چرا غرب به توسعه موشکی ایران حساس است؟

حسین علوی

آزمایش موشک «سجیل ۲» توسط ایران که اعلام شده یک موشک بهینه سازی شده دو مرحله‏ای با سوخت جامد است، واکنش منفی کشورهای غرب، به ویژه آمریکا، فرانسه و بریتانیا را برانگیخته است. گردون براون، نخست‏وزیر بریتانیا گفته است که این اقدام باعث می‏شود تحریم‏های بیشتر علیه ایران، توجیه پیدا کند.

دکتر رضا تقی زاده کارشناس انرژی و تحلیل‌گر مسائل هسته ای ایران، درباره ارتباط برنامه‏های موشکی با برنامه اتمی ایران که غرب بارها در مورد پیوند آن ها به عنوان یک خطر بزرک، اظهار نگرانی کرده، می‌گوید:

به جز این که برنامه‏های توسعه‏ی موشکی و اتمی ایران، ۲۰ سال پیش تقریبا به صورت هم‏زمان و با هم‏دیگر شروع شده‏اند و در یک مرکز فرماندهی واحد مدیریت می‏شوند، به این موضوع هم باید توجه کرد که یکی از این دو برنامه بدون دیگری خیلی توجیه عقلانی ندارد.

یعنی وقتی برنامه‏ی توسعه‏ی اتمی ایران نمی‏تواند این کشور را به یک تولید کننده‏ی سوخت اتمی تبدیل کند، پس باید به دنبال هدف‏های دیگر این برنامه گشت. متقابلا برنامه‏ی توسعه‏ی موشکی ایران هم در صورت عدم تجهیز به سلاح‏های غیرمتعارف، نمی‏تواند ایران را به یک قدرت استراتژیکی تبدیل کند و نیروی بازدارنده‏ی مؤثری باشد. بنابراین باید به احتمال داشتن هدف‏های دیگر این برنامه نیز فکر کرد.

این دو انگیزه است که این دو برنامه را به نوعی غیرقابل تردید، کنار هم‏دیگر قرار می‏دهد و تردیدها و نگرانی‏های دنیای خارج از تلفیق این دو برنامه در کنار یک‏دیگر مطرح می شود.

اگر فرضا یک موشک با بُرد ۲ هزار کیلومتر بخواهد از ایران حرکت کند تا مثلا در خاک اسراییل فرود بیاید، ولی همراه خود فقط ۸۰۰ کیلو دینامیت یا مواد منفجره‏ی متعارف داشته باشد، تخریبی که ایجاد می‏کند، قدرت بازدارنده به این موشک نمی‏دهد. مگر آن که موشک به سلاح‏های دیگری مسلح باشد و تجهیزات غیرمتعارف داشته باشد.

این همان نگرانی است که در سخنان گردون براون یا بقیه‏ی کسانی که نسبت به این توسعه‏ی موشکی تردید دارند، امروز می‏توان دید.

دکتر رضا تقی‌زاده، تحلیل‌گر مسائل هسته‌ای می‌گوید آزمایش موشک سجیل ۲، به هیچ‏وجه مغایر با تعهدات بین‏المللی ایران نیست

با توجه به این که سایر کشورها نیز مشغول آزمایش‏های موشکی هستند، دلیل منطقی متکی بر قوانین بین المللی برای منع ایران و اظهار نگرانی در مورد افزایش توان موشکی ایران، چیست؟ آیا معاهدات بین‏المللی یا منطقه‏ای وجود دارد که ایران متعهد به آن شده باشد و آزمایش‏های موشکی امروزش مغایر با آن تعهدات باشد؟

این آزمایش‏ها به هیچ‏وجه مغایر با تعهدات بین‏المللی ایران نیست. ایران اجازه‏ی صدور تکنولوژی موشکی به کشورهای خارج و یا دریافت تکنولوژی و قطعات از کشورهای دیگر را ندارد ولی ایران نه مدعی این کار است و نه اقدام به این کار کرده است.

اما با توجه به نگرانی‏هایی که در مورد برنامه‏ی اتمی ایران هست و با توجه به قطع‏نامه‏هایی که در شورای امنیت علیه آن صادر شده، دنیای خارج مُصر به راستی‏آزمایی از جانب ایران است.

با توجه به این که ایران در مورد روشن شدن سوابق برنامه‏ی اتمی‏اش یا قطع برنامه‏های حساس اتمی‏ خود، واکنش مثبتی به قطع‏نامه‏های شورای امنیت نشان نداده است، این نگرانی نزد دنیای خارج بیشتر است و به این علت، چنین فشاری را به برنامه‏ی موشکی ایران وارد می‏کنند.

البته این فشاری است که به کره‏ی شمالی نیز وارد می‏شود. ولی کشورهای دیگری مانند پاکستان و هند که هم برنامه‏ی تسلیحات هسته‏ای دارند و هم برنامه‏های توسعه‏ی موشکی، به هیچ‏وجه در مظان این فشارها نیستند.

در ارتباط با تشدید تحریم‏ها علیه ایران، سنای امریکا طرح تحریم شرکت‏هایی را که روی منابع انرژی برای ایران سرمایه‏گذاری می‏کنند، تصویب کرده است. آیا در شرایط کنونی این طرحی است در ارتباط با آن‏چه کشورهای ۵+۱ و شورای امنیت نیز دنبال می‏کنند، یا طرح مستقلی است که خود امریکا پیش می‏برد؟

فکر مستقلی است ولی به‏هیچ‏وجه فکر تازه‏ای نیست. ادامه‏ی تحریم‏هایی است که امریکا از سال ۱۹۹۵ (یا ۱۹۹۶) علیه ایران اعمال می‏کرده و متوجه شرکت‏هایی است که بیش از ۲۰میلیون دلار در بخش نفت و گاز ایران سرمایه‏گذاری کنند.

به عبارت دیگر، تاییدی بر ادامه‏ی برنامه‏ی گذشته است، ولی هماهنگ با تحریم‏هایی است که جامعه‏ی جهانی از طریق شورای امنیت علیه ایران اعلام کرده است.

انعکاس این موضوع در شرایطی که برنامه‏ی اتمی ایران دوباره موضوع بحث رسانه‏های بین‏المللی است، زمینه‏ساز روانی و تبلیغاتی خواهد شد که در هر حال باید در ادامه‏ی آن شاهد همراهی بیشتر روسیه و چین برای پیوستن به بقیه‏ی کشورهای عضو ثابت شورای امنیت و تصویب قطع‏‏نامه‏ی تازه‏ای علیه ایران باشیم.