دلایل بحران مالی دوبی چیست؟

حسین علوی

بحران مالی بانک‌های عمده‌ی دوبی و اعلام حداقل شش ماه دیرکرد در پرداخت بدهی‌های‌شان، نگرانی‌های جدی در مورد اقتصاد و سرمایه گذاری‌های تولیدی در دوبی و نیز تاثیر این بحران بر بازارهای مالی منطقه بوجود آورده است.

دولت ابوظبی و بانک مرکزی امارات متحده در اولین واکنش خود و برای جلوگیری از اقدام مردم به خروج پس اندازهای‌شان از بانک‌ها، اعلام کرده‌اند که برای پرداخت بدهی بانک‌های دوبی کمک خواهند کرد. در گفت‌وگو با دکتر جمشید اسدی، کارشناس اقتصاد در پاریس، ابتدا پرسیدم که ماهیت این بحران در دوبی چیست و چه ارتباطی با بحران مالی جهانی دارد؟

این بحران را نمی‌توان از بحران عمومی مالی که در سطح جهان گسترش یافت و خوشبختانه گویا کم کم الان درحال برونرفت از آن هستیم، جدا دانست. چون بحران جهانی که بوجود آمد، خیلی از داد و ستدهایی که به طور کلی صورت می‌گرفت و درآمدهایی نصیب دوبی می‌کرد، قطع شد.

به همین دلیل اکنون وجه کمتری در اختیار بانک‌های این کشور است، برای این که طرحهای بزرگ را همچون گذشته بتوانند تأمین مالی کنند یا تعهداتی را که در مقابل کنسرسیوم‌های مالی بین‌المللی دارند، به وقت انجام دهند. این دلیل عمده‌ی این بحرانی ‌است که امروز در دوبی اتفاق افتاده است.

با توجه به چشم‌انداز خوش بینانه برونرفت از بحران جهانی اقتصاد که بسیاری از اقتصاددانان و مقامات دولت ها بر آن تاکید می کنند، آیا برای بحران مالی دوبی نیز چنین خوشبینی می تواند در چشم انداز باشد؟

من شخصاً بسیار به برونرفت دوبی از این بحران امیدوارتر و خوشبین‌تر هستم تا بحران مالی که بسیاری از کشورهای صنعتی را درنوردیده است.

چرا؟ چون بحرانی که در کشورهای صنعتی بپا شد و گسترش یافت، عمدتاً به دلیل مالی بود. یعنی فعالیت‌های مالی و اختراع بسیاری از فرآورده‌های مالی که پشتوانه‌ی تولیدی و صنعتی نداشت. در حالی که آنچه در دوبی امروز اتفاق افتاده است، یک طرح صنعتی و تولیدی بسیار بزرگی است که با بازپرداخت بدهی‌ها مواجه شده است.

اما خود این طرح صنعتی وجود دارد. من حتی فکر می‌کنم بسیاری از سرمایه‌داران بزرگ دنیا، امروز به این طرح بپیوندند و بسیاری از بدهی‌ها را بازپس دهند و به عنوان سرمایه‌دار این طرح مطرح شوند. به نظر من بسیار امیدوارکننده‌تر از طرحی است که در کشورهای صنعتی اتفاق افتاد. چون، باز اشاره می‌کنم، مبنای آن تولیدی و صنعتی است.

همان طور که می‌دانیم بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاری‌ها در دوبی متعلق به سرمایه‌گذاران ایرانی است. سرنوشت این سرمایه‌گذاری‌ها در این بحران چگونه خواهد شد و آیا این سرمایه ها شامل همان طرح‌های بزرگ صنعتی‌ـ تولیدی هستند که یاد کردید و یا این که در بخش‌های دیگری است؟

ما سرمایه‌گذاری‌های بسیار بزرگ ایرانی داریم در منطقه. اما پاسخ پرسش شما را نمی‌توان یکدست داد. زیرا باید دید هر سرمایه‌گذاری ایرانی در کشور دوبی یا به طور کلی در امارات چه طور انجام شده، و ناشی از آن می‌شود حدس زد وضع سرمایه‌های ایرانی چه طور است.

اما باز مایلم نسبت به این مسأله اشاره کنم، درست است بحرانی که در دوبی اتفاق افتاده و بویژه آن جزیره‌ی بزرگ نخل مانندی را که ساخته‌اند، به این علت به گرفتاری برخورده است که یک بحران بین‌المللی امروز وجود دارد. اما باید خیلی نسبت به آن خوشبین‌تر بود، چون یک طرح تولیدی و صنعتی است و در نتیجه باید پول آن تأمین شود که این طرح تولیدی و صنعتی به نتیجه برسد و دوباره بازپرداخت سود سرمایه را داشته باشد.

این برخلاف آن بحران مالی است که در کشورهای صنعتی اتفاق افتاد و دیگر در بعضی از زمینه‌ها سرمایه از بین رفته است.

من باز دقیق‌تر برمی‌گردم به پرسش شما که سرنوشت سرمایه‌های ایرانی چه طور می‌شود؟ آن سرمایه‌های ایرانی که در بخش‌های صنعتی و تولیدی سرمایه‌گذاری شده و فعال است، اگر هم با مشکل بازپرداخت روبه‌رو شود، اگر این طرحها طرحهایی باشند که بتوانند سرمایه‌گذاری‌های جدیدی به خودشان جذب کنند، مشکل خاصی نخواهند داشت و این بحران را خواهند گذراند.

آن سرمایه‌هایی که عمدتاً در قسمت‌های سرمایه‌گذاری مالی بدون پشتوانه، یعنی دارای همان انگیزه‌ی اصلی بحران در غرب هستند، آنجا خب مشکل ایجاد می‌کند. حالا چه این سرمایه‌گذاری‌ها در دوبی شده باشد، چه در لبنان و چه در خود غرب.

دکتر جمشید اسدی، کارشناس اقتصاد در پاریس می‌گوید که بسیار به برون‌رفت دوبی از این بحران، امیدوار و خوشبین است

دولت ابوظبی و بانک مرکزی امارات متحده اعلام کرده اند که برای پوشش بخشی از بدهی‌های بانکهای دوبی حاضرند کمک کنند. البته نه همه‌ی بدهی‌ها را. بدین ترتیب نوعی پشتیبانی دولتی از این بانکها خواهد شد و این شبیه‌ همان پشتیبانی‌ای است که در بحران بین‌المللی مالی ما با آن روبه‌رو بودیم. آیا چنین حمایت مالی، تأثیرگذار خواهد بود؟

ببینید، وقتی یک طرح بزرگ صنعتی و تولیدی با مشکل بازپرداخت برخورد می‌کند، به طور کلی دو نوع برونرفت می‌شود برای آن درنظر گرفت. یا یک ضامن پیدا می‌شود و تعهد می‌کند که در فلان میان‌مدت این بدهی را پرداخت می‌کند و در نتیجه از بستانکارها می‌خواهد که پول را طبق معمول بدهند و بدهی‌های معوقه‌ی خودشان را در بلندمدت یا میانمدت بگیرند. این کاری است که الان در دوبی اتفاق افتاده است.

اما یک برون‌رفت دیگری هم دارد که من حدس و گمانم این است که این ممکن است بازهم در دوبی اتفاق بیفتد و آن این است که وقتی یک طرح تولیدی طرحی است که به گمان بسیاری از سرمایه‌گذارها طرح موفقی است و در آینده سود سرشاری خواهد داشت، سرمایه‌گذاران کنونی ممکن است بگویند ما امروز با مشکل بازپرداخت مواجه هستیم و بدهی‌هایمان را نمی‌توانیم بدهیم.

پس سرمایه‌گذاران جدید به ما بپیوندید، پول بیاورید، سرمایه بیاورید و شما هم سهیم شوید در این طرح تا زمانی که به سودآوری برسد. من فکر می‌کنم این امکان هم در دوبی اتفاق بیفتد.