بی‌اطلاعی از محل نگهداری محمدتقی خلجی

جسین علوی

سه شنبه ۲۲ دی‌ماه محمدتقی خلجی، از روحانیون نزدیک به آیت‌الله منتظری و آیت‌الله صانعی، در منزلش در قم بازداشت شد. فرزندش، مهدی خلجی، پژوهش‌گر الاهیات و سیاست اسلامی و نیز تحلیل‌گر مسائل ایران و شیعه در خاورمیانه، می‌گوید که از محل نگهداری پدرش هیچ اطلاعی ندارد:

آقای خلجی، بازداشت پدر شما چگونه صورت گرفته و دلایلی که برای این بازداشت مطرح کرده‏‌اند، چه بوده است؟

روز سه‏شنبه حدود ساعت پنج بعدازظهر، چهار نفر از ماموران وزارت اطلاعات یا کسانی که خود را مامور وزارت اطلاعات معرفی کردند، وارد منزل پدرم در قم شدند. آن‏ها در را از پشت قفل کرده و تلفن‏ها را قطع کردند و مشغول تجسس در خانه شدند.

آن‏طور که خانواده‏ام به من اطلاع دادند، حتی رختخواب‏ها و کابینت‏های آشپزخانه را هم گشته‏اند. بعد به کتاب‏خانه‏ی پدرم رفته‏اند و بسیاری از یادداشت‏های ایشان، سی‏دی‏ها، نوارها و کامپیوتر ایشان را به همراه پاسپورت‏ها و بلیط هواپیمایی که برای سفر به خارج داشتند، همه را ضبط کرده‏اند.

محمدتقی خلجی

بعد از یک ساعت تجسس، پدرم را با خود برده‏اند و وقتی خانواده‏ی من از آن‏ها پرسیدند که ایشان را کجا می‏برید؛ پاسخ شنیده‏اند که فردا باید به دادگاه ویژه‏ی روحانیت بروند. اما امروز که خانواده‏ به دادگاه ویژه‏ی روحانیت مراجعه کرده‏اند، آن‏ها پاسخ درستی نداده‏اند و گفته‏اند هفته‏ی دیگر بیایید. در حال حاضر ما نمی‏دانیم ایشان دقیقا در کدام زندان نگهداری می‏شوند.

یعنی ایشان در قم بازداشت هستند، ولی معلوم نیست در کدام زندان؟

ایشان در خانه‏ی ما در قم بازداشت شده‏اند. اما این که به کجا منتقل شده‏اند را نمی‏دانیم. آیا در یکی از زندان‏های قم هستند؛ به تهران برده‏ شده‏اند؟ نمی‏دانیم.

آیا پدر شما سابقه‏ی فعالیت سیاسی یا بازداشت و پی‌گرد قضایی داشتند؟

پدر من پیش از انقلاب سه بار زندان رفته بود. پس از انقلاب زندانی نشده بود، منتها چندین بار توسط وزارت اطلاعات بازجویی شده بود. پدر من از نظر سیاسی به هیچ‏وجه فعال نبود؛ عضو هیچ دسته، گروه یا جریان سیاسی نبود. البته با برخی از سیاست‏های جمهوری اسلامی موافق نبود و از روحانیون نزدیک به آیت‏الله منتظری و آیت‏الله صانعی است.

در ماه‏های اخیر در دارالزهرای آقای محتشمی در ولنجک که مرکز تجمع اصلاح‏طلبان بود، در مجالس مذهبی سخن‌رانی می‏کرد و طبیعتا در سخنرانی‏هایش اشاره‏های سیاسی داشت و از سرکوب مردم به دست دولت انتقاد داشت.

آخرین سخن‌رانی ایشان هم شب تاسوعا در منزل آقای صانعی بود که فایل صوتی و عکس‏های آن در سایت آقای صانعی موجود است. ایشان در این سخن‌رانی هم به حملاتی که اخیرا به آقای صانعی شده، انتقاد کرد. هم‏چنین از سرکوب مردم و فشار بر روی نامزدهای انتخاباتی مانند آقای کروبی و آقای موسوی، انتقاد کرد.

هیچ مطرح نکرده‏اند که چرا در حالی که به خود ایشان را بازداشت کرده‏اند، پاسپورت ایشان و بقیه‏ی اعضای خانواده را با خود می‏برند؟

پدر و مادرم به همراه دخترم از ازدواج اول من که با مادرش در کرج زندگی می‏کند، قرار بود برای عید نوروز به امریکا بیایند و من می‏توانستم بعد از ده سال برای اولین بار میزبان دخترم و پدر و مادرم باشم. آن‏ها بلیط گرفته بودند که به دُبی بروند و تقاضای ویزا کنند.

همه‏ی فرم‏های تقاضای ویزا را با خود برده‏اند. حتی پاسپورت دختر من که در دست پدرم بوده و همین‏طور پاسپورت مادرم را گرفته‏اند و گفته‏اند که اعضای خانواده‏ی ما فعلا حق ترک کشور را ندارند. ظاهرا وزارت اطلاعات موافق نبوده که آن‏ها به امریکا بیایند و مهمان من باشند.

آن‏طور که گزارش‏ها نشان می‏دهد، طی ماه‏های اخیر و پس از روی‏دادهای مربوط به انتخابات و به‏ویژه بعد از درگذشت آیت‏الله منتظری، فشار بر روحانیون مستقل و منتقد حکومت در حوزه‏های علمیه افزایش پیدا کرده است.

تازه‏ترین نمونه‏ی آن هم اعلامیه‏ی جامعه‏ی مدرسین حوزه‏ی علمیه‏ی قم در مورد مرجعیت آیت‏الله صانعی و زیر سؤال بردن این مرجعیت بود. فکر می‏کنید که این فشارها ادامه پیدا خواهد کرد؟

بله، فکر می‏کنم به طور کلی جمهوری اسلامی الان از هر موجود زنده‏ی تاثیرگذاری نگران است؛ ولو این‌که این تاثیرگذاری در سطوح و دایره‏ی بسیار محدودی باشد.

مهدی خلجی

طبیعتا روحانیونی که مخالف با حکومت و در عین حال دارای نفوذ اجتماعی هستند، می‏توانند نگران کننده باشند. چون آن‏ها می‏توانند بخش عمده‏ای از بدنه‏ی مذهبی جامعه را به جنبش سبز وصل کنند و مشروعیت مذهبی جمهوری اسلامی را زیر سوال ببرند.

آقای منتظری یکی از این روحانیون بود که در میان مؤمنان و افراد متشرع و مذهبی نفوذ فراوانی داشت. آقای صانعی هم الان این نقش را دارند. طبیعتا روحانیونی که سرشناس هستند، مانند پدر من که خطیب بود و تقریبا در تمام شهرهای ایران او را می‏شناسند و چهل سال است که در شهرهای مختلف منبر رفته است، در میان حوزه‏ای از مردم و در قلم‏رویی از لایه‏های اجتماعی تاثیر دارند.

اگر چنین روحانیونی حکومت را تایید نکنند و یا از آن انتقاد کنند، می‏تواند برای حکومت منبع نگرانی باشد. وگرنه آن‏ها افرادی نیستند که بخواهند علیه حکومت مبارزه‏ی جدی بکنند. صرف این که بیان کنند که با سیاست‏های جمهوری اسلامی موافق نیستند، می‏تواند از نظر جمهوری اسلامی تهدید کننده باشد.

وگرنه پدر من پس از انقلاب هیچ‏گونه فعالیت سیاسی جدی‏ای نداشته، هیچ‏گونه مقام و منصبی را هم نپذیرفته و در سال‏های اخیر از نظر سیاسی کاملا منزوی بوده است. فقط بعد از ماجرای اعتراض‏ها به نتایج انتخابات، چون ایشان از آقای میرحسین موسوی حمایت می‏کرد و به جریان روحانیون منتقد گرایش داشت، حکومت احساس خطر کرد.

فکر می‏کنم تا زمانی که این بحران سیاسی در ایران حل نشده باقی بماند، فشار بر روحانیت هم خواهد بود و روحانیان منتقد می‏توانند یکی از منابع جدی خطر و تهدید برای جمهوری اسلامی به‏شمار بروند.