«یک دختر بی‌گناه را با یک قاتل معاوضه نمی‌کنیم»

ایرج ادیب‌زاده

کلوتید رایس بار دیگر به موضوع جنگ لفظی و دیپلماتیک میان فرانسه و جمهوری اسلامی مبدل شده است. این دانشجوی جوان ۲۴ ساله‌ی فرانسوی در ماه ژوییه گذشته در جریان تظاهرات خیابانی مردم اصفهان در اعتراض به نتیجه‌ی انتخابات ریاست جمهوری بازداشت شد، به زندان افتاد، بعد در دادگاه انقلاب ظاهر شد. اما پس از یک ماه با قرار وثیقه‌ی ۲۳۰ هزار یورو به سفارت فرانسه در تهران منتقل شد.

دوشنبه‌ی گذشته، ۹ نوامبر، بار دیگر نام کلوتید رایس به صدر خبرها برگشت. زمانی که دادستان عمومی و انقلاب تهران اعلام کرد، محاکمه‌ی شهروند فرانسوی به زودی آغاز می‌شود، بدون گفتن تاریخی برای آن. واکنش پاریس بسیار سریع بود. برنارد کوشنر وزیر خارجه فرانسه گفت: «کلوتید رایس زمانی در دادگاه حاضر می‌شود که تضمین لازم برای بازگشت او به محل سفارت پس از پایان دادگاه داده شود.». آیا کلوتید رایس گروگان روابط سیاسی دو کشور شده است؟ این پرسشی است که با آقای دکتر جلال ایجادی عضو حزب سبزهای فرانسه و استاد علوم سیاسی در پاریس در میان گذاشتم:

من فکر می‌کنم به دنبال پانصد سال روابط دیپلماتیک ایران و فرانسه، در این دوره‌ی اخیر این روابط دستخوش یک بحران است که این بحران عمیق را حداقل در چند زمینه می‌شود به شکل خیلی کوتاه توضیح داد.

یکی در ارتباط با مسائل اتمی و پرونده‌ی اتمی ایران است. دوم، در ارتباط با مناسبات ایران در منطقه‌ی خاورمیانه و رابطه‌ی آن با دولت اسرائیل و یا موضع ایران نسبت به دولت اسرائیل است.

و سوم هم در ارتباط با تحولات اخیر در ایران، خیزش مردم و اعتراضات بین‌المللی و در این ارتباط اعتراضات دولت فرانسه، آقای سارکوزی و همچنین آقای برنارد کوشنر. بنابراین امروز آن‌چه در ارتباط با خانم کلوتید رایس مطرح است، من فکر می‌کنم این مجموعه بحرانی که امروز هست، وضعیت این خانم را کمی دشوار کرده است.

به خاطر این که در این جدال متقابلی که میان دولت فرانسه و دولت ایران وجود دارد، خانم کلوتید رایس به نوعی قربانی این مناسبات دشوار و بحرانی شده است. متأسفانه این خانم که به نظر من دارای پرونده‌ی قابل اتکایی از نظر قضایی نیست، بدین ترتیب دستخوش وضعیت و سرنوشتی می‌شود که به هیچ وجه توجیه‌ شده نیست. ولیکن در این مناسبات متقابل دستخوش وضعیت کنونی است و نمی‌تواند به طور آزاد از ایران خارج شود و به فرانسه برگردد.

چند روزنامه‌ی فرانسوی ازجمله «فرانسوا» و «پاریزین» چند روز پیش تیتر نخست روی جلد خودشان را به شانتاژ یا باج‌خواهی جمهوری اسلامی از فرانسه در معاوضه‌ی کلوتید رایس با برخی زندانیان مورد علاقه‌ی جمهوری اسلامی در زندان‌های فرانسه دانسته بودند.

بیشتر برخی روزنامه‌ها از «علی وکیلی‌راد» قاتل شاپور بختیار نام برده بودند که ۱۸ سال در زندان‌های فرانسه است که نیکولای سارکوزی رئیس جمهور فرانسه گفته بود، هرگز یک دختر بی‌گناه را با یک قاتل معاوضه نمی‌کند. به نظر می‌رسد پای زندانیان مهم‌تری در میان باشد!

زمانی که مسأله‌ی دستگیری خانم رایس مطرح شد و دولت فرانسه نیز خواستار آزادی ایشان شد، احمدی‌نژاد در مصاحبه‌ای مطرح کرد که مسائل دیگری مطرح است، ازجمله زندانیان ایرانی در فرانسه که اشاره‌اش از جمله چه بسا به وکیلی‌راد، قاتل شاپور بختیار بود و هم‌چنین در ارتباط با پرونده‌ی فرد دیگری به نام مجید کاکاوند.

مجید کاکاوند یک جوان ۳۶ ساله، مهندس برق و هم‌چنین کارمند مرکز تحقیقات صنایع نفتی ایران است. او از ماه مارس گذشته توسط مقامات قضایی آمریکا تحت نظر بوده است.

در واقع از آن‌جایی که مقامات آمریکا در ارتباط با وضعیت ایران یک سلسله تحریم‌های اقتصادی را در نظر گرفته‌اند، پیوسته درصدد هستند که دولت ایران را تحت کنترل قرار دهند و در همین رابطه نیز متوجه شدند که مجید کاکاوند از شرکتی در مالزی که قطعات الکترونیکی ساخت آمریکا را به فروش می‌رساند، یک سری از این قطعات را از طریق اینترنت خریداری کرده است.

هنگامی که مجید کاکاوند همراه با همسرش به غرب سفر می‌کند، وقتی از مسکو وارد شارل دوگل می‌شود، همان‌جا دستگیر شده و به دنبال این دستگیری در دادگاهی در شهر بوبینی مورد محاکمه قرار می‌گیرد که از آن پس به شکل موقت در بازداشت است.

البته دولت ایران بلافاصله به این امر اعتراض کرد و دو وکیل ایشان نیز، دیان فرانسوا و ماریو بوناردی، مطرح کردند که آقای کاکاوند به هیچ وجه خریدی که کرده است در ارتباط با تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل و یا اروپا نیست و بنابراین خطایی را مرتکب نشده است و خواهان آزادی ایشان می‌شوند.

البته آمریکا از فرانسه خواسته است که وی را به آمریکا تحویل دهد، به خاطر این که نقض تحریم‌های بین‌المللی صورت گرفته است. به این ترتیب این مسأله برای ایران یک مسأله‌ی بسیار حساس است. چون براساس شواهد و اطلاعات موجود این آقای مجید کاکاوند به نحوی در ارتباط با خرید یک سلسله تجهیزات، که در ارتباط با مسائل اتمی ایران می‌تواند احتمالاً مورد استفاده قرار بگیرد، نقش داشته است.

بنابراین مورد ایشان اضافه می‌شود بر مجموعه‌ی مشکلاتی که میان این دو کشور وجود دارد. از این‌رو ایران امروز خواهان آزادی آقای کاکاوند است. به هرحال من فکر می‌کنم که به احتمال بسیار قوی ایشان نقش فعالی داشته است، در مذاکرات بازرگانی برای خرید یک سلسله قطعاتی که مورد نیاز پرونده‌ی هسته‌ای ایران بوده است.

کلوتید رایس

پرسش پایانی من مسأله‌ی روابط نزدیک فرانسه و اسرائیل است. همین امروز آقای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیراسرائیل در دومین مرحله‌ی سفرش پس از دیدار با باراک اوباما در واشینگتن، با نیکولای سارکوزی رییس جمهور فرانسه در کاخ الیزه دیدار کرد. به نظر شما جمهوری اسلامی نگران روابط فرانسه و اسرائیل هم هست؟


مسلماً. همان‌طور که می‌دانیم یکی از ریشه‌های این بحران میان ایران و فرانسه، در ضمن مسأله‌ی اسرائیل است. مسأله‌ی اسرائیل در ارتباط با اقدامات هسته‌ای ایران است و هم‌چنین حمایت مستقیم ایران در ارتباط با گروه‌های تروریستی مثل حماس یا حزب‌اله لبنان است. بدین ترتیب ایران در ضمن نگران این است که این مناسبات در واقع به چه شکل تحول پیدا می‌کند.



همان طور که فرانسه نسبت به ایران این حساسیت را دارد. آن‌چه برای اسرائیل مهم است، تولید فشاری عمده و قوی در سطح بین‌المللی که در مقابل ایران بتواند مقاومت کند و ایران را ایزوله بکند.

و من فکر می‌کنم که این مسأله‌ی رابطه‌ی میان فرانسه و اسرائیل بسیار بسیار متأثر است از نزدیکی دیپلماسی فرانسه و دولت اسرائیل که ایران در این ارتباط مسأله‌اش این است که چگونه روابط خود را با اروپا حل کند. ولی حل کردن روابطش با اروپا یا با فرانسه از جمله از راه تقلیل خصومت‌هایش و یا بحرانی است که میان ایران و اسرائیل وجود دارد.