبی در ایران آمده بود که اوایل هفته‏ی گذشته دکتر ابراهیم یزدی در دادگاه انقلاب دیده شده است؛ در حالی که شرایط جسمی مناسبی نداشته است. آقای نوربخش در این باره می‏گویند:

به ایشان اجازه داده‏اند که چند تلفن چند ثانیه‏ای به برادر خود بزنند. در این تلفن‏ها هیچ صحبتی نبوده، غیر از این که داروهای مورد نیاز دکتر یزدی را به زندان ببرند.

ولیکن خبرهای نهایی ما این است که حال ایشان در زندان چندان تعریفی ندارد. این خبری است که دیروز گرفته‏ایم و همه را خیلی نگران کرده است. این مساله از ابتدا ما را نگران می‏کرد و گویا نگرانی به‏جایی بوده است.

اطلاع ندارید که آیا ایشان در زندان از امکانات پزشکی بهره‏مند هستند یا خیر؟

دکتر را تا کنون به بیمارستان نبرده‏اند. اما ایشان یک بیماری دارد که اگر دچار عفونت (Infection) نشوند، امکانات ابتدایی درمان و مداوا در دسترشان هست. اما همه‏ی نگرانی ما این است که ایشان به عفونت مبتلا شود. چون در این صورت بسیار سریع پیش خواهد رفت.

چرا نگران ابتلای ایشان به این بیماری هستید؟

بیماری دکتر یزدی به گونه‏ای است که نیاز دارد در محیطی بهداشتی زندگی کند. اگر این محیط بهداشتی از دست برود، ممکن است در عرض دو یا سه ساعت به عفونت مبتلا شود. این به هرحال خیلی نگران کننده است.

از دکتر محمد برقعی، استاد دانشگاه که از فعالان ملی− مذهبی و نزدیک به نهضت آزادی ایران هستند، می‏پرسم چرا با وجود تعامل نهضت آزادی ایران با حکومت و اعلام توقف فعالیت‏های‏اش، فشار بر روی این سازمان افزایش یافته است؟

برداشت من این است که نظام از دیرباز دشمن خطرناک خود را نهضت آزادی می‏داند. ممکن است مردمی که در بیرون شاهد هستند، تعجب کنند. برای این که از نهضت فعالیت چندانی نمی‏بینند. نه یک مجموعه‏ی در قدرت است، نه امکاناتی دارد و نه مانند احزاب دیگر فعال است.

ولی نظام می‏داند که اعضای نهضت مغزهای متفکر یک مجموعه هستند. کسانی هستند که تجربه‏ی وسیع سیاسی دارند؛ از دولتیان آگاه‏ترند و بهتر می‏دانند چکار کنند. به همین علت از دست این مجموعه کلافه‏اند و همیشه می‏خواهند آنان را محدود کنند. این مجموعه را همیشه (خودشان هم می‏گویند) به عنوان «دست پشت پرده» می‏بینند.

الان هم به همان دلایل تمام فشارشان روی نهضت است. حتی نشریات دیگر را باز می‏گذارند، با احزابی مانند مشارکت و دیگران کنار می‏آیند، ولی هیچ‏وقت حاضر نشدند با نهضت کنار بیایند.

آقای برقعی، به نظر می‏آید در روند دستگیری‏های نهضت آزادی، عمل بی‏سابقه‏ای صورت گرفته است و همان‏طور که مطلع هستید دو تن از دختران آقای توسلی، داماد ایشان و برخی دیگر از اعضای خانواده‏ و بستگان اعضای نهضت آزادی بازداشت شده و در زندان هستند. این کار یک گروگان‏گیری محسوب نمی‏شود که کم‏تر سابقه داشته است؟

بله کاملا درست است. آن‏ها فکر کردند به جز این که دکتر یزدی را به دلیل فعالیت‏ها و گفت‏وگوهایش در زندان نگاه می‏دارند− همان اصطلاح خوبی که به کار بردید− خانواده‏ها را نیز گروگان بگیرند. این یکی از رذل‏ترین اعمال است دیگر.

دکتر محمد برقعی، استاد دانشگاه، نویسنده و فعال ملی مذهبی

شیوه‏ی عمل‏شان هم نفرت‏ ‏آنان را از نهضت آزادی نشان می‏دهد. خانواده‏ها را نگاه می‏دارند که به دیگران فشار بیاورند.

چون مهندس توسلی و دیگر اعضای نهضت را دستگیر کرده‏اند، صباغیان را قبلا گرفته‏اند و دیدند که آن‏ها از بابت آزار به خودشان نمی‏شکنند. حالا امیدوارند که با دستگیری بچه‏ها و زیر فشار گذاشتن‏شان، فشار بیاورند و آنان را بشکنند.

به این ترتیب این سؤال مطرح می‏شود که چه نوع رفتار سیاسی را باید با جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفت؟

وقتی حتی نهضت آزادی که به خواسته‏ی وزارت اطلاعات تمکین می‏کند و فعالیت‏های خود را موقتا تعطیل می‏کند دچار چنین مشکلی می‏شود، چه برداشتی باید داشت؟ آیا می‏توان گفت که پاسخ نهضت آزادی ایران به دولت درست بوده است؟

من زیر آن فشار نیستم که قضاوت کنم و نهضت نیز تا کنون نشان داده که مقاوم است. پای شخص خود‏شان که در میان باشد، مقاومت فوق‏العاده‏ای دارند.

اما نظر شخصی من این است که هربار دوستان ما در برابر حکومت عقب می‏نشیند، آن‏ها یک قدم جلو می‏آیند. دوستان ما روی نجابت خودشان فکر می‏کنند دیگران هم آن‏‏قدر نجیب هستند که وقتی قراری می‏گذارند و کنار می‏کشند، آن طرف هم ملاحظه می‏کند. در حالی که چنین چیزی نیست.

نهضت فعالیتی نداشت، همه‏ی درها را بر رویش بسته بودند و حتی سایت‏اش هم بسته شده بود. در چنین شرایطی آن‏ها می‏آیند و می‏گویند شما فعالیتی را که الان انجام نمی‏دهید، اعلام کنید. رسما اعلام کنید که فعالیت نمی‏کنید، آن وقت ما این افراد را آزاد می‏کنیم و یا قول دیگری می‏دهند.

ولی من جزوی از این مجموعه‏ هستم که معتقدم هر زمان در مقابل این سیستم یک پا عقب می‏گذاری، آن‏ها یک پا جلو می ‏گذارند. آن‏ها به وقیح‏ترین شکل ممکن رفتار می‏کنند.

امیدوارم یادتان نرفته باشد که چند سال پیش آقای صدر را در سن ۸۹ سالگی بازداشت کردند و پیرمردی در این سن را یک هفته در زندان نگاه داشتند. این هم مهم نیست، اما درجه‏ی خباثت این‏جا است که وقتی آزادش کردند، او را به بیرون شهر بردند و ساعت سه نیمه‏‏شب او را وسط جاده رها کردند. فکر نکردند این پیرمرد ۹۰ ساله در این تاریکی بیابان در نیمه‏شب چگونه باید خود را به خانه برساند. این‏ها با این طبع رذل رفتار می‏کنند.

به این ترتیب، اگر شما می‏خواستید توصیه‏ای برای دوستان‏تان در نهضت آزادی داشته باشید، چه می‏گفتید؟

آن‏ها خودشان در آن‏جا کلی تجربه دارند. برای ما که بیرون نشسته‏ایم، قضاوت کردن در این باره بسیار مشکل است. ولی من با توجه به این که دستی بر آتش دارم، می‏گویم هر گام عقب نشستن، موجب می‏شود که آن‏ها بیشتر فشار بیاورند.

دوستان ما باید یک بار بپذیرند، این را در مورد محاکمات‏شان هم نپذیرفتند، که با رذل‏ترین و پست‏ترین نظام‏ها سروکار دارند. نظامی است که شرمی ندارد. عقب نشستن بدون گرفتن امتیاز، حداقل این که آزار نرسانند، حداقل این که به قول‏شان عمل کنند، فایده‏ای ندارد.

اما من این خبر را هم بگویم، نظر شخصی‏ام را می‏گویم، آن‏ها نهضت را حذف نخواهند کرد. نهضت را در داخل می‏‌بنند، در خارج که بسته نمی‏شود. یاران و طرف‏داران آن‏ها در خارج حرکت نهضت را ادامه می‏دهند. بسیار هم قوی‏تر ادامه خواهند داد.