ایران بمباران خواهد شد؟

ایرج ادیب‌زاده

«ایران بمباران خواهد شد؟» این پرسشی است که روزنامه‌ی چپ‏گرای فرانسوی، «اومانیته» با نقل گفته‏های ژنرال دیوید پترائوس، فرمانده ارشد آمریکا در عراق و افغانستان مطرح کرده که واشنگتن چند طرح نظامی برای تأسیسات اتمی ایران در نظر گرفته‌است، که یکی بمباران آن‏هاست.

با علی‌رضا نوری‌زاده‌، روزنامه‏نگار و کارشناس مسائل سیاسی در لندن در این باره گفت‌وگو کرده‌ام.

ارزیابی شما از تهدیدهای ژنرال پترائوس چیست؟

این اظهارات را باید در یک چهارچوب کلی ارزیابی و بررسی کرد. ژنرال پترائوس با این سوال مکرر که اگر ایران به تعهداتش ملتزم نشود، به برنامه اتمی خود ادامه بدهد و این برنامه در جهت اهداف نظامی باشد روبه‌روست؛ در نهایت این ژنرال ارشد نظامی در منطقه ناچار به پیشنهاد راه حل نظامی به عنوان یکی از گزینه‌های روی میز خواهد بود.

او مانند دیگر مقامات آمریکایی وعده حتمی حمله به ایران را نمی‌دهد بلکه راه حل نظامی را به عنوان یکی از گزینه‌ها در صورتی که جمهوری اسلامی به سیاست فعلی خودش ادامه بدهد مطرح می‌کند.

این نکته را نباید از نظر دور داشت که خط قرمزی نه تنها برای ایالات متحده بلکه برای متحدان اروپایی، کشورهای همسایه ایران و اسرائیل در رأس همه این کشورها وجود دارد که عبور از آن برایشان غیر قابل تحمل است و آن مسلم شدن ساخت سلاح اتمی توسط ایران است.

چنان‌چه این اطمینان به وجود بیاید، در آن زمان گزینه نظامی راه حل اول خواهد بود. عدم مشروعیت در داخل کشور، «جنبش»‌ای که روز به روز ابعادش گسترده‌تر می‌شود و اختلافات درون نظامی، عواملی هستند که می‌توانند گزینه نظامی را به صورت بارزی برای جمهوری اسلامی در این زمان مطرح کنند.

اگر جمهوری اسلامی مانند آن‌چه که در یمن شاهد آن بودیم، بخواهد فتنه‌گری کند و بحران خود را به مناطق دیگر گسترش دهد، بار دیگر گزینه نظامی با اعتبار بیشتری مطرح خواهد شد.

هم‌زمان با سخنان ژنرال پترائوس، نمایندگان گروه ١+٥ برای برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی به دور هم جمع می‌شوند، یک شرکت سوئیسی دستور متوقف کردن صدور بنزین به ایران را داده است و هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا تحریم‌های تازه‌ علیه ایران را مطرح کرده ‌است و گفته است تحریم‌ها باید حاکمان کشور را هدف قرار دهند.

تصویر ماهواره‌ای بخشی از تأسیسات اتمی ایران

روزنامه‌های آمریکا از سپاه پاسداران به عنوان هدف اصلی تحریم‌ها نام برده‌اند و «وال‌استریت ژورنال» نوشته است که سپاه پاسداران پشتوانه نظامی - اقتصادی آیت‌الله خامنه‌ای و محمود احمدی‌نژاد است. پیش‌بینی شما در صورت عملی شدن تحریم‌های تازه چیست؟

تحریم‌ها را به دو دسته می‌توان تقسیم کرد؛ یکی تحریم‌های سیاسی و دیگری تحریم‌های سیاسی - اقتصادی که هدف آن سپاه پاسداران و سران نظام است. هم‌اکنون بحث‌هایی مطرح می‌شود که حتی روس‌ها نیز با آن هماهنگ هستند و تنها چین در خارج از این مجموعه با جمهوری اسلامی ارتباط تنگاتنگ و گسترده دارد.


این مجموعه تحریم‌ها شامل ممنوعیت سفر مقامات بلندپایه نظام و حتی خانواده‌های آن‌ها، به ویژه کسانی که با برنامه‌های اتمی یا نظامی ارتباط دارند می‌شود. تعداد زیادی از فرمانده‌هان سپاه، چه ازسوی سازمان ملل، ایالات متحده یا بعضی کشورهای اروپایی در فهرست سیاه قرار دارند.

بانک‌ها نیز مانند بانک سپه که در رابطه با خریدهای نظامی ایران در خارج از کشور نقش فعال داشته است در فهرست سیاه قرار دارد و ممکن است مؤسسات مالی دیگری نیز به این لیست اضافه شود و همین‌طور ١٤هزار شرکت‌ای که در دوبی ثبت شده‌اند و بسیاری از آن‌ها با سپاه یا دستگاه امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی در ارتباط هستند.

یک دسته از تحریم‌ها نیز هستند که در مورد آن زیاد صحبت نمی‌شود و مسأله بنزین یکی از آن‌هاست؛ مطابق یک ارزیابی کارشناسی انجام شده در آمریکا، در صورت عملی شدن تحریم بنزین، جمهوری اسلامی پس از گذشت ١٢ هفته دچار فلج جزئی خواهد شد و در طول ١٦ هفته این فلج پیشرفت خواهد کرد و در طی ٢٤ هفته به ٨٠ درصد خواهد رسید.

در شرایط فعلی این نوع تحریم‌ها می‌تواند ضربه بسیار سنگینی برای نظام باشد. این تحریم‌ها متوجه مردم نیز خواهد بود ولی مردم نشان داده‌اند تحریمی که به رژیم ضربه بزند از نظر آن‌ها نیز قابل قبول است.

در چنین شرایطی جمهوری اسلامی با کشور عراق که از دوستان او است وارد درگیری تازه‌ای بر سر طرح تأسیسات هسته‌ای ایران بر سر مرز دو کشور شده است و کشور عراق در رابطه با این موضوع به سازمان جهانی انرژی اتمی نامه نوشته است. شما اهمیت این مسأله را در چه می‌دانید؟

جمهوری اسلامی اگر چه مدعی است که ارتباط تنگاتنگی با عراق دارد ولی از حضور آقای نوری‌المالکی در رأس قدرت عراق به دلیل استقلال او و عدم تبعیتش از ایران ناراحت است و این با چهارچوب و کیان جدید نظام عراق در تعارض است.

ایران از تمام وسایل و ابزارها برای تضعیف دولت عراق استفاده کرده است تا نشان دهد که دولت نوری‌المالکی قادر به تأمین امنیت در عراق نیست. ایران امید دارد که ابراهیم جعفری، کسی که مدتی عهده‌دار ریاست وزرا در عراق بود را در رأس دولت آینده عراق بیاورند و در این راه کمک‌های بسیار زیادی به او می‌کند.

به زمان انتخابات [در عراق] مدت کمی مانده‌است. در این مدت جمهوری اسلامی از گرفتن چاه‌های نفتی «فکه» تا آزار رسانی به عراق در شط‌العرب و در نقاط مرزی را انجام داده‌است.

طبیعتا تبدیل شدن ایران به یک قدرت اتمی برای عراق نیز مانند دیگر کشورهای همسایه نگران کننده است؛ هم‌چنین رخ دادن حادثه‌ای مانند «چرنوبیل» و نزدیک بودن این منطقه به عراق می‌تواند برای دولت این کشور نگران‌کننده باشد.

آن‌چه در مورد تأسیسات اتمی ایران گفته می‌شود، به دلیل دخالت ایران در امور عراق و حمایت از گروه‌های مختلف این کشور و بر هم ‌زدن نظم جدید این کشور صورت می‌گیرد.

در غیر این‌صورت اگر روابط دو کشور بر پایه تفاهم و احترام متقابل باشد، قطعا ساخت یک نیروگاه عراق را ناراحت نمی‌کند بلکه سعی خواهند کرد که از نتایج این نیروگاه استفاده کنند. اما متاسفانه این حسن رابطه بین دو کشور وجود ندارد.

باید تا انتخابات آینده منتظر ماند و دید چه گروهی زمام دولت [عراق] را به دست می‌گیرند و در پرتو سیاست‌های آن دولت مشخص خواهد شد که خواسته جمهوری اسلامی ایران چیست و آیا نگرانی‌های عراق پایه و اساسی دارد یا خیر.