محارب، حکومتی است که بر مردم‌اش اسلحه می‌کشد

اردوان روزبه

در پی حوادث عاشورای تهران، این بار تهدید‌ها از مرز باید و نبایدها فراتر رفت.

اخیرا قوه‏‌ی قضاییه‏ی ایران اعلام کرده است افرادی که بر علیه نظام می‏جنگند، محارب هستند. معنای محارب به لحاظ فقهی چیست؟

محارب از کلمه حرب (جنگ) می‏آید؛ یعنی کسی که دارد جنگ انجام می‏دهد.

وقتی می‏گوییم فردی محارب است، یعنی چه؟ محارب با چیست؟ از نظر فقهی با چه چیزی سر جنگ دارد؟

آقایان جنگ با خدا، بنده‏ی خدا، رسول خدا و… را قاطی کرده‏اند. اما معنای لغوی فقهی محارب از «حرب» به معنای جنگیدن می‏آید.

اگر کسی دارد می‏جنگد، طبیعی است که باید در مقابل‏اش جنگید. اما اسلام برنامه‏ای نسبت به جنگ ندارد که بخواهد روی جنگ تأکید کند. بل‌که جنگ‏ورزی را چیز خوبی نمی‏داند. اسلام روی صلح تأکید می‌گذارد و بر صلح‏جویی بیش‌تر تأکید کرده است.

در سوره‏ی انفال آیه‏ی ۶۰ (یا ۶۱) خداوند به پیغمبرش می‏گوید: «اگر دشمن شما را به صلح دعوت کرد، این صلح را بپذیر. ولو این‌که احتمال می‏دهی در آن فریب‏کاری است. چون پیشنهاد صلح شده، باید آن صلح را حتماً بپذیری».

بنابراین اسلام بیش‌ترین اهمیت را به صلح داده است و این‌که آقایان افرادی را به‌عنوان محارب قلم‏داد کرده‏اند، هرچند خیلی مسائل را اعلام کرده‏اند اما مبنای فقهی و عقلی ندارد.

این که کسی را محارب اعلام می‏کنند، تشخیص آن چگونه و با چه کسی است؟

محارب یعنی کسی که در جنگ است. قانون هم مشخص کرده که کسانی که سلاح برداشته‏اند و همین الان سلاح در دست داشته و دارند می‏جنگند، محارب هستند.

اگر همین محارب سلاح را بر زمین گذاشت و تسلیم شد، حق کشتن‏اش را ندارند. اسلام اجازه‏ی کشتن‏اش را نمی‏دهد. بر مبنای آن‏چه اسلام روی آن تاکید کرده، محارب کسی است که در حال حرب است.

حجت‌الاسلام علی ملکی می‌گوید: حکومت‏هایی که بر علیه ملت قیام کنند، ملت را به کشتن بدهند و برخلاف عدل و انصاف با مردم رفتار کنند، حکم محاربه شامل‏شان می‏شود. آن‏ها نیز مستثنی نیستند

مصوبه‏ای در دستور کار مجلس است که مهلت تجدیدنظرخواهی در حکم محاربه، از ۲۰ روز به ۵ روز کاهش یابد و دادستان نیز در کیفرخواست خود اعلام کرده، پنج نفر از دستگیرشدگان روز عاشورا محارب هستند. آیا از نظر فقهی به این سرعت می‏توان تشخیص داد و محرز کرد که فردی محارب است؟

همه‏ می‏دانند که این جریان، جریانی سیاسی است.عده‏ای در مجلس نشسته‏اند که هیچ نمایندگی‏ای از ملت ندارند و با نظر استصوابی شورای نگهبان روی کار آمده‏اند، طبیعی است که آن‏ها نظریه‏ای بهتر از این نمی‏توانند داشته باشند.

‏آنان می‏خواهند به هر شکلی که شده، با اتهام محارب و یا مفسد، جامعه را به آرامشی که خودشان می‏خواهند بکشند. اما به این شکل، قطعا موفق نخواهند شد.

در قانون قضایی ایران، وقتی اتهام محارب به شخصی وارد می‏شود، به معنای محاربه با خدا است. یعنی آن فرد با خدا جنگیده است که امروز به این افراد وارد کرده‏اند…

کسی هم که با بنده‏ی خدا بجنگد محارب است و فقط به گروه‏ها و افراد اطلاق نمی‏شود. من در جایی نوشته‏ام که محارب تنها شامل فرد، گروه و حزب و دسته‏جات نمی‏شود، بل‌که شامل حکومت‏ها هم خواهدبود.

حکومت‏هایی که بر علیه ملت قیام کنند، ملت را به کشتن بدهند و برخلاف عدل و انصاف با مردم رفتار کنند، حکم محاربه شامل‏شان می‏شود. آن‏ها نیز مستثنی نیستند.

اما در جوامع امروز، این احکام را فقط به افراد، حزب و دسته و گروه مصداق می‏دهند. در صورتی که این احکام شامل حال حکومت‏های مستبد هم می‏شود و اگر قرار باشد حکمی اجرا شود، باید نسبت به همه یک‏سان باشد.

آیه‏ی قرآن می‏گوید: کسانی‌که در زمین فساد می‏کنند؛ کار حکومتی که با برنامه‏ی انتخاباتی، تقلب‏ و مسایل دیگری که در جامعه به‌وجود می‏آورد بحران ایجاد می‏کند، سعی در ایجاد فساد نیست؟

علت این‌که جامعه‏ی ما امروز به بحران کشیده شده چیست؟ آیا جامعه خودبه‌خود به حرکت درآمده است؟ در حالی‌که ۳۰ سال صبر کرده و ایستاده است.

علت شرایطی که امروز در جامعه به وجود آمده چیست؟ آیا دولت نقشی در این جریان نداشته؟ طبیعی است که آن‏ها نیز در این جریان نقش داشته‏اند و اگر حکمی باشد، نسبت به آن‏ها نیز هست.

اگر فردی اصل «ولایت مطلقه‏ی فقیه» را که از اصول قانون اساسی ایران است، قبول نداشته باشد؛ یا به آن معترض باشند و بخواهد این اعتراض را رودرو طرح کند، می‏تواند از مصادیق محاربه با خدا محسوب شود؟

ابداً! حتی قبول نداشتن پیغمبر هم مصداق محاربه نیست. ما ادیان الهی را قبول داریم و به رسمیت می‏شناسیم. مگر آن‏ها امام زمان ما و یا پیغمبر ما را قبول دارند؟ یا مگر ولی فقیه ما را قبول دارند؟ در این صورت، همه‏ی این‏ها محارب محسوب می‏شوند.

نه این‏طور نیست که کسی چون ولی فقیه را قبول ندارد، محارب باشد. حتی اگر امام زمانش را هم قبول نداشته باشد، محارب نیست.

محارب از واژه‏ی جنگ می‏آید و به معنای کسی است که با خدا و بندگان خدا جنگ می‏کند.

محاربه می‏تواند شامل حکومت‏ها هم باشد. یعنی با این تعبیر اگر امروز حکومتی بر روی مردم اسلحه بکشد، این حکومت می‏تواند جزو محاربین محسوب شود؟

هر حکومتی که با ملت‏اش بجنگد، محارب محسوب می‏شود. ما بر این مبنا در مقابل نظام شاهنشاهی ایستادیم.

اگر یادتان باشد، امام ۳۰ سال پیش حکومتی را که بر روی مردم اسلحه کشید، به عنوان محارب اعلام کرد.